A. Q. Samyayev, Q. S. Yarashev, B. B. Eshquvvatov



Yüklə 1,35 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə13/51
tarix13.06.2023
ölçüsü1,35 Mb.
#129566
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   51
Samyayev

Yechimi: 
9 gr/m
3
–––––––––100 % 
X gr/m
3
–––––––––70 % 
X= 
6,3gr/m
3
gr/m
3
Javob: Havoning nisbiy namligi 70 % , harorat +10

C bo‘lsa, 1m
3
havodagi 
mavjud suv bug‘i 6,3gr/m
3
gr m
3
bo‘ladi.
Shunday amallarni bajarish orqali quyidagi jadvallarni hosil qilish mumkin: 
Turli haroratda havoning nisbiy namligi 
2.1.-jadval 
Havodagi harorat 

0

Havodagi nam 
miqdori 
gr m
3
 
Nisbiy namlik 

0


2,5 gr m
3
50 % 
+10


4,5 gr m
3
50 % 
+20


8,5 gr m
3
50 % 
+30


15 gr m
3
50 % 


21 
2.2.-jadval 
Havodagi harorat 

0

Havodagi nam 
miqdori 
gr m
3
 
Nisbiy namlik 

0


3 gr m
3
60 % 
+10


5,5 gr m
3
60 % 
+20


10 gr m
3
60 % 
+30


18 gr m
3
60 % 
2.3.-jadval 
Havodagi harorat 

0

Havodagi nam 
miqdori 
gr m
3
 
Nisbiy namlik
%
0


3,5 gr m
3
70 % 
+10


6,3 gr m
3
70 % 
+20


12 gr m
3
70 % 
+30


21 gr m
3
70 % 
2.4.-jadval 
Havodagi harorat 

0

Havodagi nam 
miqdori 
gr m
3
 
Nisbiy namlik
%
0


4 gr m
3
80 % 
+10


7,2 gr m
3
80 % 
+20


13,7 gr m
3
80 % 
+30


24 gr m
3
80 % 
2.5.-jadval 
Havodagi harorat 

0

Havodagi nam 
miqdori 
gr m
3
 
Nisbiy namlik
%


22 
0


4,5 gr m
3
90 % 
+10


8,1 gr m
3
90 % 
+20


15 gr m
3
90 % 
+30


27 gr m
3
90 % 
2.6.-jadval 
Havodagi harorat 

0

Havodagi nam 
miqdori 
gr m
3
 
Nisbiy namlik
%
0


5 gr m
3
100 % 
+10


9 gr m
3
100 % 
+20


17 gr m
3
100 % 
+30
0

30 gr m
3
100 % 
 
Mustaqil yechish uchun topshiriqlar: 
1.Havo harorati +10
0
C bo`lganda 1m
3
havo tarkibida 5 gramm suv bug`i 
mavjud bo`lsa, havoning nisbiy namligini aniqlang. 
2.Havoning harorati +30
0
C, shunday haroratli 1 m
3
havoda 30 gramm suv 
bug`i bor. Ayting –chi, bunday sharoitda yog`in yog`adimi? Javobingizni asoslang. 
3.Sinf xonasida 200
3
m havo bo`lib, uning harorati +20°C bo`lsa, bu havo 
o`zida qancha suv bug`ini tutib turishi mumkin? 
4.Agar ekvatorda yuqoriga ko`tarilayotgan havo oqimlarining harorati +34°C 
bo`lib, 1 m
3
havo tarkibida 30 gramm suv bug‘i bo‘lsa, 4 kilometr balandlikka 
ko`tarilgan 1 m
3
havodan taxminan qancha nam ajralib chiqadi? 
5.Agar yer yuzasida havo harorati +30°C bo`lsa va havoda 17 gramm suv
bug‘i bo’lsa, 1 m
3
havoning to`yinishi uchun yana qancha suv bug`i kerak 
bo`ladi? 
6.Havoning harorati + 10°C , shunday haroratli 1 m
3
havoda 4 gramm suv 
bug`i bor. Ayting – chi, bunday sharoitda yog`in yog`adimi? Javobingizni asoslang. 
7.Sinf xonasiga 250 m
3
dan ko`p havo sig`adi. Agar 1 m
3
havoning massasi 
1 kilogramm 330 gramm (1330 gr) bo`lsa, sinfdagi barcha havoning massasini 
aniqlang. 
8.Harorati +20
0
C bo`lgan havoning 1 m
3
ida 6 gramm suv bug`i bor. Agar 


23 
havo harorati +10°C ga tushsa yog`in yog`adimi? -10°C ga tushgandachi? 
Javobingizni asoslang. 
9. +20°C haroratli 1 m
3
kub havo tarkibida 18 gramm suv bug`i mavjud 
bo`lsa, u namga to`yingan hisoblanadimi yoki yo`qmi? Nima sababdan ? 
10.Toshkent shahrida yillik yog`in miqdori 367 mm ga, mumkin bo`lgan 
bug`lanish miqdori esa 960 mm ga teng bo`lsa, namlik koeffitsiyentini aniqlang. 
Eslatma: namlik koeffitsiyenti bu – ma’lum bir hudidga tushadigan yillik 
yog`inning bug`lanish miqdori nisbatiga aytiladi. 
N
k
 =
 
 
HAVO HARORATINING O’ZGARISHI 
Havoning qanchalik isib yoki soviganligiga havoning harorati deyiladi. 
Meteorologik stansiyalarda havo harorati yer yuzasidan 2 m balandlikda joylashgan 
quyosh nurlari tushmaydigan va havo almashinib turadigan qutidagi termometr 
asbobi yordamida har 3 soatda o’lchanadi. Shu orqali sutkalik, oylik va yillik 
o`rtacha haroratlar aniqlanadi.
Eslab qoling havo harorati har 100m yuqoriga ko’tarilganda 0.6
0
C ga, har 
1000m yuqoriga ko’tarilganda 6
0
C ga pasayadi va tepadan pastga tushganda esa 
harorat oshadi. 
1-masala: Agar tog’ etagida havo harorati +20
0
C bo’lsa 4000 m balandlikda 
havo harorati necha gradusga teng bo’ladi. 
Yechimi: Ma’lumki, havo harorati yer yuzasidan har 1000 m balandlikka 
ko’tarilgan sari -6
0
C
ga soviydi. Tog’ etagida havo harorati +20
0
C
bo’lsa 4000 m 
baladlikda 4000:1000=4 marta soviydi.
4·(-6)=-24
0
C. 
Demak, +20
0
C
(-24
0
C)= -4
0
C
Javob : Tog’ etagida havo harorati +20
0
C bo’lsa, 4000 m baladlikda -4
0
C ga 
teng. 
2-masala: Samolyot 2 km baladlikda uchib borayotganda yer yuzasida +18
0
C
harorat bo’lsa, samolyot uchib borayotgan baladlikdagi haroratni aniqlang. 


24 
Yechimi : agar har 1000 m havo harorati -6
0
C ga pasaysa 2km da -12
0
C ga 
ya’ni 2·(-6
0
C)=-12
0
C.
Shunday ekan Yer yuzasidagi +18
0
C
haroratdan 2 km
balandlikdagi havo haroratini ayiramiz. +18
0
C
(-12
0
C) = +6
0
C. 

Yüklə 1,35 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   51




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin