II. “
TEXNIK YO`NALISHDAGI KOLEJLARDA O`QUVCHILARGA DETALLARNING
TEXNIK RASMINI VA ESKIZINI CHIZISHNI O`RGATISH
” MA`VZUSINI TAHLILIY
QISMI, UNING YORITILISHI.
2.1. Eskiz haqida tushuncha
Chizmachilik asboblari ishlatnlmasdan va masshtabga rioya qilinmasdan
bajarilgan chizma Eskiz dеb ataladi.
Eskizlar dеtallarmiig ish chizmalarini tuzish uchuy matеrial bulib xizmat qiladi.
Eskizlar buyumlar va dеtalari iloyihalahda, rеmont ishlarida, shuningdеk dеtalning
o`ziga qarab tuziladi.
Chizma eskizni urgapish protsеssida eskizlar tuzishiing asosiy ma^sadi
ukuvchiniig chizma chizish maxoratini oshirishdir. Shu bilan birga buyumshshg
asliga karab uning eskizi chizilganda dеtal va buyumlarining ichki va tashki
tuzilishi, ularnnmg ayrim elеmеntlarini shakllari urganiladi, ukuvchining ijodny
tasavvur etish kobiliyati oshadi.
Ishlab chikarishda ayrim xollarda dеtallar bеvosita eskiz buyicha
tayyorlanadi.Shuniig uchun eskizda dеtalning ish chnzmasida bеriladigan barcha
ma'lumotlar bеrilishi kеrak. Eskiz ish chmzmasidai fakat kulda va dеtalning
ulchamlarini e'tiborga olmay chizilganligi bilai fark kiladi. Ammo eskizda xam
dеtalning ayrim kismlari orasidagi nisbat va kurinishlardagi uzaro proеktsion
boglanish saklanishi lozim.
Chizmachilik asboblari ishlatilmasdan va masshtabga rioya qiliimasdai
bajarilgam chizma e s k i z dеb ataladi.
Eskizlar dеtallarning ish chizmalarini tuzish uchun matеrial bo`lib xizmat qiladi.
Eskizlar buyumlar va dеtallarni loyixalashda, rеmont ishlarida, shuningdеk
dеtalning o`ziga qarab tuziladi.
Chizmachilikni o`rgainsh protsеssida eskizlar tuzishnnng asosiy maqsadi
o`quvchiniig chizma chiznsh maxoratini oshirishdir. Shy bilan birga buyumning
asliga qarab upning eskizi chizilgamda dеtal na buyumlarshshg ichki va tashqi
tuzilishi, ularning ayrim elеmеntlarini shakllari o`urganiladi, o`quvchining ijodiy
tasavvur etish qobilinti oshati.
Ishlab chiqar ishlar ayrim hollarda dеtallar bеvosnta eskiz bo`yicha
tayyorlanadi. Shuning uchun eskizda dеtalning ish chizmasida biriladigai barcha
ma'lumotlar bеrilishi kеrak. Eskiz ish chizmasidan faqat qo`lda va dеtalning
o`lchamlarini e'tiborga olmay chizilganligi bilan farq qiladi. Ammo eskizda xam
dеtalning ayrim qismlari orasidagi nisbat va ko`rinishlardagi o`zaro proеktsion
bog`lanish saklanishi lozim.
Eskizni juda kichik qilib bajarish tavsiya etilmaydi. Tasvirnimg kattaligi dеtalning
o`lchamiga, murakkabligiga na qog`ozning formatiga qarab chizilgan bo`lib,
hamma kerakli o`lchamlarpi qo`yishga va boshqa ma'lumotlarni chizishga imkon
bеrishi kеrak.
Eskizlar «Konstro`qtorlik xujjatlarining yagona sistsmasi» da tasdiqlangan
barcha shartli bеlgilar va ko`rsatmalarga rioya qilingan holda bajariladi. Masalan,
eskizda xam xuddi ish chizmasidagi kabi frontal tеkislikda tasvirlangan dеtalning
proеktsiyasi bosh ko`rinishida dеtal xasida boshqa ko`rinishlarga nisbatan ko`proq
ma'lumot berilishi kеrak. Dеtalning boshqa ko`ri nishlari aniqlanganda esa,
ko`rinishlar soni muykin qadar kam, ammo dеtal tug`risida to`la tasavur olish
uchun еtarli bo`lishi kеrak. Eskizlarni katak kog`ozga yumshoq qalam bilap chizish
maqsadga muvofiq.
Eskizlarpi OzDST 301-80 da tasdiqlangan formatlarda tuzish, asosiy yozuvlarni
bajarishda esa OzDST 2.304-80 da qabul qilingan 1-formadan foydalanish kеrak.
Dostları ilə paylaş: