Solianum bul- bacastanum 2n-24 xrom osom aga, m adaniy turi
Sollanium tu- berasum 2n-48 xrom osom aga ega b o ‘lganligidan, u lar bir-biri
bilan chatishmaydi. Y ow oyi kartoshka o ‘simligi fitoftorioz kasal
ligiga yuksak chidam lilik xususiyatini nam oyon qiladi. Y ow oyi
turlardagi xromosomasini ikki barobar orttirib kasallikka chidam
li navlar hosil qilingan. Lekin, bunday tadqiqot ishlarida chatish
tirish jarayonida foydali xususiyatlari bilan birga, y o w o y i nav
u c h u n xos b o ‘lgan kam hosil berish, m ahsulot sifatining yo-
m onlashuvi ham kuzatiladi. B unday yom on k o ‘rsatkichlarni
y o ‘qotish uchun yaratilgan yangi nav m adaniy navlar bilan
qayta chatishtiriladi. Seleksiya davom ida yom on xislatlar m unta-
zam y o ‘qotilib boriladi.
Yangi nav yaratishda m urakkab chatishtirish usulidan ham
foydalaniladi. Bu usulda chatishtirishda foydalanilgan navlar areali
kengaytirilib, o ‘sim liklarning kom pleks xususiyatlaridan foy
dalanish nazarda tutiladi.
Kasalliklarga chidam li navlarni yaratish jaray o n id a hosil
83
b o ‘lgan gibridlarning keyingi avlodlarida o ‘sim liklam ing h ash a
rot va kasallik q o ‘zg‘atuvchisi bilan m unosabatda b o ‘lishidan
hosil b o ‘ladigan belgilar m iqdoriga bo g ‘liqdir.
Seleksiya ishlarida navlarning kasallik va hasharotlarga chidam -
liligini o ‘rganish nav sin ash m a y d o n c h a la rid a g i k asallik
q o ‘zg‘atuvchisi bilan tabiiy zararlangan joylarda olib boriladi.
Lekin, tabiiy sharoitlarda kasallik q o ‘zg‘atuvchilar va h ash aro t
lar zarari bir xil m iqdorda o ‘simlikka ta ’sir ko‘rsatmaydi. Shuning
u ch u n ularning chidam lilik darajasini tekshirish ishlari maxsus
hosil qilingan infeksion fonlarda yoki provokatsion fonlarda
o ‘tkazilishi m aqsadga m uvofiqdir.
SAVOLLAR 1. Kasallikka chidamli navlarni yetishtirishdan maqsad va uning
vazifalari.
2
. 0 ‘simliklarni chatishtirish usullari va muammolari nimadan
iborat?
3. Infeksiya manbai deb nimaga aytiladi?
4. 0 ‘simliklarni sun’iy usulda zararlash yo‘llarini ayting?
84