A sh. Sheraliyev, U. X. Rahim ov

Tajriba natijalarining muhokamasi. 
Z a m b u ru g
1
ning h a r 
b ir rassasi k a rto sh k an in g m a ’lu m navini k asallan tirish x u ­
susiyatiga ega. R assalarning fiziologik ixtisoslashuvida parazit 
va x o ‘ja y in o ‘s im lik h u ja y ra s in in g m o d d a la r i b ir xil 
b o ‘lg an id an k asallan ish jara y o n i tez b o ‘lib o ‘tad i. 
0
‘sim lik 
hujayrasi va p a ra zit z a h a r m o d d a la ri h a r xil b o ‘lg an id a tez 
sezgirlik reaksiyasi b o sh lan ib , o ‘sim lik va parazit o rasid a n o - 
m u tan o sib lik r o ‘y beradi.
Zarur jihoz va materiallar. Ph. infestans
zam burug4ining so f 
kulturasi (2. 4 va 1. 2. 3. 4 rassalar), sterilizatsiya qilingan Petri 
likopehalari, ikki xil navdagi kartoshka tuganagi, spirtovka, 
skalpel, p ip etk a, m ikroskoplar, buyum va qoplagich oynalar, 
sterelizatsiya qilingan suvli kolbachalar.
KASALLIK QO‘ZG‘ATUVCHILARNING
PATOGYENLIK XUSUSIYATI. VIRULYENTLIK
VA TAJOVUZKORLIK
5-topshiriq. 
A rpaning t o ‘rsim on gelm intosporioz kasalligini 
q o ‘zg‘atuvchilarining virulentligini va tajovuzkorligini o ‘rganish.
Topshiriqning qisqacha mazmuni. 
A rp an in g t o ‘rsim o n
gelm intosporioz kasalligi q o ‘zg‘atuvchisi nam unalari bilan arpa 
bargini su n ’iy usulda zararlash yo ‘li bilan ularning virulentligini 
va tajovuzkorligini aniqlash. V irulentlik kasallangan navlar soni, 
tajovuzkorlik-kasallanish darajasi bilan hisoblanadi.
Topshiriqni bajarish tartibi va usuli. 
Tagiga nam langan paxta 
q o ‘yilgan Petri liqopchasiga 1,5-2 sm uzunlikda qirqilgan h ar 
xil navdagi arp a barglari joylashtirib chiqiladi.
A rpaning qirqilgan barglar yuzasiga m ikropipetkadan 0,02-
0,03 ml m iqdorda konidiyalar suspenziyasi tom iziladi. Petri 
likopehalari yopilib, yorug‘ joyga q o ‘yiladi. Barglarning kasal- 
lantirishiga javob reaksiyasi 6-7 k u n d an keyin t o ‘rt balli shkala 
orqali hisoblab chiqiladi.
1
-xlorozsiz nuqtali nekrozlar — nav o ‘ta chidam li;
2
-xlorozsiz jigarrangli nekrozlar, barg yuzasida tarqalib ket- 
m aydi — nisbatan chidam li nav;
3-xlorozli jigarrangli nekrozlar, barg yuzasi b o ‘ylab tar- 
qaladi — chidam siz nav;
! 05

---

4-jigarrangli nekroz, b archa barg yuzasini qoplay d i-k u ch li 
kasallanadigan nav.
S u n ’iy usulda zararlashda foydalanilgan h ar xil izolyantlar- 
ning virulentligiga tavsif beriladi (3-jadval).
Kasallik q o ‘zg‘atu v ch ilam in g tajovuzkorlik darajasi b ir xil 
m iqdorda infeksiya berilgan taq d ird a m a ’lum m aydo n ch alard a 
hosil b o ‘lgan d o g ‘lar soni hisoblab aniqlanadi. Buning u ch u n
u ru g ‘dan unib ch iq q an maysa barglari Petri likopchasiga b ir xil 
m ay d o n ch ad a joylashtirib chiqiladi. H ar bir likopchada 0,5 ml 
m iqdordagi zam b u ru g ‘ sporalari suspenziyasidan foydalaniladi. 
L ikopchalar bir sutka davom ida saqlangandan keyin d istillan- 
gan suv bilan nam lanadi. Bargda hosil b o ‘lgan d o g ia r m iqdori 
u ch in ch i sutkada hisoblanadi. Z am burug‘ nam unalarining ta jo ­
vuzkorlik darajasi hosil qilingan d o g ia r m iqdoriga qarab a n iq ­
lanadi va natijasi quyidagi jadvalga tushiriladi.