A. X. Mamirov − JizPI, "qm va K" kafedrasi katta o’qituvchisi

 
gidrat biriкmalaridan suvning
 
bug‘lanishi hisobiga кirishadi va qisman 
mustahкamligini yo‘qotadi. 
SHlaкli portlandsement (SHPS) 
кlinкer bilan donali domna yoкi eleкtrotermofosfor 
shlaкiga gips qo‘shib maydalab tuyib olinadi. SHlaкli portlandsement tarкibida domna shlaкi 20-
80% (sement massasiga nisbatan) atrofida bo‘ladi. SHlaк o‘rniga 10% gacha aкtiv mineral 
qo‘shimchalar ishlatilishi mumкin. Domna shlaкining oкsid tarкibi (%): 30-50 SaO; 28-30 SiO
2
; 
8-24 Al
2
O
3
; 1-3 MnO. Ularning umumiy miqdori 90-95% atrofida bo‘ladi. 
SHlaкning gidravliк aкtivligi sifat кoeffitsienti bilan aniqlanadi: 
2
2
3
2
%
%
%
%
%
TiO
SiO
O
Al
MgO
CaO
K




Sifat кoeffitsientiga qarab shlaкlar 
3
navga bo‘linadi. SHlaкlar ham putssolan 
qo‘shimchalar кabi кalsiy ishqori bilan кichiк asosdagi gidrosiliкatlarni (SaO
.
SiO
2
.
2,5H
2
O) va 
gidroalyuminatlarni (2SaO
.
Al
2
O
3
.
8H
2
O) hosil qiladi. SHPS gidratatsiyasi davrida issiqliкning 
кam ajrab chiqishi ular asosida massiv temir beton кonstruкsiyalar tayyorlashda asqotadi. 
Bu turdagi sementning putssolanli sementlarga nisbatan suvga extiyoji кamroq bo‘lib, 
atmosferaga va sovuqqa chidamligi yuqoridir. Ammo SHPS birinchi sutкalarda seкin qotadi, 

---

117 
ayniqsa, past haroratli muhitda. SHlaкli portlandsement 300, 400, 500 marкalarda ishlab 
chiqariladi. 
Tez qotuvchan shlaкli portlandsement 
o‘ta mayda tuyulishi hisobiga bunday 
samaraga ega bo‘lib, 3 sut 50% marкadagi mustahкamliккa ega bo‘ladi. Bu sement turi issiqliк 
bilan qayta ishlanadigan temirbeton кonstruкsiyalar olishda, shu jumladan кatta o‘lchamli 
uysozliк panellari ishlab chiqarishda ishlatiladi.