A. X. Mamirov − JizPI, "qm va K" kafedrasi katta o’qituvchisi

Qurilish gipsni xossalari va ishlatilishi soxalari 
Gipsning xossasi stanrdat talablari bo‘yicha markasi G-2 dan G-25 gacha bo‘ladi. 
Zichligi 2,6-2,75 g/sm
3
oralig‘ida tebranib turadi. xajmiy og‘irligi erkin xolda 800-1100kg/m
3
zichlantirilganda 1250-1450 kg/m
3
suvga talabchanligi amalda 50-70% suvni talab etadi, nazarda 
esa gidratatsiya uchun 18,6% suv bo‘lgani bas, tutib qolish muddati boshlanish 4 min oldin 
emas, oxiri esa 6min oldin emas. Gipsni bu xossasi xom ashyoni xususiyatiga, saqlash 
muddatiga, suv miqdoriga, bog‘lovchini va suvni xaroratiga, qo‘shimchalarga bog‘liq. V.B. 
Ratinov qo‘shimchalarini tutib qolish muddatiga ta'sir etish mexanizmiga qarab to‘rtta sinfga 
bo‘lgan. 
Nazorat uchun savollar: 
1.Yuqori mustaxkam gipsni yuqori xaroratda kuydirilgan gipsdan farqi. 
2.Baykov A.A. ning gipsning qotish nazariyasi. 
3.Le-Shatelening qotish nazariyasi . 
4.Qurilish gipsning asosiy xossalari. 
5.Qurilish gipsning ishlatilish soxasi. 
Qo‘llaniladigan ta'lim texnologiyalari
: 
kompyuter texnologiyalari, laboratoriya 
jixozlari, ko‘rgazmali qurollar( beton kubiklar, qorishmalar, slaydlar); 
Darsni o’tishda qo’llaniladigan pedagogik metod turlari: 
- 
Aqliy hujum, klaster,
Darsni o’tishda qo’llaniladigan texnik vosita turi: 
-
Ko’rgazmali qurol 
-
Proyektor 
-
Slayd 
-
Tarqatma material 
 
6-AMALIY MASHG’ULOT 
Mavzu: Gips mahsulotlari, ularning turlari va ishlatilish sohalari 
Ushbu qorishmalarni tayyorlash gips toshini maydalangan so‘ndirilmagan oxakni 
so‘nishda ajratilgan issiqlik xisobiga kuyishiga asoslangan va quyidagi reaksiya bo‘yicha o‘tadi: 
2 (CaSO
4
∙2H
2
O)CaO(CaSO
4
∙0,5H
2
O)Ca(OH)
2
163 kDj . 

---

100 
Ishlab chiqarish texnologiyasi quyidagicha: gips oxaktoshi ikki bosqichda maydalanadi, 
so‘ng sharli tegirmonda gips: oxak – 1:0,6 yoki 1:1 nisbatda maydalanadi va aralashtiriladi. 
Tayyor qorishma issiqlik saqlovchi silosga jo‘naitladi va 140-160
0
C da gips va oxak o‘rtasida 
reaksiya sodir bo‘ladi. 
Bu qorishmalar mustaxkamligi 2-3 MPa bo‘lgan buyumlar tayyorlashda qo‘llaniladi. 
Ikki molekula suvli gipsni 600-700
0
C da kuydirilganda
 
angidrit xosil bo‘ladi. Uning 
kimyoviy formulasi CaSO
4
– bu bog‘lovchi moddani Budnikov P.P. taklif etgan. Bu modda 
sekin tishlashib qolish va sira xam qotmasligi yoki tishlashib qolmasligi bilan fazilatlanadi. 
Biroq aktivizatorlarni kiritish angidritning eruvchanligini oshiradi va gidratatsiya uchun sharoit 
yaratadi. Aktivizatorlarni bu xarakatini Budnikov P.P.
 
shunday tushuntiradi: gips suv va tuzlar 
bilan o‘zining yuzasida chidamsiz murakkab gidrat xosil qiladi.
 
Bularga oxak 3-
5% 
moddalar 
turli xil sulfatlar, kuydirilgan dolomit, shlaklar 10-15% kullar kiradi. Ular angidrit 
bog‘lovchilarni un 
xoliga 
keltirishda qo‘shiladi. Shular ichida eng keng ishlatiladigani oxakdir, 
uni ishlatilganda, yarim molekula suvli gipsni qo‘shishni tavsiya qilinadi, shunda angidrit 
bog‘lovchini mustaxkamligi oshadi. Angidrit bog‘lovchini ishlab chiqarish jarayoni gipstoshni 
600-700
0
C da shaxtali yoki aylanma pechlarda qo‘shimchalar qo‘shib 
maydalab yoki 
qo‘
shimchalar qo‘shmay 
kuydirish x
isoblanadi. Gipstoshni shaxtali, yoki 
aylanma pechlarda 
kuydiriladi, so‘ng mayda maydalanadi. Angidrit gidravlik bog‘lovchi xossaga ega emas, u faqat 
xavoda qotadi. Qurilish 
eritmalari, shuningdek 
betonlar 
va quruq sharoitda 
ishlatiladigan qurilish 
moddalari xamda sement xamiri ko‘rinishidagi modda tayyorlash uchun ishlatiladi. Markasi 50, 
100, 150, 200.