A yuldashev soliq va soliqqa

* o ‘z ixtiyorida mol-mulkka ega bo'lgan jism oniy shaxslar tomonidan to ‘la-
nadi».
Mazkur yo'riqnom aning 5.3-bandi shuni belgilaydiki, soliq bo'yicha 
imtiyozlar faqat tovar mulk 
imtiyoz oluvchining o ‘z mulki bo'lgan 
holler- 
dagina beriladi.
O'zbekiston Respublikasi Va/irlai M,ihk.im;isiiiinn 1995-yil 29-dc- 
kabrdagi 478-sonli qarori bilan tasdiqlaiiKiin «Jixmoniy 
n I u i x n I i i i i u i
mulk 
huquqida tegishli bo'lgan bino va inshootlarni baholash vn <|iiytn bnholnsh 
to'g'risida» nizomning 4-bandida shunday dcyiladi: 
«ioydalanish uchun
qabul qilingan va mahalliy texnik ro'yxatdan o'tkazlsh idorasida ro'yxatga
olingan, jism oniy shaxslarga mulk huquqida tegishli bo'lgan uy Joylar,
kvartiralar, bog'dorehilik va uzumchlllk shirk a t lari a ’zohrlnlng chorbog' va
bog uylari, garajlar va boshqa imoratlar, binolar va Inshootlar soliq solish
uchun baholash obyekti hisoblanadi».
Soliq solish obyektL-
bu subycktning soliq to'lash majburiyatmi shart 
qilib qo'yuvchi yuridik dalillardir (mazkur holatda mulkehilik huquqida 
mol-m ulkka egalik qilish bunday yuridik dalil hisoblanadi).
Soliq solish predmeti 
(atam a mazmuniga ko'ra soliq solish obyektiga 
yaqin) — bu tegishli soliqning undirilishini asoslab beruvchi daliliy xu- 
susiyatdagi belgilardir. Masalan, uy, kvartira kabi m ol-m ulk uchun mulk- 
chilik huquqi obyekti bo'ladi, uy yoki kvartiraning o'zi esa soliq solish 
predmeti hisoblanadi va h.k.
O'zbekiston Respublikasi Vazirlar M ahkamasining 1995-yil 29-de- 
kabrdagi 478-sonli qaroriga muvofiq jismoniy shaxslarga mulk huquqida 
tegishli bo'lgan uy-joylar, kvartiralar (shu jum ladan, xususiylashtirilgan 
kvartiralar), garajlar, boshqa imoratlami bahaolash va qayta baholash 
uchun yagona funksional ko'rsatkich-im orat, bino um um iy maydonning 
kvadratmetri belgilanadi. Bu esa soliq solish birligidir.
O'zbekiston Respublikasi soliq kodeksining 93-moddasi soliq bo'yicha 
imtiyozlarga ega bo'lgan shaxslar doirasini tartibga soladi. Uning tahlili
95

---

shuni ko'rsatmoqdaki, qonun chiqaruvchi har qanday mol-mulk solig‘idan 
ozod etiladigan jismoniy shaxslarning qator toifalarini ajratadi, jismoniy 
shaxslarning boshqa guruhlariga esa, faqat imoratlar, binolar va inshootlar 
uchun soliq to'lash bo'yicha imtiyozlar berdi.
O'zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va Davlat Soliq qo'm ita- 
sining «Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqni hisoblab 
chiqish va budjetga to'lash tartibi to'g'risida» yo'riqnomaga muvofiq jis­
moniy shaxslarning m ol-m ulk solig'ini hisoblash soliq xizmati organlari 
tom onidan amalga oshiriladi.
M ol-mulk solig'idan imtiyoz olish huquqiga ega bo'lgan kishilar soliq 
xizmati organlariga kerakli hujjatlami taqdim etadilar.
Imoratlar, binolar va inshootlar bo'yicha m ol-mulk solig'i har yili
1-yanvardagi holati yuzasidan kommunal xizmat ko'rsatish imoratlari bera- 
digan inventarizatsiya qiymatiga doir m a’lum otlar asosida, m a’lum otlar 
bo'lm agan taqdirda esa mazkur obyektlaming qiymati O'zbekiston Res­
publikasi Prezidentining 2006-yil 18-dekabrdagi PQ-532 soni qarorining
14-ilovasiga asosan, ya’ni jismoniy shaxslar mol-mulkni baholash bo'yicha 
organlar belgilangan inventarizatsiya qiymati bo'lm asa soliq undirish uchun 
Toshkent shahari va viloyat markazlarida 2100 ming so'm boshqa shaharlar 
va qishloqlarda 920,0 ming so'm miqdordagi mol-mulkning shartli qiymati 
qabul qilinadi ham da shu asosida 2007-yil I-yanvardan boshlab soliqqa 
tortiladi.
Imoratlar, binolar va inshootlar bir qancha mulkdorlarga tegishli 
umumiy hissali mulk egalari bo'lganda soliq har bir mulkdoming im o­
ratlari, binolar va inshootlardagi hissasiga qarab hisoblanadi.
Yangi qurilgan yoki sotib olingan mulklar bo'yicha soliq kelgusi yil 
boshidan boshlab hisoblanadi.
Meros bo'yicha m ol-m ulkdan soliq m erosxo'rlardan meros ochilgan 
paytdan boshlab undiriladi. M ol-m ulk yo'q qilingan, butunlay vayron 
bo'lgan oydan e ’tiboran to'xtatiladi.
M ol-mulkka mulk huquqi kalendar yil davomida bir mulkdordan 
boshqasiga o'tganda soliqni birinchi mulkdor o'sha yilning 1-yanvaridan 
bu mol-mulkka mulk huquqini o'qotgan oyning boshigacha to'laydi, ya’ni 
mulkdor esa mulk huquqini qo'lga kiritgan oydan e ’tiboran to'laydi.
Kalendar yil davomida imtiyozga ega bo'lish huquqi paydo bo'lgan 
taqdirda m ol-m ulk solig'i ana 
shunday huquq vujudga kelgan oydan 
e’tiboran qayta hisoblab chiqiladi.
Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqni to'lash usuli —