113
GENETIKA ASOSLARI
V BO‘LIM
hollarini uch, to‘rt va undan ham ko‘proq juft belgilari bilan farq qiladi
gan duragaylardagi ajralish hollarini ham tushunib olsa bo‘ladi. Agar ota
ona organizm bir juft belgisi bilan farq qilsa, ikkinchi bo‘g‘inda
ajralish
3:1, diduragay chatishtirishda esa 9 : 3 : 3 : 1 nisbatda ajralishi kuzatila
di. Duragaylarda hosil bo‘ladigan gametalarni hisoblab topish mumkin.
Poliduragaylardagi gametalarning umumiy sonini hisoblash formulasi
— 2
n
,
n
— genotipdagi geterozigota juft genlarning soni (Aa) duragay
da ikki xil 2
1
gameta; AaBb duragayda esa to‘rt xil 2
2
tipdagi gameta
hosil bo‘ladi.
AaBbCc — triduragayda sakkiz xil 2
3
tipdagi gameta hosil bo‘ladi.
49- §. Tahliliy chatishtirish
Tahliliy chatishtirish.
Mendel tomonidan ishlab chiqilgan irsiyatni
o‘rganishning duragaylash usuli. Dominant genga ega bo‘lgan fenotipli
organizmlarning genotipi gomozigota yoki geterozigota ekanligini aniqlash
imkonini bermaydi. Buning uchun noaniq
genotipga ega organizm sof
gomozigota holdagi retsessiv organizm bilan qayta chatishtiriladi. Agar
dominant organizm gomozigota bo‘lsa, birinchi bo‘g‘inda bir xillilik ku
zatiladi, ya’ni ajralish ro‘y bermaydi:
Agar tekshirilayotgan organizm geterozigota holda bo‘lsa:
Gametalar
Gametalar
8 — Biologiya, 9 sinf.
114
GENETIKA ASOSLARI
V BO‘LIM
fenotip va genotip bo‘yicha 1:1 nisbatda ajralish vujudga keladi. Bun
day natija otaona organizmlardan biri geterozigota bo‘lib, ikki xil gameta
hosil qilishini to‘g‘ridanto‘g‘ri isbotidir (60 rasm).
Tahliliy chatishtirish
ikki juft belgisi bo‘yicha geterozigota organizmlarda quyidagicha bo‘ladi.
Bunday chatishtirishdan olingan duragaylar birbiridan farq qiladigan
to‘rt xildagi fenotipni hosil qiladi, nisbat 1:1:1:1 bo‘ladi.
Gametalar
Gametalar
Dostları ilə paylaş: