A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

Oraliq irsiylanishga oid masalalar
1. G‘o‘zada malla rangli oq tola ustidan dominantlik qilgani uchun F
1
avlod­
da novvotrang tolali forma hosil bo‘ladi. Agar F
1
duragaylar o‘zaro cha­
tishtirilsa, G‘
2
da qanday natija olinadi?
2. Nomozshomgulning qizil va pushti gultojibargli formalari oq gultojibargli 
formasi bilan chatishtirilganda, 1­ chatishtirishda F
1
pushti gultojibargli, 
2­ chatish tirishda 50 % oq gultojibargli formalar hosil bo‘ladi. Har ikkala 
tajribadagi urug‘chi va changchi duragaylarning genotipini aniqlang.
Diduragay chatishtirishga oid masalalar 
1. Pomidor mevasining yumaloq shakli (A) noksomon shakli (a), qizil rangi 
(D) sariq rangi (b) ustidan dominantlik qiladi. Quyidagi genotipli
pomidor lar qanday gametalar hosil qiladi? 
a) AABB; b) AaBB; d) aaBBB; e) AABb; f) AaBb.
2. Normal eshitadigan, birining sochi to‘lqinsimon, ikkinchisiniki silliq 
bo‘lgan ota­onadan 1­ farzand kar, silliq sichli bo‘lib, 2­ farzand normal 

---

129
GENETIKA ASOSLARI
V BO‘LIM
XII bob
 
O‘zgaruvchanlik qonuniyatlari
55- §. Irsiy (genotipik) o‘zgaruvchanlik
eshi tadigan, to‘lqinsimon sochli bo‘lib tug‘ilgan. Agar to‘lqinsimon soch 
silliq soch ustidan dominantligi va karlik retsessiv belgi ekanligi ma’lum 
bo‘lsa, shu oilada keyingi farzandlarning kar, to‘lqinsimon sochli bo‘lib 
tug‘ilish ehtimoli qanday?
3. G‘o‘zaning hosil shoxi cheklanmagan (S), gultojibarglari sariq­limon rang­
dagi (U) formasi hosil shoxi cheklangan (s), gultojibarglari och sariq 
rangli (u) formasi bilan chatishtirilganda, 1/4 qism cheklanmagan hosil 
shoxi, gultojibarglari sariq­limon rangli, 1/4 qism cheklangan hosil shoxi, 
gultojibarglari sariq­limon rangli, 1/4 qism cheklanmagan hosil shoxi, 
gul tojibarglari och sariq rangli va 1/4 qism cheklangan hosil shoxi, gul­
tojibarglari och sariq rangli o‘simliklar olingan. Chatishtirishda ishtirok 
etgan ota­ona formalarning genotipini aniqlang. 
4. No‘xotning uzun poyali, oq gultojibargli formasi kalta poyali, qizil gulto­
jibargli formasi bilan chatishtirilgan. F
1
da 120 ta uzun poyali, qizil gulto­
jibargli, G
2 
da 720 ta o‘simlik hosil bo‘ldi:
a ) F
1
necha xil genotipga ega bo‘ladi? b) F
1
necha xil gameta hosil
qiladi?
d) F
2
dagi o‘simliklarning nechtasi uzun poyali, qizil gultojibargli bo‘ladi?
e) F
1
dagi o‘simliklarning nechtasi uzun poyali, oq gultojibargli bo‘ladi?
Organizm genotipining o‘zgarishi bilan boradigan va bir nechta avlod­
larda saqlanadigan o‘zgaruvchanlik