|
|
səhifə | 159/248 | tarix | 02.12.2022 | ölçüsü | 0,6 Mb. | | #71983 |
| Abituriyentler ush n Qaraqalpaq tili p ninen qollanba quwat Jare
Jupkerlesiwshi anıqlawısh. Gápte zatlardıń sın-sıpatın, sapasın, san-muǵdarı, tártibi hám t.b. mánilerin bildiretuǵın anıqlawıshqa jupkerlesiwshi anıqlawısh delinedi. Jupkerlesiwshi anıqlawısh ózi sıpatlap kelgen anıqlanıwshı aǵza menen birgelikte jupkerlesiwshi sóz dizbegin dúzedi: salqın samal, qızıl gúl.
Jupkerlesiwshi anıqlawıshlar tómendegi sóz shaqapları arqalı bildiriledi: 1) kelbetlik arqalı: Ol juwılǵan aq kóylek kiyip, aq jawlıq jamılıp alǵan edi. 2) sanlıq arqalı: Sayaxatqa on eki bala kettik. 3) almasıq arqalı: Házir bul jerler tınısh múlgip tur. 4) atlıq arqalı: Ol tórde turǵan temir krovatlarǵa birbir qarap qoydı. 5) ráwish arqalı: Teatrdıń aldına birtalay adam jıynalǵan. 6) kelbetlik arqalı: Ol toqıp atırǵan zatın toqtattı. 7) eliklewish sóz arqalı: At tuyaǵınıń pıtır-pıtır dúrsildisi esitildi.
Úylesiwshı anıqlawısh: Iyelik sepliktegi sóz arqalı bildirilgen anıqlawıshqa úylesiwshi anıqlawısh delinedi. Úylesiwshi anıqlawısh anıqlanıwshı sóz benen tartım qosımtası arqalı baylanısadı. Úylesiwshi anıqlawısh iyelik sepliginde qollanılǵanlıqtan kimniń? neniń? qay jerdiń? degen sorawlarǵa juwap beredi. Mısalı: Ábdikárimniń ǵazı joq bolıp ketken. Araldıń salqın samalı esip tur.
Úylesiwshi anıqlawısh orın tártibi jaǵınan anıqlanıwshı aǵza menen jaqın, qatar turıp ta yamasa aralarında basqa sózler kelip, uzaq turıp ta baylanısadı: Reyimbaydıń baylawlı turǵan eki atı anda-sanda oqıranıp qoyadı. Jazdıń búgingi aysız aqshamı biraz salqın edi.
Úylesiwshi anıqlawısh tómendegi sóz shaqaplarınan boladı: 1) atlıqtan: Bul ónimler, ásirese Qarjawbaydıń atızınan kóbirek alındı. 2) almasıqtan: Hárbir padashı ózleriniń malların túwellep atır. 3) sanlıqtan: Besewiniń minez-qulqı, haqıyqattan da bir-birine jaqın. 4) kelbetlik feyilden: Jıynalǵanlardıń kewlin alıw ushın hárbirine kewilli juwap qaytarıwǵa háreket etedi.
Dostları ilə paylaş: |
|
|