|
Birgelkili aǵzalardıń stillik ózgeshelikleri
|
səhifə | 184/248 | tarix | 02.12.2022 | ölçüsü | 0,6 Mb. | | #71983 |
| Abituriyentler ush n Qaraqalpaq tili p ninen qollanba quwat Jare
Birgelkili aǵzalardıń stillik ózgeshelikleri
Gáptiń birgelkili aǵzaları ádebiy tildiń barlıq stillerine qatnaslı bolıp, olar hár túrli xızmetler atqaradı. Ilimiy, rasmiy is qaǵazlar stilinde olar tiykarınan birgelkili túsiniklerdi sanap kórsetiw ushın jumsalsa, sóylew hám kórkem ádebiyat stillerinde epitetler sıyaqlı, hárqıylı ekspressivlik mániler bildiredi. Mısalı:
Kim bilmeydi jer menen suw tuwısqan,
Ekewi tabıssa álem gúlistan,
Endilikte adam menen tábiyat,
Arazlasıp araları suwısqan.
Júzlerinde onıń nurların kóriń,
Paxta, salı, biyday, qırmanın kóriń.
Gáptiń birgelkili aǵzalarınıń stillik xızmet atqarıwnda olardıń garmmatikalıq baylanıs quralları bolǵan qosımtalar, dánekerler, sanaw intonaciyası, birgelkili baslawısh hám bayanlawıshlardıń bet, san qosımtaları qatnasadı. Kóplik, tartım, seplik qosımtaları hám ayırım tirkewishler birgelkili aǵzalardıń hárbiri menen yamasa onıń tek keyingisi menen keledi. Mısalı: 1.Aytmurat, Raxmatulla, Karimulla, Shamurat, Palwan, Seytmuratovlardı ertken Ásen Shımbayǵa keldi. Bunda seplik hám kóplik jalǵawın tek keyingi aǵza qabıl etken. 2.Názik qashılar hám topıraqlar menen toltırıladı. Bunda tirkewishti tek birgelkili aǵza qabıl etken. Qosımtalardı hám tirkewishlerdi hárbirb birgelkili aǵza menen qollana bersek, gáptiń stillik ıqshamlıǵı buzıladı.
Eger birgelkili aǵzalardıń hámmesi de birdey formanı qabıl etse olardaǵı tásirsheńlik, ekspressiya kúshlirek boladı. Bunday jaǵdayda olar olar seplik qosımtalı,tirkewishli yamasa janapayları menen birge qollanıladı. Mısalı: Ernazar ortadaǵı dásturqandı, sháynek-keselerdi, qasıq-tabaqlardı jıtynastırdı. Usı názik tábiyatı olardı ózgeden gázeplendiredi de, kúldiredi de, jılatadı da.
Birgelkili aǵzalar dánekerler arqalı baylanısıp kelgende birqansha stillik ózgesheliklerge iye boladı.
1.Hám, jáne dánekerleri hárbir birgelkili gáp aǵzası menen tákirarlanıp kelgende sóylewdiń tásirsheńligi kúsheyedi. Mısalı: Ushırasıw hám Shımbayda, hám Tórtkúlde, hám Qońıratta, hám Moynaqta ótkerildi. Bul dánekerler sońǵı aǵzanıń aldında qollanǵanda sanawdıń tamam bolǵanlıǵın bildiredi. Mısalı:
Dostları ilə paylaş: |
|
|