Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

Sinekdoxa grek tilininen alınıp, úǵıw degen mánini ańlatadı.Pútinniń ornına bólshektiń, bólshektiń ornına pútinniń, birliktiń ornına kópliktiń, kópliktiń ornına birliktiń almasıp qollanılwına sinekdoxa dep ataladı.:Sarı murttıń qamshını siltep úyrengen qolı bul saparı da qáte jibergen joq. Biykesh-aw kúyewler kelip tur, tósek salıp qoy, házir úyge kiredi.Ulıńdı bende qılǵandı, qızıńdı olja qılǵandı. Jigitlik háseri urǵan murınnıń, Keminde bir batpan shamalı bolar. Jalǵız basıń ekew bolıp jarlılıqtı da jeńerseń. Bizge qol jetpey atır. Usı jurt ne deydi ózi. Sınshıl dúnya qosıp talay baslardı, Esap shot qaq qızıp sınar doslardı. Kóp biypul awızlar basqılap onı, Erkinligi tutıp gárdiyispekte. Baydı qollap, iyshandı maqtap, Jazar edi sarayda olar. Onıń qorası ortalansa, ortalanadı da tuyaqqa tuyaq qosılmadı. Sen bala awızǵa kóp ilinip júrseń. Biraq jeti shopan jeti jerden aydap, qoydı burınǵı jatqan jerine jetkerdi.
Metafora, metanomiya, sinekdoxa bular tildiń kórkemlew quralları yaǵınıy troplar bolıp esaplanadı. Troplardıń bulardan basqa da túrleri bar. Bular: epitet, teńew, giperbola, litota, allegoriya, ironiya h.t.b
Epitet:Pikirdi awıspalı mánide kórkem tásirli etip súwretlew quralına epitet delinedi. Epitet mánisinde kelgen sózler gáptegi anıqlawıshqa uqsas keledi, biraq olar jay (ápiwayı) anıqlawıshlıq xızmette emes belgili bir predmetti yamasa háreketti kórkem obrazlı etip súwretleydi. Mısalı: Gúz dalalarǵa, miywe aǵashlarına óziniń altın sarı boyawın jaǵıp sırlap atır.Ele ǵarrılıqtıń qırawı shalmaǵan seldirlew saqal-murtı, is kiyimi onı kórer kózge júdá qarapayımlandıra túskendey. Jaqtı dúnya kórip quwanǵan bulaq, Gúmis kúlki menen aqtı sıldırap.Ash tolqınlar urmas jaǵaǵa gúrlep. Bársheniń sulıwı ay júzli jamal.
Teńew;Belgili bir zatlardı, qubılıslardı óz ara salıstırıw arqalı kórkem súwretlew túrine teńew dep ataladı. Teńewler –day, -dey, -ǵanday, -gendey, kibi, yańlı, -sha, sıyaqlı, misli usaǵan qosımtalar hám kómekshi sózler arqalı jasaladı. Ol arıslanday jigit. Ol gúl kibi dolandı. Ol jerde qurıslıstıń kóshpeli qızıl bayraǵı kóz jetirim jerden jalındaykózge túsedi. Biz alǵan mineral tóginimzidi sıpıramızdaǵı unımızday qásterlep paydalanayıq, -deydi ol. Seydannıń denesi pútkilley qulaqqa aylanıp ketkendey ıntıǵa tıńlaydı. Tal shıbıqtay qıpsha beli-belbaǵı, Meni hayran etip ketti shul páriy.Shań astına qarasa, Jawrınları qaqpaqtay, tanawları shashaqtay, Omırawları esiktey, Turpatı kelgen besiktey (“Hajı Gerey” dástanınan)
(Esletpe:teńew menen metafora bir-birine uqsap ketedi. Eger Ola arıslan jigit. Ol gúl edi deytuǵın bolsaq onda bul mısallar metafora boladı. Bul mısallardaǵı arıslan, gúl degen sózlerge –day, kibi sıyaqlı qosımtalar hám kómekshi sózler qosılmaǵan). Damir Biyimbetov