Abu rayhon beruniy

Beruniy sayyoramizning shaklini aniq tasavvur etish bilan birga, uning tasvirini ham yaratmoqchi bo`lgan. Olim o`zining «Geo­deziya» asarida yozishicha, «joylar va shaharlar uchun diametri 10 cho`zim keladigan yarimkurra (shar) ishladim. Unda masofalarga qarab uzunlik va kengliklarni belgilash mumkin edi». Beruniy bu shaklni nimadan (yog`och, qog`oz, temir yoki loydan) yasaganini aytmagan, ammo globus yasagani aniq. Xorazmda yasalgan globusning diametri nihoyatda katta bo`lgan bo`lishi kerak. Chunki u aytgan «10 cho`zim» taxminan 5 metrga teng keladi. Ta’kidlash kerakki, bu sharq olamidagi dastlabki globus bo`lishi bilan birga, eng birin­chi burtma (relefli) globus ham edi.

Beruniy sayyoramizning shaklini aniq tasavvur etish bilan birga, uning tasvirini ham yaratmoqchi bo`lgan. Olim o`zining «Geo­deziya» asarida yozishicha, «joylar va shaharlar uchun diametri 10 cho`zim keladigan yarimkurra (shar) ishladim. Unda masofalarga qarab uzunlik va kengliklarni belgilash mumkin edi». Beruniy bu shaklni nimadan (yog`och, qog`oz, temir yoki loydan) yasaganini aytmagan, ammo globus yasagani aniq. Xorazmda yasalgan globusning diametri nihoyatda katta bo`lgan bo`lishi kerak. Chunki u aytgan «10 cho`zim» taxminan 5 metrga teng keladi. Ta’kidlash kerakki, bu sharq olamidagi dastlabki globus bo`lishi bilan birga, eng birin­chi burtma (relefli) globus ham edi.

Sharq ilm-fani rivojiga o`lkan hissa qo`shgan Beruniyning il­miy merosi yana uzoq vaqt ilmiy tadqiqotlar uchun muhim manba bo`lib qoladi. Qomusiy olimning nomi mamlakatimizda e’zozlanib, turli ob’ektlarda abadiylashtirilgan. Jumladan, Qoraqalpog`istondagi tuman va shahar, Toshkentdagi metro stansiyasi va Toshkent davlat texnika universiteta allomaning nomi bilan ataladi. Shuningdek, buyuk allomaning haykallari dunyoning turli mamlakatlarida ham o`rnatilgan.

Sharq ilm-fani rivojiga o`lkan hissa qo`shgan Beruniyning il­miy merosi yana uzoq vaqt ilmiy tadqiqotlar uchun muhim manba bo`lib qoladi. Qomusiy olimning nomi mamlakatimizda e’zozlanib, turli ob’ektlarda abadiylashtirilgan. Jumladan, Qoraqalpog`istondagi tuman va shahar, Toshkentdagi metro stansiyasi va Toshkent davlat texnika universiteta allomaning nomi bilan ataladi. Shuningdek, buyuk allomaning haykallari dunyoning turli mamlakatlarida ham o`rnatilgan.