Abu rayhon beruniyning hayoti va ijodi

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 5 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
882 
w
www.oriens.uz
June 
2021
 
 
fikricha, musulmon sharoitida Alloh ismi faqat yagona Tangriga xos bo’lib, 
Tangrining boshqa ismlari Rahmon, Rahim, Jabbor, Razzoq, Oqil, Sobir, Odil kabi 
ismlari odamlarga xos fazilatlarni ifodalash uchun ishlatavergani kabi, yunonlarda 
farishtalar hisoblanuvchi Quyosh, Oy, Sayyora va yulduzlarni ham ilohiy nomlar 
bilan atash va ularga sig’inib, qurbonliklar qilishlari bu mavjudotlarning Xudoga 
yaqinligini anglatadi. Xudoga yaqinlik va bu moddiy olamdan uzoqlashib, 
farishtalarga va hatto yagona Xudoga qo’shilib ketish haqidagi tasavvufiy 
qarashlar ma’jusiy dinlarga: buddaviylikda ruhlarning qaytishiga, ko’chib yurishi, 
zardushtiylik olovparastlar hamda sobiylik (yulduzparastlik) e’tiqodlarining 
shakllanishiga kuchli ta’sir ko’rsatgani sharq falsafasida birinchi marta Beruniy 
tomonidan aqliy va hissiy tafakkurlarining bir-biri bilan qo’shilib, estetik idrok, 
estetik ong, estetik tafakkur butun boshli diniy, ijtimoiy, falsafiy sistemalarni 
tashkil etishi yunon va hind mifologiyasini germenivtika yoki har tomonlama 
izchil sistemali analiz tahlil orqali tadqiq etilganini ko’ramiz. Biz mazkur ilmiy 
tadqiqotimizda Beruniyning “Hindiston” asarida qadimgi hind xalqlarining boy 
ilmiy, ma’naviy merosida mavjud bo’lgan diniy, axloqiy ijtimoiy, falsafiy, badiiy, 
estetik qarashlar butun insoniyat Gretsiya, Rim, Bobil Vavilon, Somiriylar 
Shumerlar, Kichik Osiyo, O’rta Osiyo xalqlarining falsafiy qarashlari bilan o’zviy 
bog’liq ekanligi ko’rsatib berilgan. 
REFERENCES 
1. Irisov A. Beruniy va uning “Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar” asari. 
Tanlangan asarlar, I tom. – T.: Fan, 1968. – 639 b. 
2. Irisov.A Abu Rayhon Beruniyning “Hindiston” asari. Beruniy.Tanlangan asarlar.II 
tom. – T.: Fan, 1965. – 663 b. 
3. Abu Rayhon Beruniy “Geodeziya”. – Т.: Fan, 1966. – 378 b. 
4. Abu Rayhon Beruniy.“Mineralogiya”. – T.: Fan, 1963. - 338 b. 
5. Nizomiddinov N “Hindistonda islom: tarix, Ijtimoiy-siyosiy hayot va hind 
musulmon madaniyati”. – T.: O‘zbekiston, 2006. – 367 b. 
6. Boqiev F. Beruniy ruhlarning qaytishi haqida. (“Hindiston” asarida estetik 
tafakkur durdonalari.). – T.: Faylasuflari milliy jamiyati nashriyot, 2004. – 266 
7. Fayzullaev O. Beruniyning “Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar” asarida 
ba’zi masalalar haqida. Beruniy.Osorul-boqiya. – T.: Fan, 1968.–372 b. 
8. Xo’jamurodov.I Milliy o’zlikni anglashda diniy qadriyatlarning o’rni. – T.: 
O’zbekiston, 2004. – 331 b.