Academic research in educational sciences volume 2

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89 
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-1108-1113 
Academic Research, Uzbekistan 1138 www.ares.uz 
so‗zining lug‗aviy ma‘nosiga to‗xtalib o‗tadigan bo‗lsak, ushbu so‗z yunonchadan 
olingan bo‗lib,‖tehnos‖-mahorat, san‘at ‖logos‖ -ta‘limot, fan ma‘nolarini anglatadi. 
Bundan kelib chiqadiki, texnologiya so‗zi boshqa terminlarga qo‗shilib, ana shu 
sohani rivojlantirish, mahoratini oshirish vazifalarini bajaradi. Umumiy qilib 
aytganda, texnologiya sifat jihatdan yangi masalalarni yechish uchun ta‘lim 
evolutsiyasi bosqichini tayyorlagan obyektiv jarayondir. Yangi texnologiyalar katta 
ta‘lim imkoniyatlarini ochdi. Ro‗y berayotgan sifat o‗zgarishlar shuni ko‗rsatadiki, 
odat bo‗lgan tushuntirishda ―o‗rgatish‖ jarayonlari o‗qituvchilarning kasbiy 
imkoniyatlari chegarasidan tashqari chiqib keta boshladi. Vujudga kelgan yangi 
texnik, axborot, bosma, eshitish va ko‗rgazma vositalari o‗ziga xos tarzda yangi 
metodikalar bilan ta‘lim jarayoniga ko‗pgina yangiliklar kiritib, uning ajratilmas 
qismi bo‗lib qolmoqda. Biroq, pedagogik texnologik jarayonning o‗ziga xosligi, 
uning an‘anaviy shakllaridan ustuvorligi va hozirgi zamon ta‘limi muammolari real 
yechish usullari hali to‗la o‗rganilmagan. Bu haqda chet ellik va o‗zbek avtorlari ko‗p 
yozmoqdalar. Lekin barchalari pedagogik texnologiyalar kelajakda ustuvor o‗ringa 
ega bo‗lishiga ishonadilar. Hozirda ta‘lim texnologiyasi yordamchi vosita bo‗lib 
qolmay balki, о‗quv jarayonining rivojlanishida katta rol o‗ynab, uning tashkiliy 
shakllari, metodlari, mazmunini o‗zgartiradigan yangi sistema deb tushunilmoqda. Bu 
esa, o‗z navbatida, o‗qituvchi va o‗quvchining pedagogik tafakkuriga o‗z ta‘sirini 
ko‗rsatmoqda. Texnologiyani bunday tavsif qilish ta‘lim jarayonidagi barcha 
tuzuvchilar orasidagi uzviy bog‗lanishning muhimligini, pedagog va o‗quvchining 
o‗zaro hamkorligini ko‗rsatadi. O‗quvchi passiv ta‘lim obyektidan faol shaxs ta‘lim 
va tarbiya subyektiga aylanadi va aktiv subyekt sifatida o‗qituvchi bilan bu jarayonda 
qatnashadi, mustaqil bilim olishga intiladi. 
Innovatsion usullarda dars o‗tish jarayonini, ya‘ni zamonaviy pedagogik 
texnologiyalarni boshlang‗ich ta‘lim davridan boshlab tashkillashtirish ta‘lim 
tizimida yuqori samara beradi. Bu degani, boshlang‗ich ta‘lim umumiy o‗rta 
ta‘limning poydevori hisoblanadi. Ana shu poydevorni mustahkam tarzda bunyod 
etish kelgusi davrlardagi ta‘lim jarayonlarining o‗tilishida ham qulayli yaratgan 
bo‗ladi. O‗z-o‗zidan kelib chiqadiki, boshlang‗ich ta‘limdan boshlab tashkil etilgan 
pedagogik texnologiyalar ta‘limning keyingi davrlarida tshkil etilishida birinchi 
bosqich vazifasini o‗taydi.
Talabalarning bilishga bo‗lgan qiziqishi shakllanishining muhim shartlaridan 
bin hissiy vaziyat, bilishga bo‗lgan ehtiyoj va ongli fikrlashni rivojlantirishni yaratish 
bo‗lishi ham mumkin. Talabalarning bilish faoliyati tuzilmasiga faollik kiradi, ya‘ni 
bu shunday ish faoliyatiki, unda bilish faoliyatini jonlantiradigan intellektual, 

---