Ad – Cəfərov Camil Qrup 261. 20 İxtisas Həyat Fəaliyyətinin Təhlükəsizliyi Mühəndisliyi Fakultə qnmf-qaz neft mədən

Ad – Cəfərov Camil
Qrup - 261.20
İxtisas - Həyat Fəaliyyətinin Təhlükəsizliyi Mühəndisliyi
Fakultə - QNMF-qaz neft mədən
Müəllimə - Mustafayeva Gülşən
Mövzu – İnsan və maşın arasında funksiyaların bölüşdürülməsi problemi.
Fənn – Erqonomika və Mühəndis Psixologiyası
İNSAN VƏ MAŞIN ARASINDA FUNKSİYALARIN BÖLÜŞDÜRÜLMƏSİ PROBLEMİ.
İnsan-maşın kompleksləri obyektlərlə bağlıdır. Onların xassələri fiziki və bioloji xarakterli müxtəlif keyfiyyətli mürəkkəb sistemlərin qarşılıqlı təsiri nəticəsində formalaşır.
“İnsan-maşın” sistemi erqonomikanın və mühəndis psixologiyasının əsas anlayışlarından biridir. “İnsan-maşın” sistemi “insan-maşın” sisteminin operatorunu, onun əmək fəaliyyətini həyata keçirdiyi maşını və iş yerindəki mühiti özündə birləşdirən sistemdir”.
O, iki əsas fərqli alt sistemdən ibarətdir: texniki əlaqələri ("maşın") özündə cəmləşdirən alt sistem və bir şəxs - "insan - maşın" sisteminin operatoru tərəfindən təmsil olunan alt sistem. Heç bir avtomatlaşdırma insanı bütövlükdə sistemdən kənarlaşdıra bilməz.Avtomatlaşdırma dərəcəsinin artması ilə sistemin idarə oluna bilməsini təmin etmək üçün biz həmişə "insan" alt sistemini ehtiva edən daha yüksək səviyyəli bir alt sistemə sahib olmaq məcburiyyətində qalır qapalı sistem isə “insan-maşın” sisteminin xüsusiyyətlərinə malik olur.
“İnsan-maşın” sistemində idarəetmə funksiyalarını yerinə yetirən şəxs “operator” adlanır. Erqonomikada “insan operatoru” dedikdə, “informasiya modeli və idarəetmə vasitələrindən istifadə etməklə iş yerindəki təsir obyekti, maşın və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqədə olan əmək fəaliyyətini həyata keçirən şəxs” başa düşülür. Mühəndis psixologiyası çərçivəsində operator dedikdə informasiya modeli ilə qarşılıqlı əlaqədə “insan-maşın” sistemində fəaliyyət göstərən şəxs başa düşülür.
Effektiv İnsan-maşın sisteminin yaradılması maşının və insanın imkanlarının optimal birləşməsini tapmaqdır.
Şəxs aşağıdakı funksiyaları yerinə yetirmək üçün təyin edilməlidir:- bütövlükdə vəziyyətin bir çox mürəkkəb əlaqəli xüsusiyyətləri ilə, habelə bu barədə natamam məlumatlarla tanınması;- ayrı-ayrı faktların vahid sistemdə ümumiləşdirilməsi;- vahid alqoritmin olmadığı və ya məlumatın işlənməsi üçün dəqiq müəyyən edilmiş qaydaların olmadığı məsələlərin həlli;- Dəyişən şərtlərə çeviklik və uyğunlaşma tələb edən problemlərin, xüsusilə də əvvəlcədən proqnozlaşdırılması çətin olan problemlərin həlli;- xəta baş verdikdə problemləri yüksək məsuliyyətlə həll etmək.
Maşın təlimatlandırılmalıdır:— bütün növ riyazi hesablamaların yerinə yetirilməsi;- verilmiş alqoritmə uyğun həyata keçirilən monoton, daim təkrarlanan əməliyyatların yerinə yetirilməsi;— böyük həcmli homojen məlumatların saxlanması və dinamik təqdimatı;- deduktiv nəticə tələb edən məsələlərin həlli, yəni. ümumi qaydalar əsasında ayrı-ayrı işlər üzrə qərarlar qəbul etmək;- əmrə yüksək sürətli cavab tələb edən hərəkətlərin yerinə yetirilməsi.
Mürəkkəb texniki sistemlərin yaradılmasında əhəmiyyətli irəliləyişlərə baxmayaraq, insan bir çox hallarda əvəzolunmazdır. Bu, xüsusilə onun natamam məlumat şəraitində işləmək qabiliyyətinə və problemlərin həlli üçün evristik üsullardan istifadəsinə aiddir. Bundan əlavə, yalnız bir insan öz məqsədlərinə çatmaq üçün müxtəlif keyfiyyət, o cümlədən sosial təcrübəni nəzərə almaq qabiliyyətinə malikdir.