emotsional-ekspressiv baho bo‘yog‘i qaysi qutbga tegishliligi
(semasiologik ta ’limot - tildagi mantiq - so‘z m a’nosining
bo‘yog‘i ikki qutbliligini ko‘rsatadi) so‘zlovchining obyektga
b o ig a n munosabatiga b o g iiq b o iad i.
41-§. Oddiy so‘zlashuv nutqida m a’noni ta ’kid etuvchi so‘zlar
ikki guruhga ajraladi:
1) kitobiy nutqqa xos b o ig a n aniq atamali so‘zlar o ‘mida
oddiy so‘zlashuv nutqida vaziyatga k o ‘ra narsa voqea, hodisani
ifoda etuvchi okkazional (tilda namunasi b o ig a n , nutq jarayonida
yuzaga kcladigan m a’noli) so‘zlar keng qollaniladi. Masalan:
yengil avtomobil
- kitobiy,
apparat, toychoq -
okkozional;
oyoq
-
kitobiy,
qo'lontayoq, molapoya -
okkozional;
q o ‘l -
kitobiy,
panshaha, k o s o v -
okkazional;
bosh -
kitobiy,
qovoq, hum, guvala
-
okkazional va h;
2) umumiy, keng m a’noda qollanadigan so‘zlar k o ‘p
uchraydi.
Bular faqat vaziyatli nutq jarayonida yuzaga chiqadi:
a) ot turkumiga oid so‘zlar, olmosh vazifasida keladi.
Kimsa,
nusxa, matoh, maxluq, turq, jonzot, kulba
va h. Bu so'zlar oddiy
so‘zlashuv nutqiga kitobiy nutqdan o ‘tgan, lekin ular, asosan,
so‘zlashuv nutqida qollaniladi.
Bularda uzual m a’nosi asosida okkazional ifoda yuzaga
chiqadi va bu faqat nutq jarayonida, muayyan vaziyatda yuz beradi.
b) umum iy m a’noda qollaniladigan, mavhum m a’no ifodali
so‘zlar:
hashar, tom suvoq, boshpana, kovak, odmi
ya h.
42-§. Oddiy so ‘zlashuv nutqida tor sohaga oid nutq birliklari
(masalan, maxsus terminlar) deyarli uchramaydi. Bu hoi so‘zlashuv
nutqining lug‘at tarkibi kitobiy nutq lug‘at tarkibidan ko‘ra, so'zga
ancha kam bag‘alligini k o ‘rsatadi.
43-§. Oddiy so‘zlashuv nutqida m a’no b o ‘yog‘i turlicha
so‘zlar, birikmalar uchraydi:
-shaxsga nisbatan qollaniladi:
Dostları ilə paylaş: 
