-yig 'lam oq , yurmoq; kitobiy -
ко ‘zy o sh i to ‘kmoq, qadam tashlamoq; so‘zlashuv - h
o'ngramoq, saqillamoq. Shuni aytish
kerakki, kitobiy nutq - b o ‘yoqqa
egalikni, umuman, so‘z
m a’nosida salbiy b o ‘yoqni nazarda tutmaydi.
39-§. M a’noni ta’kid etuvchi so‘zlar bilan bir qatorda betaraf -
so ‘zlashuv lug‘ati tarkibida ekspressiv ta ’sirchan so‘zlar ham
mavjud bo‘lib, ular ham subyektiv munosabat namoyon bo‘lish
darajasi turlicha bo‘lgan muayyan narsa, hodisa, harakatni ifoda
etadi, lekin subyektiv munosabat turlicha bo‘ladi.
Shu bilan birga ekspressiv bo‘yoq tortinishsiz, xonaki nutq
doirasida jonli, qizg‘in, bir-biriga yaqin kishilar (qarindoshlar,
do‘stiar, tanishlar) o ‘rtasidagi suhbat tarzida b o ‘ladi. Suhbat osuda
vaziyatda o ‘tadi, shu bilan birga, tabiiy, his-hayajondan holi
b o ‘lmaydi. Masalan,
xavotirlanmoq -
tashvishlanmoq, nimadandir q o ‘rqmoq m a’nosida
(Biz sendan kechadan beri xavotirda edik)\ zing ‘illamoq - men hozir zing ‘illab borib kelaman; uymalashmoq — Bolalar bilan uymalashib, butunlay yoddan chiqaribman; ulgurmoq -
Urindim, urindim, hayolimda ulguraman deyma-u, bari bir ke-chikdim; so'lmoq (ozib-to‘zib ketm oq,bo‘y i cholanoq m a’nosida) -
Bechora, but-kul so ‘lib qolipti; nixtalamoq (turtmoq, majburlamoq, undamoq, tinch qo ‘ymaslik, о ‘z holiga qo ry mas lik va
h.) -
kishini har daqiqada nixtalamoq va b.
40-§. Oddiy - so‘zlashuv nutqi, nisbatan kundalik-maishiy
mavzularda namoyon b o ‘ladi. So‘zlar ham ana shu mavzuga k o ‘ra
tanlanadi. So‘z m a’nosidagi ekspressiv b o ‘yoq, so ‘zlovchining
narsa, voqea, hodisaga munosabati kontekstda ayon b o ‘ladi.
Masalan:
