Adil niFTİ OĞlu məMMƏdov tibb elmləri namizədi

N Ə T I C Ə 

 

1. Rusiyanın tərkibinə daxil olana qədər Naxçıvanda heç 

bir tibb idarəsi və həkim olmamışdır. Əhali tibbi yardım almaq 

üçün ara həkimlərinə, mollalara, seyidlərə, dərvişlərə, falçılara 

və s. müraciət etmişlər. 

2. 1828-ci ildən, yəni Naxçıvanın Rusiyaya 

birləşdirilməsindən sonra, ərazidə ilk tibb ocaqları  və tibb 

kadrları yaradıldı. Bu ara həkimləri ilə mübarizədə əhəmiyyətli 

rol oynadı  və Naxçıvanda tibb işinin irəli getməsinə  zəmin 

yaratdı. 

Bununla belə Çar hökumətinin müstəmləkəçilik siyasəti 

əhaliyə öldürücü təsir edirdi. O, əhalinin rifa halının, onun 

sağlamlığının qayğısına bigənə idi. Buna görə tibb idarələrinin, 

həkimlərin, orta tibb işçilərinin sayı təqribən 90 il ərzində son 

dərəcə azlıq təşkil edirdi. Əhaliyə  həkim köməyi qeyri-

qənaətbəxş idi. 

3. Qəzalarda  əhali ixtisaslı yardımın nə olduğunu 

bilmirdi. Burada nə uşaq, nə qadın tibb idarələri, nə də sanitar-

epidemioloji xidmət təşkil edilməmişdir. 

4. Iqtisadi gerilik, məişət və  əmək  şəraitinin aşağı 

səviyyədə, yaşayış yerlərinin antisanitar vəziyyətdə olması, 

tibb işinin olduqca zəif inkişafı – bunlar hamısı yoluxucu 

xəstəliklərin: - təbii çiçək xəstəliyinin, vəbanın, yatalağın, 

malyariyanın, dizenteriyanın, traxomanın, prokazanın uşaq 

yoluxucu xəstəliklərinin baş verməsinə  və yayılmasına səbəb 

olurdu. 

5. Əhali  arasında ümumi ölüm, xüsusən uşaq ölümü çox 

yüksək səviyyədə,  əhalinin artımı  aşağı  səviyyədə  əhalinin 

əlilliyi yüksək dərəcədə idi. 

6. 1917-20-ci illərdə tibbi xidmət daha da pisləşir, 

xəstəliklər günü-gündən artır. 1917-ci ilə  qədər Naxçıvanda 

işləyən tibb işçiləri ağır siyasi vəziyyətlə əlaqədar 1-2 nəfərdən 

başqa hamısı  qəzanı  tərk edir. Sayca onsuz da az olan tibb 

 

 

 

40

şəbəkəsi dağılır. Sanitar vəziyyət son dərəcə pisləşir, vəba, 

malyariya, vərəm, sifilis, traxoma və başqa yoluxucu 

xəstəliklər  əhalinin get-gedə yoxsullaşmasının nəticəsində 

artır.   

---

 

 

 

41