AğASƏF İmran

Biznes  dedikdə, gəlir gətirən fəaliyyət növü başa düşülür. 
Sahibkar dedikdə mülkiyyətçi başa düşülür. Hər bir işgüzar adam öz 
əməyi, öz sərvəti və öz risqi ilə varidat qazanmağa cəhd göstərir. 
Sahibkar biznes fəaliyyətinin bütün növləri ilə məşğul ola bilər. 
Biznesin əsas funksiyaları aşağıdakılardır: 
 İstehsal; maliyyə; kadr; maddi-texniki təchizat; marketinq. 
Sahibkarlıq mühiti yalnız bu çərçivədə təsir göstərmir və 
bununla məhdudlaşmır. Bazar iqtisadiyyatı  şəraitində  sahibkarlıq 
fəaliyyəti məhdudiyyətsiz həyata keçirilə bilər.  Burada əsas 
tənzimləyici qüvvə isə bazar və tələb - təklif münasibətləridir. Bazarı 
tənzimləyən əsas amillər: dəyər, dövriyyə və rəqabət qanunlarıdır. Bu 
qanunlar təbii qanunlardır və onların təsirini nəzərə almaq vacib və 
zəruridir. Eyni zamanda dövlət qanunları və dövlətin tənzimləyici 
rolu da mütləq nəzərə alınmalıdır.  
Firmanın fəaliyyət göstərdiyi mühit aşağıdakı kimi ifadə oluna 
bilər: cəmiyyət (C), təbiət (T) və fərd(F) (Şəkil 33). 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

211
 
 
 
 
 
 
Şəkil 33. Müəssisənin fəaliyyət mühiti 
 
Şəkildə:  M – müəssisə,   F  - fərd ( şəxsiyyət);  C – cəmiyyət;  T – təbiət 
 
Sxemdə verilən mühüt təkcə firmaya yox, həm də biznesə və 
sahibkarlığa da aiddir. Belə ki, bunlardan heç biri cəmiyyətdən və 
təbiətdən ayrı mövcud ola bilməz. 
Bazarın tənzimlənməsində dövlətin rolu son illər daha qabarıq 
üzə çıxır. Belə ki, təbii hesab etdiyimiz – dəyər, dövriyyə və rəqabət 
qanunları ilə bilavasitə bağlı olan qiymət və pul siyasəti dövlət 
nəzarətində olduğu üçün, pul kütləsinin və qiymətlərin çərçivə 
həddləri dövlət tərəfindən müəyyənləşdirilir ki, bu da bazarın 
tənzimlənməsində dövlətin rolunu xeyli gücləndirir.  
Digər tərəfdən, xarici iqtisadi münasibətlərin qurulmasında və 
gömrük siyasətinin təşkilində də dövlətin rolu çox böyükdür və bu 
səbəbdən də onun bazara təsiri  və tənzimləyici rolu artır.