AğASƏF İmran

“Fəal rəhbər” - təşəbbüskardır, sərbəstdir,  müəyyən qədər 
şöhrətpərəstdir.  Kollektivlə  fəxr  edir,  kollektivin  müdafiəsinə 
arxayındır. Maşınlara nisbətən adamlara daha çox güvənir, əsasən 
soial-psixoloji təsir metodlarına arxalanır. 
“Sahib  rəhbər”  - işi və işləməyi öz həyat amali hesab edir,  
bütün gücünü və vaxtını ona həsr edir. İşdə   müvəffəqiyyət 
qazanılmasında əsas şərt olaraq ciddi intizamı vacib hesab edir. Bu 
intizamı inzibati tədbirlər, təlimatlar və qaydaların tətbiqində görür. 
Tabeçiliyində olan şəxslərə etibar etmir, onları qiymətləndirmir, 
bəzən ədalətsiz və kobud olur. Tənqidi sevmir və iradları çox çətin 
qəbul edir. 
“Diaqnostik rəhbər” - analitik düşüncə qabiliyyətinə malikdir. 
Çatışmazlıqları müəyyən etməyi və onları aradan qaldırmağı bacarır. 
Başqalarının iş təcrübəsinə həssasdır, istənilən işi yerinə yetirməyə 
qadirdir. Əməkdaşların informasiya təminatı və elmi inkişafının 
qayğısına qalır. İqtisadi-riyazi metodları soial-psixoloji metodlardan 
üstün tutur. 
“Səmərələşdirici  rəhbər”    -  idarəetmə  strukturunun  təşkilati  
cəhətdən 
təkmilləşdirilməsinə 
meyillidir. 
İdarəetmənin 
təkmilləşdirilməsi üçün çoxlu orijinal, lakin dərin olmayan ideyalar 
irəli sürür, bəzən səmərələşdirmə və yenidənqurma ilə məşğuliyyət 

---

45
 
 
 
onun əsas işini əvəz edir. İdarəetmənin “insan amili”  bir qayda olaraq 
onun tərəfindən qiymətləndirilmir. 
“Rəis rəhbər”  - hesab edir ki, o, rəhbərlik üçün yaranıb. İclas 
keçirməyi və orada sədrlik etməyi xoşlayır.  Özündən yüksək 
mövqedə  olan  rəhbərliklə  çox  asan    əlaqə  yarada  bilir.  Bu,  əsasən  
qeyri-formal əlaqələr səviyyəsində olur. Kollektivin üzvləri ilə də çox 
yaxşı əlaqə yaradır. 
“İcraçı rəhbər” -  bütün hallarda alınmış təlimata uyğun hərəkət 
etməyi üstün tutur. İşçilərdən, yuxarı rəbərlikdən və özündən razıdır. 
Daha az effektli, ancaq dəqiq qərarları üstün tutur. Zəngin nəzəri 
biliklərə və təcrübəyə malikdir. Sosial-psixoloji metodları geniş tətbiq 
edir, lakin özünə və işçilərinin bir qisminə daha çox arxayındır. 
“Yaxın rəhbər“ - tabeçiliyində olanları yaxşı tanıyır, ancaq 
qeyri-formal əlaqələri qəbul edir,  istehsalatdan kənarda həvəslə 
ünsiyyət qurur. Kollektivin bütün üzvlərini öz yaxın dostları hesab 
edir, əmindir ki, dost-işçilər onu aldatmazlar. Bu baş verəndə isə pərt 
olur və küsür. İnzibati məsələlərlə məşğul olmağı xoşlamır, onları 
qeyri-formal səviyyədə həll etməyə üstünlük verir. 
“Fərdiyyətçi  rəhbər”  -  idarəçilik fəaliyyətində aydın bilinən 
fərdiyyəçilik göstərir. Onun ideyaları ilə razılaşmadıqları işçilərdən 
və yüksək rəhbərlikdən narazıdır. Belə hesab edir ki, bütün işləri özü 
hamıdan yaxşı bacarır. Hərdən kolletivin fikrini saymır, yüksək 
rəhbərliyə çətinliklə yovuşur. 
Menecerə təsir edən xarici amillər də çox əhəmiyyətlidir. 
Ölkəmizin  bazar iqtisadiyyatına keçməsi təcrübəsi göstəirir ki, bu 
amillər bütün səviyyələrdə olan rəhbərlərə  əsaslı təsir göstərir. 
Müxtəlif istehsal sahələrində struktur dəyişilikləri olduğundan bir çox 
bacarıqlı rəhbərlər də çətin vəziyyətə düşürlər. Onların zəngin şəxsi 
istehsal təcrübələri real həqiqətlə ziddiyyət təşkil edir. Analoji 
rəhbərlik (bundan qabaq  mövcud olmuş  inzibati idarəçilik) 

---

46
 
 
 
müvəffəqiyyət gətirmir, bir çox köhnədən qalmış sxemlər üzrə iş isə 
çıxılmaz vəziyyətə gətirir. Bir çoxları bazar iqtisadiyyatına xas olan 
rəqabətə hazır deyillər. Bazar şəraitində işləməyə professional 
hazırlığın olmaması, bir çox rəhbərlərin vəziyyətini çətinləşdirir və 
əvvəllər inkişaf etmiş müəssisələrin müflis olmasına gətirir. 
Menecerə təsir göstərən xarici amilləri qısaca olaraq aşağıdakı 
sxemdə göstərmək olar (şəkil 4):