Agrokimyo kirish

Ammoniy—natriy sulfat — (NH₄)₂SO₄ • Na₂SO₄. Tarkibida 16% azot va 2,5% atrofida organik qo’shilmalari mavjud bo’lgan, sariq tusli zarrabin modda. Kaprolaktan ishlab chiqarishda chiqindi mahsulot. Tarkibida natriy tutgani uchun qora va chimli podzol tuproqlarda qand lavlagi hamda oltingugurt va natriyga talabchan butgullilar o’llasiga mansub ekinlarni yetishtirishda muhim ahamiyatga ega.

Ammoniy xlorid — NH₄Cl suvda oson eriydigan oq zarrabin modda. Tarkibida 24—25% gacha azot tutadi. Yaxshi fizikaviy xossalarga ega. Ammoniy xlorid tarkibida 66,6% gacha xlor bo’lgani uchun uni kartoshka, tamaki, tok kabi o’simliklarxush ko’rmaydi, g’alla ekinlariga qo’llash yaxshi samara bermaydi. Ammoniy xlorid kuzda, shudgor ostiga berilganda xlor ionlari yuviladi va o’simliklar TSK ga birikkan NH₄ dan bemalol foydalanadi. Buferlik qobiliyati kuclisiz ifodalangan tuproqlarga qo’llashda albatta ohak qo’shish lozim. Bu guruhga, shuningdek, ammoniy karbonat — (NH₄)₂CO₃ va ammoniy bikarbonat —NH₄NCO₃ lar ham kiradi. Ularning tarkibida mos ravishda 24 va 17% azot rnavjud. Ular kimyoviv jihatdan beqaror birikmalardan bo’lganligi uchun dehqonchilikda keng qo’llanilmaydi. Samaradorligi ammiakli selitra samaradorligiga yaqin.

Suyultirilgan ammiak — NH₃ Konsentratsiyasi yuqori (82,3% azot) ballastsiz o’g’it. Ammiak gazini yuqori bosim ostida siqib, suyultirish asosida olinadi. Rangsiz harakatchan suyuqlik. Solishtirma og’irligi 0,61 bo’lib, 34°C da qaynaydi. NH₃ ning uchib ketishining oldini olish uchun maxsus metall idishlarda saqlanadi va tashiladi. Suyultirilgan azot tuproqqa kiritilganda, tezda gaz holatga o’tadi va tuproqning kolloid fraksiyasi tomonidan yutiladi. Fizik-kimyoviy yutilishdan tashqari suyultirilgan ammiak nitrifikatsiya jarayoniga ham uchraydi. Suyultirilgan ammiakning tuproqqa yutilishi undagi gumus miqdori, mexanikaviy tarkibi, namligi va ko’milish chuqurligiga bogliq. 1 t ammiakli selitra uchun sarflanadigan xarajat bilan 2,5 t suyultirilgan ammiak olish mumkin.

Chopiq talab ekinlarni qo’shimcha oziqlantirish uchun suyuq azotli o’g’itlar ishlatiladi. Nihollarni kuydirib yubormaslik uchun o’g’itlar qator oralarining o’rtasiga yoki o’simlikdan 10—12 sm uzoqlikda kiritiladi.