Айэцн Щясяноьлу е р м я н и с и н д р о м у


Ермяни террорунун гурбаны Бещбуд хан Ъаваншир



Yüklə 3,3 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə27/34
tarix25.03.2017
ölçüsü3,3 Mb.
#12654
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   34

Ермяни террорунун гурбаны Бещбуд хан Ъаваншир

Яслян Гарабаь ханларындан Пянащ ханын кютцкъяси, Азад

ха нын  оьлу  олан  Бещбуд  хан  Ъаваншир  1877-ъи  илдя  Тяртярин

Азад  Гарагойунлу  кяндиндя  доьулмушдур.  Илк  тящсилини  Тифлис

ре  ал  мяктябиндя,  али  тящсилини  Алманийада  Фрейбург  Даь-Мя -

дян Ака демийасында алмыш, сонра Инэилтярядя тящсилини тяк мил -

ляш  дир мишдир. 1903-ъц илдя вятяня мцкяммял тящсиля малик мц -

тяхя с сис  кими  гайытмышдыр.  Дярин  зякасы,  эениш  дцнйаэюрцшц,

са   вады, шяхси ляйагят вя няъабяти, йарашыглы эюркями иля ща мыны

щей ран едян Бещбуд хан инэилис, франсыз, алман, эцр ъц, рус вя

ермяни  дилляриндя  эюзял  данышмаьы  да  баъарырды.  Щяр  шейдян

юнъя ися, миллятини, юлкясини вя тарихини севян, онун эя ля ъяйини

дцшцнян вятянпярвяр бир оьул иди. Бещбуд хан сийаси фяалиййятя

1906-ъы илдя Ящмяд Аьаоь лу нун ермяни террору иля мцбаризя

мягсяди  иля  йаратдыьы  «Дифаи»  пар  тийасында  башламыш,  1917-ъи

илдя  ися  Мцсават  Партийасына  да   хил  олмушду.  1918-ъи  илдя  бу

партийасындан узаг лаш мыш, даща чох иътимаи ишлярдя чалышмышдыр.

Бакыдакы Мц сял ман Хей риййя Ъямиййяти Идаря щейятинин цзвц

олан  Бещбуд  хан  1918-ъи  илин  март  гырьынындан  сонра  йара -

дылмыш Милли Барышыг Ко митясинин дя фяал цзвляриндян иди. 1918-ъи

илдя Азярбайъан Ъцм    щу рий йя тинин йарадылмасындан сонра пар -

ла ментя цзв се чил миш, Дахили Иш ляр Назири вязифясиндя чалыш мыш -

дыр. Щя мин илин ок тйабр айындан баш лайараг Сянайе вя Тиъарят

Назири вязифясини дя йериня йе тирмишдир. Азярбайъан болшевикляр

тяряфиндян  ишьал  едилндян  сонра  1920-ъи  илин  май  айында  щябс

332


Бейнялхалг террор

Ермяни синдрому

едилмиш, Н.Няримановун са йя син дя щябсдян бурахылараг мящз

онун тягдиматы иля «Аз нефт»дя ишлямишдир. 1921-ъи илдя вязифяси иля

ялагядар аиляси иля бир ликдя Тцр  кийяйя эедян Бещбуд хан Ъаван -

шир уйулун 18-дя Ис тан булда ер мяни террорчусу Мисак Торлакйан

тяряфиндян гят ля йетирил миш, щадися йериндя йахаланан гатил полися

тящвил ве рилмиш дир.

Гатили Мисак Торлакйан 1890-ъы илдя Тцрки йя нин Трабзон вила -

йя тиндя доьулмуш, 1968-ъи илдя АБШ-да юл мцш дцр. 1917-ъи илдя

ермяни  дашнак  ордусунун  тяркибиндя  ву рушмуш,  «Дашнак сцт -

йун»ун фяалларындан олмушдур. Иддиа едилирди ки, эуйа аиляси Бакы -

да  азярбайъанлылар  тяряфиндян  гят ля  йетирил ди йиня  эюря  Бещ буд

хан ла гаршылашаркян рущи сарсынты кечирмиш, ону бу гятлиамын ся -

бябкары  кими  гятля  йетирмишдир.  Лакин  Бещ буд  хан  Ъа ванширин

ханымы Тамара Ъаваншир гатилин гятл дян ики эцн яввял онлары диг -

гятли бахышларла излядийини хатырлайыр. Бу факт артыг ъи на йятин габаг -

ъадан щазырландыьыны тясдиг едир. Лакин мящкя мя сядр ляри буна

ящямиййят вермирляр. Тцркийядя «Ясрин мящ кя мя си» кими таны -

нан бу мящкямя тамамиля ер мя нилярин тясири алтында иди. Эянъ

инэилис прокурору Риъкатсон Щатт мящ кямя бо йу ермя нилярин ич

цзцнц  ачараг  1918-ъи  илдя  вя  сонралар  бцтцн  ъина йят лярин  ясл

сябябкары онлар олдуьуну, Бакыда ермянилярин мящкя мядя ид -

диа  етдикляри  кими  ермяни  гырьыны  дейил,  азяр бай ъанлы  гыр ьыны  тю -

рядилдийини  вя  щятта  мящ кя мя  сядринин  ер мя ни ляр дян  рцш вят  ал -

дыьыны  цзя  чыхармыш,  щеч  кя син  эюзлямядийи  щалда  гатиля  юлцм

щюкмц  тяляб  етмишдир.  Эянъ  прокурор  ермяни  мил лятиндян  олан

вякил Сябущ Га ра эюзйанын, Инъийанын вя Цс кцдар да, Топ гапыда

йашайан бязи ермянилярин «дашнак сцт йун», «щын  чак» тяряфиндян

ермяни комитясиня пул вермядикляри цчцн гятля йетирил диклярини дя

иштиракчыларын  нязяриня  чатдырыр,  ермя ни ля рин  бцтцн  йа лан ларыны  вя

планларыны  мярщяля-мяр щяля  ифша  етмишдир.  Мящ кямя  Риъ катсон

Щат ты сон анда про сес дян узаглаш дырараг Тцркийя дян чы хармыш,

ер мяни щякимля ринин сах та ряйляри ясасында гатиля рущи хястя ады

иля бяраят вермишдир. Бу мящкямянин тарихимиз цчцн ящямий йя -

тини нязяря алараг М. Чул ъунун китабы ясасында киноссенари йаз -

333

Ермяни синдрому

Бейнялхалг террор


дым.  Чцнки  бу  факт ларын  щям  мцхтялиф  форма ларда  иътимаиййятя

чат ды ры л ма сынын  буэцн кц  проблемлярдян  чыхыш  йолу  тапмаьымыз

вя эя ляъяк фя лакятлярин гаршысыны алмаьымыз цчцн кюмяк ола ъа -

ьына ина  нырам. Торлакйанын мящкямясиндя няинки Азярбайъан,

щятта  дцн йа  иътимаиййяти  цчцн  сон  дяряъя  мараглы  эюрцнян

мя  гам лар  вар дыр.  Ермяниляр  щямишя  олдуьу  кими,  бу  мящ кя -

мядя дя там тяш килатланмыш вя щазырлыглы шякилдя чыхыш едиряряк

ъинайятя  бя раят  дону  эейиндирмяк  цчцн  бцтцн  васитялярдян

истифадя  едир,  ей ни  заманда  сийаси  мянада  йарарланмаг

истяйирдиляр.  «Ер мяни  сой гы рымы»ны  таныдараг  юз  террор  вя  тя -

ъавцз  ямял ляриня  бяраят  га зандырмагла  Тцркийянин  вя  Азяр -

байъанын  ишьал  алтында  олмасын  дан  истифадя  едиб  юз  мяг сяд -

ляриня чатмаьа чалышырдылар. Шцб щясиз ки, бу мягсяд дя Азяр -

байъан  вя  Тцркийя  яразиляри  щеса бына  торпаг  газанмаг  иди.

Яввялъя Тцркийядян торпаг истяйян ермяниляр буна наил олма -

дыгларыны  эюрцб  ганлы  пянъялярини  Гаф га  за  узатмышдылар,  Руси -

йанын  кюмяйи  иля  индики  Ермянистан  яра зисини  гамар ла дыгдан

сон ра даща бюйцк ярази ялдя етмяйя ча лышырдылар. 

Ермяни шащидляри ара сын да рус, эцръц, йящуди, щятта ин эи лис

дя варды. Мятбуатда елан лар ве ри лир, «Немезис»ин вясаити щеса -

бына йени «шащидляр» тапы лыр ды. Бу «шащидляри» бир аьыздан 1918-

ъи илин 15-17 сентйабрында Гафгаз Ислам ордусу шящяря эи ряркян

11, 20, щятта 30 мин ермянинин гят ля йетирилдийини иддиа едир, март

гырьынлары заманы азярбайъанлыларын башына эятир дик лярини ермяни -

лярин башына эятирилмиш кими тясвир едяряк Азяр бай ъан щюку мя -

тини,  даща  чох  Бещбуд  хан  Ъаваншири  вя  Фятяли  Хан  Хойскини

«ер мяни эеносди»нин сябябкары кими тягсирляндирсяляр дя тутарлы

бир  сцбут  тапа  билмирляр.  Яслиндя  бурада  мараглы  бир  ъя щят  дя

вар; 1918-ъи илин мартында динъ ящалийя гаршы сой гы рымы тюрят миш

ермяни  силащлы  ордусунун  сайыны  юзляри  сюй ляйирляр.  Ми койан  о

заман Лениня цнванладыьы телеграмда Ба  кыда 30 мин ер  мя ни -

нин топлашдыьыны билдирмишди. Щованисйан ися 750 мин ер мянинин

Тцркийядян Гафгаза кючдцйцнц етираф едир. Мящ  кя мя дя ися бу

ер мя ни ляри азяр бай ъан лыларын хиласкары кими тягдим едя  ряк бя зиси

334

Бейнялхалг террор

Ермяни синдрому


2, бязиляри ися щят та 10, 22 мин азяр байъанлынын ер мя ниляр тяря -

финдян го рун ду ьу ну дейирляр. Ер мя ни тяряфинин ша щидляринин ифа -

дя ляриндя  Азяр байъан-Тцркийя,  азярбайъанлы-ин эи лис,  ейни  за   -

ман  да азяр байъанлы-рус, мцсял ман-христиан мц   на гишяси йа  рат -

маг ъящдляри ачыг ду йулур. Со нунъу ики ва риант дан 1918-ъи илин

мар тында  Хя зяр  Щярби  До нанмасынын  200  ня фярлик  щейя ти нин

азяр  бай ъан лы лара  гаршы  ву руш масына  наил  ол маг  цчцн  ис тифадя

едилмишди.  До нан  майа  азяр байъанлыларын  Ичя ришя щярдя  рус лары

гырмасы хябяри йе тир мякля ермяниляр щямин щей ятин мц сялман

мящяллялярини то па тутма сына вя матросларын юз ляри тя ряфдя дю -

йцшя гатылмасына ся   бяб ол муш дулар. Бу мящ кямядя дя ейни

цсулдан  истифадя  едилирди.  Ермянилярин  мящкямядя  наил  олмаг

истядийи  мягсядлярдян  бири  дя  Мцсават  Партийасы  иля  Тцрки йя -

дяки «Иттищад вя Тярягги» пар  тийасыны ейниляшдирмяк вя онларын

бирляшяряк  ермяниляря  гар шы  сой гырым  тюрятдиклярини  тясдиг

етмяк, бунунла да щяр ики пар ти йа нын мцгяссир елан едилмясиня

наил олмаг иди ки, шцбщясиз ки, бу нун да архасында чох шейляр

дайанырды. Террор факты ортада, гятл едилян дя, террорчу да мя -

лум  олдуьу  щалда  «Иттищад  вя  тярягги»нин  фя алий йя ти  мцзакиря

олунурду. Мараглыдыр ки, мящ кя мя дя Тор ла к йа нын вя кили вя айры-

ай ры шащидляр юз ифадяляриндя тез-тез ермяни лярин ев  ляринин талан

олунмасындан,  гадынларын  зор  ланмасындан,  ушаг   ларын  юлдцрцл -

мя  синдян данышыр, фцрсятдян исти фадя едяряк тяб    лиьат апармаьа

чалышыр вя Торлакйаны ъя за дан гур  тармагла яс  линдя юз ямял ля -

риня  мцдафия  дону  эейин дир мяйя  ъящд  едир диляр.  Щятта  Бакы

шящяринин азярбай ъан лылара мях   сус ол мадыьы да ид диа олунур -

ду, ейни заманда о да етираф еди  лирди ки, 1918-ъи илин март сой -

гыры мындан  сонра  шящярдя  азяр  бай ъанлы  гал ма мышды.  Ер мя ни

гятли амындан аьыздолусу да    ны  шан шащидляр мц  сял ман ла рын гят -

лиамы  щаг гында  сорушуланда  «Билмирям,  ешит мя  ми шям»,  «Ха -

тыр  ла мы рам»  кими  ъаваб  веряряк  инэилис  прокурору  Риъ   катсон

Щат ты да щей рят лян дирирляр. Йени-йени ша  щидляр тапылыр, мящ         кя мя -

йя  13  йаш лы  баъысы  тцрк  ясэяри  тяря финдян  зорла  алы нан  ер  мяни

гадыны, эуйа йетим ханасындакы 150 йетим ушаьын (о заман Ба -

335

Ермяни синдрому

Бейнялхалг террор


кыда щеч бир йетимхана олмамышдыр) азяр бай ъан лылар тяря фин дян

юлдцрцлдцйцнц, эуйа Бещбуд хан тя ря финдян дюйдцрцл дцйцнц

сюйляйян башга бир ермяни гадыны юз ля рин дян дящ шят ли мянзя -

ряляр уй ду руб данышыр лар. Эуйа ермянилярин 22 мин мц сялманы

«гур тар дыьыны» дейян рус тя ля бяси Тинчаков да Бакыны «рус шя -

щяри  кими»  таныйыр,  азярбай ъанлыларын  хрис тиан лары  мящв  ет дийини

сюй ляся  дя  ер мя нилярин  азяр  бай ъанлылары  гятля  йе тирмяси  щаг -

гында щеч ня билмядийини дейир. Яввялъя Бакыда щеч ки мин ля та -

нышлыьы  олма ды ьыны  гейд  ется  дя  сонра  мящз  ер мяни  мящял ля -

синдя йашадыьы вя мящ кямяйя дя ер мя ни та ныш ларынын ва си тяси

иля  эял ди йини  етираф  едир.  Шцб щясиз  ки,  бу  кими  йа ланчы  ша щидляр

юзля ри  дя  щисс  етмядян  дол ашыьа  дцшцр,  юз лярини  инкар  етмяли

олур дулар. Ла кин истяр мящ кямядя щакимлик едян ляр, ис тярся дя

тцрк олма йан щя ким ляр ер мяниляр тяря фин дян са тын алын мышдылар.

Она эюря дя мящ кя мянин яввялки дин дир мяляри иля сон диндир -

мя ляриндя  фярг  дя  ай дын  щисс  олу нур.  Ермяни  ша щид ляринин  ич

цзц нц ачан Риъ кат со нун Эрибсонла явяз едил мяси дя мящз бу

фяр  гин эюс тяриъисидир. Ня тиъя ися, шцб  щясиз ки, яввял ъядян щазыр -

лан мыш  ды.  Террорчу  Тор лак йанын  мящ  кямяси  Азяр байъан  вя

Тцр      ки йя  халгы нын  мящ кя мясиня  чев   рилмиш,  ид диа чы  тя ряф  мцда -

фияйя, мц  да фиячи тяряф ися иддиачыйа дюн мцшдц. Ъина йяти араш -

дырмалы олан мящ кямя Азяр бай ъан да вя Тцрки йядяки щади ся -

ляри араш дырма ьа башла мыш вя мюв зуйа дяхли ол майан сап ма -

ларла  яс линдя  няинки  тер рор  фактын дан,  щятта  эюзля  эюрц нян  вя

мящ кя мядя  сцбута  йе тирилян  щя гигятдян  йан  кечмяйя  ча -

лышмышдылар. Йери эялмишкян, Бещбуд хан Ъаваншир Азярбай ъан

Совет щюкумяти адындан Истанбула рясми сяфяря эется дя сю -

зцэедян мящкямядя о заманкы Азярбайъан рясмиляринин щеч

бир мц на  сибяти ифадя олунмур. Щяр щалда ялимиздя олан ма те -

риаллар бу мцнасибятин олдуьуну демяйя ясас вермяди. 

Эянъ  инэилис  прокурору  Риъкатсон  Щаттин  ядалят  вя  щагг

уь рун да сонадяк мцбаризясиня вя бцтцн фактларын Торлакйанын

вя цмумян, ермянилярин яксиня олдуьуна бахмайараг, ермя -

нилярин эцълц тясири алтында олан Британийа мящкямяси тяряфиндян

336

Бейнялхалг террор

Ермяни синдрому


га тиля  йаланчы  шащидлярин,  ермяни  вя  инэилис  щякимляринин  сахта

ряй ляри ясасында рущи хястя кими бяраят вермишдир. Ермя нилярин

бц тцн ямяллярини вя мящкямя сядринин онлардан рцшвят ал дыьыны

ъясарятля ифша едяряк гатиля юлцм щюкмц тяляб едян прокурор

Риъкатсон  Щатт  ися  сон  анда  мящкямя  просесиндян  узаг -

лашдырылмыш вя 24 саата Тцркийядян чыхарылмышдыр. 

М.Чулъунун  «Ермяни  ентрикаларынын  пяр   дя  аркасы-Тор лак -

йан  давасы»  китабында  мящ кямянин  бцтцн  мя гамлары  ачыг -

ланыр. Китабда гейд едилдийиня эюря, тцрк иъти маий йя тинин диггят

мяркязиндя олмуш мящкямя иля баьлы о за ман Тцр ки йя мят -

буатында  хейли  йа зылар  эет миш  вя  мящкя мя нин  стеног рамы

1923-ъц  илдя  «Иряли»  гязетинин  мцх бири  Ящмяд  Ъя маляддин

тяряфиндян айрыъа китаб шяклиндя няшр едилмишдир. Бу мате риал ла -

рын Азярбайъана эя тирил мяси вя лазыми шя  килдя мцх  тялиф диллярдя

чап едиляряк йа йылмасы вя интернет шя бя кя синдя йер ляш дирилмяси

зяруридир. Торлакйанын мящкямя про сеси ер мя ни террорчуларынын

ич цзцнц ачмаг цчцн чох ма  раглы бир ма териалдыр. М.Чулъунун

китабынын  ады  ися  ин тернет  шя бя кя синдя  ан  ъаг  ермяни  сайт -

ларында чякилир. Сюзц эе дян просесдя Ъа ван ширляр аилясинин вя -

кили олмуш мяш      щур Рифат бяй мящкямя за ма ны Щ.Аьайевин вя

Ф.Хойс ки нин дя ермя ниляр тяряфиндян ву рул дуьуну хатырла да раг

дейир: «Бер   линдя Тя лят Пашанынын гатили щаггында щакимляр щеч

олмаз   са, Болгар вякили Радоп Славову мямнун едяъяк гядяр

яда  лят  эюс тяр сяйдиляр,  Бещбуд  хан  Ъа ваншир  ялейщиня  бу ъи -

найят ол  ма йа ъагды. Бу ъинайят узун бир зянъирин щалга ларындан

би ридир.  О  зянъири  бошалтмаг,  щя ря кятдян  дайандыр маг  цчцн

яля  ке чян  бу  щалгасыны  язмяк,  раби тялярдян  бирини  йох  етмяк

ла зымдыр… Айаьынызын алтына йувар ла ныб эялмиш олан фцрсят бю -

йцк вя мц гяддясдир. Бир гатили ъя за лан дырараг бир чох кимсяляри

гатил вя гятл едилян олмагдан гур тармаг вя бялкя дя бу сийаси

ъи на йят ляр  фаъиясиня  сон  вермяк  мцмкцн  олаъагдыр».  Лакин

яфсус ки, о заманкы Британийа мящ кя мяси дя бу та рихи фцр сятин

мясу лиййятини  дуйа  бил мяди  вя  Ал ма нийа  мящкямяси  террорчу

С.Тей лер  йана  бяра ят  вердийи  кими,  гатиля  бяраят  вермякля  яс -

337

Ермяни синдрому

Бейнялхалг террор


линдя ермяни тер рор чуларынын сонракы ямялляри цчцн «хе йир-дуа»

вермиш  олду.  Фикримизъя,  террор  гурбаны  олмуш  вятяндаш ла ры -

мызын  Эцр ъцс       тан  вя  Тцркийядя  дяфн  едилмиш  ъяназяляринин

Азяр  байъана  эя    тирил  мяси  вя  онларын  шяряфиня  Бакыда  абидя

уъал   дыл масы бу ин сан ла рын гаршысында мяняви боръумузу юдя -

мякля  бя рабяр,  щям  дя  ер  мяни  терроруна  гаршы  иътимаи  ряйин

форма лаш ды рыл ма сы на тякан вер миш оларды. Цмумиййятля, Бакыда

бейнялхалг  тер рор  гурбанларына  аид  кон франс  вя  се минарларын

кечирилмясиня, хцсусиля дя террор гур баны олмуш кеч миш на зир -

ляримизин ъя на зяляринин Азярбай ъана эятирилмя синя онларын хати -

ряляринин ябя диляшдирил мяси ня, ещ ти йаъ вардыр. Бей нялхалг террор

гурбан ларына щяср олунмуш фото сяр эинин ке чирилмяси иля баьлы ла -

йищя 2003-ъц илдя бу сятирлярин мцяллифи тя ряфиндян мц ва фиг дюв -

лят органларына тягдим едил миш дир. 2005-ъи илдя щямин лайищянин

бир щиссяси олан «Ермяни тер рору» бюлцмц фото албом кими Ясир

вя  иткин  дцш мцш,  эиров  эютцрцлмцш  вя тян даш ларла  ялагядар

Дюв   лят  Ко мис  сийасы  тя ряфиндян  9  дилдя  няшр  едилиб  йа йылса  да

даща эениш мяз мунлу вя дювлят ящямий йятли фо тосярэи щяля дя

юз  нюв бя сини  эюз ля мякдядир.  Халгымыза  гаршы  тюрядилмиш  сой -

гырым  фактларынын  араш ды рыл масы  (1918-ъи  илдя  гырьынлар  тюрядилмиш

Губа, Шамахы вя диэяр шящяр ляр  дя га зынтылар апарылмалыдыр) вя

дцн йа  иъти ма ий йятиня  тяг   дим  едилмяси,  сис тем ляш дирил миш,  мяр -

кяз ляш  ди рил миш    дцз       эцн  истигамятлян ди рилмиш  тяб ли ьат  апарыл ма сы

цчцн  «Сойгы рым  араш дырмалары»  инс ти туту,  йа  елми-стратежи  араш -

дыр малар  мяркязинин  йа ра дыл   масы  зя ру ри дир.  Бе   ля  музейин  дя

тяш  килиня ещ тийаъ вар дыр. Бу нун цчцн Тцр кийядя фя алиййят эюс тя -

рян  Ав расийа  Стратежи  Араш дырмалар  Мяр  кязинин  тяъ ру бя син дян

истифадя етмяк мцм кцн дцр. Бу мяр кязин  лайищяси тяряфимдян

дювлят гурумларына тягдим едилмишдир.

«Пярдя архасы»нда няляр вар?!

О заман ермяни миллятчиляринин няйя эюря беля ъан фя шан -

лыг ла пул сярф едяряк Мцсават вя «Иттищад вя тярягги» пар ти йа ла -

338


Бейнялхалг террор

Ермяни синдрому

рынын «ермяни сойгырымы»нда эцнащкар елан едилмясиня чалыш -

ма ларынын ясл сябяби инди айдын олур. Тцркийя вя Азяр бай ъа нын

бей  нялхалг  иътимаиййят  гаршысында  дилини  эюдяк  едяряк  тязйиг

эюс  тярмякля онларын щесабына торпаг ялдя етмяк вя тяз минат

газанмаг!  Бу  планын  биринъи  щиссясини  щяйата  ке чирибляр,  инди

икинъи щиссясини щяйата кечирмяк истяйирляр. Дц нян Ер мя нистан

йалныз Тцркийядян тязминат тяляб едирдися, бу эцн ар тыг Аме ри -

ка дан да тяляб едир. Щеч кяс дя етираз ет мядян са дя лювщ  лцкля

он лары динляйир, дястякляйирляр. Щятта АБШ-дакы бир банк 1915-ъи

ил дя «сойгырыма уьрамыш» ермяниляря эюря тяз минат юдямяйя

баш ламышдыр. Гярибя мянтигдир! 

Ермяни щийлясиня уйан бяшяриййятин ясрин яввялляриндян бу -

эц нядяк  ермяниляря  мцнасибятдя  тутдуьу  мювгенин  аъы  ня -

тиъяляри щяля юзцнц чох эюстяряъякдир. Юзцнц щцгуг мцдафия -

чи ляри  кими  эюстярянляр,  инсан  щагларыны  мцдафияйя  галхмаг

(Хо ъа лыда эцлцшц цзцндя эцллялянян, синяси йарылыб цряйи чых а -

рылан, анасынын гуъаьында гятля йетирилян кюрпянин щцгугу  йох -

дурму?!) ады алтында юз мянафелярини дцнйайа йеритмяк вя бу -

нунла га зан маг истяйянляр сабащ юзляринин бу ганлы террор дал -

ьасынын эирову вя гурбаны олаъагларыны дцшцнмцрлярми?! 

Гарабаь проблеминдя мцасир дцнйамызын бцтцн проблем -

ля ри бирляшир. Кюрпя ушагларын ана гуъаьында эцллялянмяси, ин -

сан ла рын танкларын тякярляри алтында тапданараг язилмяси, атанын

юз аз йаш лы ушаьынын гаршысында дири-дири йандырылмасы, инсан бя -

дян  ля ринин доьранмасы, онларын билярякдян шикяст едил мя си, кцт -

ляви шя кил дя гятля йетирилмяси щансы бяшяри дяйярин, космо полит,

йахуд ди ни тяфяккцрцн гябул едяъяйи фактлардыр?! Бцтцн бун лар

Тцркийядя вя Азяр байъанын ишьал олунмуш яразиляриндя юзцнц

ермяни адландыран щайлар тяряфиндян тюрядилмишдир!

Азяр байъанын цз-цзя дурдуьу проблем тякъя Азяр бай ъа -

нын ярази проблеми иля мящ дудлашмыр, бу, щям тарихи щяги гя тя -

тин, щям дя бяшяри дяйярлярин, бейнялхалг щугуг нор мала рынын

мюв ъудлуьунун  вя  тясир  эцъцнцн  мцяййян ляш дирилмяси  проб -

лемидир. Бя шяриййят буну ядалятля чюзя биляъякми?! 

339

Ермяни синдрому

Бейнялхалг террор


Дцнйа юл кя ля ри нин пар ламентляриня, иътимаи-сийаси мцщитиня

со  хулан  ермяни  фит  ня  карлыьыны  бу  юлкялярин  сийасятчиляри  доьру -

данмы  эюрмцр ляр?!  Эюз  гаршысында  фярйад  гопаран  щягигят

дцн йа ны идаря едянлярин щай тяблиьатынын вя рцш вя  ти нин кюлясиня

чев ри лянлярин  эюзляриня  эюрцн мяйяъякми?!  Йох  са  щя ги гятян

щагг-ядалят йолун дан азан дцнйанын сону ча тыб?! 

1970-ъи  иллярин  сонларындан  башлайараг  дцнйанын  яксяр  юл -

кялярини эюзяэюрцнмяз бир мяркяздян идаря едилян тер рор дал -

ьасы бцрцдц. Бу иллярдя 80 ня фя ря дяк тцрк сяфир вя дип ло мат лары,

эюркямли хадимляри ермяни тер рор чулары тяряфиндян гятля йе ти рилди.

Ващид  бир  мяркяздян  системли  шякилдя  ида ря  олун масы  бу  акт -

ларын  хариъи  юл кялярдя  йерляшян  тцрк  сяфирликляри  гар шысында  тюря -

дилмясиндя юзц  нц эюстярирди. 20 иля йахын вахт кечяндян сон ра

Аме рикада зирзямидян тапылан силащ ларла баьлы тяд гигат апа ран

америкалы мцстяндиг Питер Елиотун араш дыр малары няти ъя синдя бу

террор щярякатынын иърачылары вя тяш килатчылары мя лум олду. 1996-cы

илдя  зир зя мидя  тапылан  силащ  анбарынын  Мурад  Топал йа нын  рящ -

бярлик етдийи ермяни мил ли комитясиня мянсуб ол ду ьу цзя чы хыр.

Дюрд иля йахын да вам едян арашдырмалар 80-ъи ил ляр дя тцрк ся фир

вя дипломат ларына гаршы щяйата кечирилмиш террор акт  ла рынын мящз

бу комитя тяряфиндян тяшкил олундуьуну тясдиг едир. Лакин тяш -

килатчы ъями 37 ай щябсдя галыр, сонра азад едилир. Террор акт ла -

рынын  форма  вя  сябяблярини  арашдыр дыг да  ися  бунла рын  бир  мяр -

кяздян идаря олундуьу вя мящз Азярбайъанла Тцрки йядян тор -

паг гопармаг, онлары зя иф лятмяк вя горхутмаг мягсядиня хид -

мят  етдийи  айдын  олур.  Щядяф  ися  тцрк ляр,  азяр байъанлылар,  щям

дя диэяр халгларын эцнащсыз нцма йян дя ля ридир. Диггят един:

27 йанвар, 1973-ъц ил. Америка Бирляшмиш Штатлары, Кали -

форнийа, Санта-Барбара. «Билтмор» мещманханасында Тцр ки -

йя нин Лос-Анъелесдяки баш консулу Мещмет Байдар вя бу шя -

щяр дяки консул Бащадыр Дямир ермяни террорчусу Гурэен Йа -

ник йан  тяряфиндян  гятля  йетирилмишдир.  Мящкямя  Г.Йаникйана

юмцр  лцк  щябс  ъязасы  кясмишдир.  Лакин  гатил  «сящщятинин  аьыр -

лаш дыьына эюря» бир мцддятдян сонра азадлыьа бурахылмышдыр.

340

Бейнялхалг террор

Ермяни синдрому


08 йанвар 1977-ъи ил. Русийа, Москва. «Измай лов  скайа»

вя «Первомайскайа» метро стансийалары арасында гатар вя «25

Октйабр» кц чясиндяки маьазада партлайыш тю ря дилмишдир. Щяр ики

террор  акты  ня тиъясиндя  7  няфяр  щялак  ол муш,  37  няфяр  хясарят

алмышдыр.  Истин таг  сцбут  етмишдир  ки,  акт ла ры  Сте пан  Затикйан,

Акоп Сте панйан вя Завен Баг дасар йан тю рят мишляр. С.Затик -

йан  Азяр байъанын  Даьлыг  Га ра баь  вя  Нах чыван  бюл эяляринин

Ермя нистана бирляшдирилмяси тяля бини иряли сц рян Ер мя нистан Милли

Бирлик Партийасынын цзвц ол муш дур.

23  декабр  1979-ъу  ил.  Италийа,  Рома.  Франса  вя  Амери -

канын  авто няг лиййат  шир    кя тляринин  Ромадакы  филиалларынын  офисляри

гаршысында тюрядилмиш 3 пар т лайышда онларла ромалы йараланмышыр.

07 август 1982-ъи ил,Тцркийя, Анкара. Есенбоьа щава ли -

ма   ны. АСАЛА-нын террор басгыны нятиъясиндя 9 няфяр щялак ол -

муш, 82 няфяр йараланмышдыр.

15 ийул 1983-ъц ил. Франса, Парис. Орли щава лиманында тцрк

щава хяттляринин кассасы юнцндя АСАЛА террор тяшкилатынын Фран -

са  бюлмясинин  башчысы  Вароъйан  Гар а бедйан  тяряфиндян  ща -

зырланараг щяйата кечирилмиш партлайыш ня ти ъясиндя 8 няфяр щялак

олмуш, 60 няфяр йараланмышдыр. Ва ро ъ йан Гарабедйан йа ха ла -

нараг  юмцрлцк  щябс  ъязасына  мящ кум  едилмиш,  2001-ъи  илин

апрелиндя ися Франса мящкямяси тя ря  фин  дян азад олунмуш вя

Ермянистанда рясми сыьынаъаг тап мыш дыр. 



Yüklə 3,3 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   34




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin