Айэцн Щясяноьлу е р м я н и с и н д р о м у



Yüklə 3,3 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə30/34
tarix25.03.2017
ölçüsü3,3 Mb.
#12654
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   34

Даьыдылан абидяляримиз

Тарихи абидяляр - щяр бир халгын варлыьыны эюстярян ясас амил -

ляр дяндир. Инди Ермянистан яразиси щесаб олунан гядим Гярби

Азяр байъан  торпагларында  кцлли  мигдарда  Азярбайъан  мядя -

ниййят нцмуняляри вар иди. Гядим гябиристанлыглар, кюрпцляр, га -

лалар, мясъидляр халгымызын гядим йашайыш тярзиндян, зювг вя

дцн йаэюрцшцндян хябяр верирди. Тарих елмляри намзяди, досент

Ис рафил Мяммядовун мярщум тарих елмляри доктору, профессор

Са бир  Ясядовла  бирликдя  йаздыглары  «Терроризм»  китабында  бу

аби  дялярин  бир  гисми  щаггында  мялуматлар  верилмишдир.  Китабла

эе ниш  охуъу  кцтлясинин  таныш  олмаг  олмадыьыны  нязяря  ала раг

Гярби  Азярбайъан  яразисиндяки  Азярбайъан  абидяляри  щаг -

гында мялумат вермяк истяйирям. 

Дцнйайа юзцнц «башыбялалы», «йазыг» миллят кими таныт ма -

ьа  чалышан  ермянилярин  азярбайъанлылара  мяхсус  тарихи  абидя -

ляря гаршы вандалист мцнасибяти нятиъясиндя бу абидялярин як -

ся рий йя ти даьыдылимыш, йандырылмыш, чохларынын изи беля гал ма мыш -

дыр. Лакин бу эцнкц эянъ ляримиз юз тарихи абидялярини танымалы вя

онларын  та лейиндян  ибрят  эютцряряк  ермяни  силащлы  бирляшмяляри

тяряфиндян  иш ьал  олунмуш  яразиляримиздяки  абидя ляримизин  го -

рун масы цчцн сяй лярини бирляшдирмялидирляр. 

И.Мяммядов вя С.Ясядовун «Терроризм» китабында йаз -

дыг   ларына эюря, 1877-1878-ъи иллярдя Иряванда 8, цмумий йят ля

Иря ван мащалында 18, Ечмиядзин мащалында 17, Сцрмялидя 18,

Шя рур-Дяряляйяз бюлэясиндя 47 мясъид олмушдур. Мц сял ман

тарихи аблидяляринин фаъияси 1827-ъи илдя Русийанын Иряван хан лы -

ьыны  зябт  етмясиндян  сонра  ермянилярин  бура  кючцрцлмяси  иля

баш ламышдыр. 

Иряван мясъидляринин бир нечяси щаггында мялумат вермя -

йи  лазым  билирям.  Фактлар  йухарыда  адыэе дян  ки табдан  эю тцрцл -

мцш дцр. 

376


Вандализм

Ермяни синдрому

Иряванда Шащ Исмайыл мясъиди-1501-ъи илдя Шащ Исмайылын

(1501-1524) дюврцндя тикилмишдир. Мясъидин бюйцк щяйяти, що-

ву зу вя щцндцр минаряляри варды. 

Худабяндя  мясъиди-  Иряванын  ян  бюйцк  мясъидляриндян

ще   саб  олунурду.  Сяфяви  Мящяммяд  Шащ  Худабяндя  (1578-

1587) тяряфиндян тикилмишдир. Узунлуьу 9, ени 6, щцндцрлцйц ися

12 метр иди. Гырмызы кярпиъдян тикилмиш мясъидин цзяриндя фарс

дилин дя китабя варды.

Шащ Аббас мясъиди- Ъам мясъиди ады иля дя таныныр. Би -

ринъи Шащ Аббас Сяфявинин (1587-1627) сярянъамы иля эянъяли

ме мар  Шейх  Бязаиддин  тяряфиндян  1606-ъы  илдя  уъалдылмышдыр.

Юзц нямяхсус архитектурасы иля сечилян бу мясъиддя мядряся

вя хц суси гонаг отаьы фяалиййят эюстярирди. Бюйцк щяйяти вя що -

ву зу варды. 

1918-ъи  илдя  Азярбайъан  Археолоэийа  Комитясинин  цзвц

Иса  бяй Язимов мясъиддя олмуш вя мясъидин кцнбязинин да -

ьыдыл дыьыны вя юзцнцн дя харабалыьа чеврилдийинин ша щиди ол муш -

дур.


Эюй мясъид- Иряван ханы Щаъы Щцсейняли хан 1764-ъц ил -

дя Тябриздян дявят едилмиш мемара тикдирмишдир. Мясъидин щя -

йят ин дя 1-1,5 метрлик фантаны олан бюйцк щовуз варды. Минаря -

лярин дян  биринин  щцндцрлцйц  35  метр,  диэяри  ися  25  метр  иди.

Инэилис  сяй йащы  Линъ  1910-ъу  илдя  чап  олунмуш  ики  ъилдли  «Ер -

мянистан» адлы ясяриндя йазырды: «Мян Иряванда олдуьум за -

ман ми наря лярдян бири тар-мар олмушду. Бу, ермяни аиля ляринин

ха риъ дян кю чцрцляркян вящшиъясиня тцрк абидялярини да ьытдыглары

за ман баш вермишди». 

Бу мясъид щяля ясрин яввялляриндя ермяниляр тяряфиндян Ван

мябяди  кими  тягдим  едилмишдир.  Щазырда  фарс  мясъиди  кими  дя

тягдим едилмякдядир. 1918-ъи илдян башлайараг ися ермяни мил лят -

чиляринин щцъумуна мяруз галмыш вя талан едилмиш, йан дырыл мышдыр. 

Улу Ъам мясъиди- Иран щюкмдары Фятяли шащын оьлу Аббас

377


Ермяни синдрому

Вандализм

Мир зя  (1783-1833)  тяряфиндян  тикдирилдийиня  эюря  Аббас  Мирзя

Ъа мы да адландырылмышдыр. 

Бу мясъидлярдян башга Иряванда Аббасгулу хан тяря фин -

дян  уъал дылмыш  Тяпябашы  мясъиди,  Ясяд  Аьа  мясъиди,  Щаъы

Мц зяф фяр Аьанын уъалтдыьы Чятирли мясъид, Кюрпц булаьы мяс ъи -

ди, Гала мясъиди, Шящяр мясъиди, Щаъы Новрузяли бяй мяс ъи ди,

Сяр дар мяс ъиди, Щаъы Нясруллащ мясъиди кими мяс ъидляр дя вар -

ды. Щаг гында данышдыьымыз мясъидлярдян йалныз Эюй мяс ъи дин

саламат гал масы щаггында мялумат вардыр. Галанлар мцх  тялиф

дюврлярдя  мягсядли  шякилдя  ермяниляр  тяряфиндян  да ьы дыл мыш,

талан едилмиш вя харабалыьа чеврилмишдир.

Сярдар сарайы-Иряван шящяриндя Шярг мемарлыьынын ян эю -

зял  ъящятлярини  юзцндя  якс  етдирян  Сярдар  сарайы  Иряван  ханы

Щц сейняли хан тяряфиндян тикилмишдир. Баш ахитектор Мирзя Ъяфяр

Хой лу  Эцней  Азярбайъанын  Хой  шящяриндян  дявят  едилмишди.

1791-ъи илдя Щцсейняли ханын оьлу Мяммяд хан мясъид цчцн

эцзэцлц салон вя йай имаряти тикдирмишдир. Сарайын пянъяряляри

чайа тяряф ачылырды, бюйцк вя эениш гонаг отаьы варды. Ди варлар -

да  Щцсейняли  ханын,  фарс  гящряманы  Фярямязин,  Фятяли  шащын

вя  онун  оьлу  Аббас  Мирзянин  портретляри  варды.  1850-ъи  илдя

эюркямли  ряссам  Мирзя  Гядим  Ирявани  (1825-1875)  сарайда

бяр па ишляри апарараг ону даща да эюзялляшдирмиш, ясрарянэиз

рянэ лярля бязямишдир. 

Сарай 1913-18-ъи иллярдя ермяни миллятчиляри тяряфиндян талан

едилмиш, портетлярин бязиляри Тифлися апарылмыш, даща доьрусу, са-

тылмышдыр. Онлардан бязиляри инди дя Тифлис Дювлят музейиндя сах -

ланмагдадыр. 1918-ъи илдя Сярдар сарайы ермяниляр тяряфин дян

та мамиля даьыдылмышдыр. 

Карвансаралар-  Сярдар,  Шейхцлислам,  Таьлы,  Сулу,  Щаъы

Яли, Кюмцрчц, Йурдчу, Ъулфа, Сусуз, Щаъы Илйас.

Сярдар карвансарасы 1805-ъи иля Щцсейн хан Сярдар (1801-

1828) тяряфиндян, Шейхцлислам карвансарасы 1872-ъи илдя Гаф -

378


Вандализм

Ермяни синдрому

газын Шейхцлисламы Фазил Ирявани тяряфиндян, Эцръц карван са -

расы ися ЫЫ Иракли тяряфиндян тикилмишдир. 



Галалар-  Иряванда  бу  мяшщур  галалар  варды:  Торпагга   ла,

Эцмрц  галасы,  Кечи  галасы,  Аьъа  гала,  Кафир  галасы,  Бай  бурт

галасы, Галабцръц, Иряван галасы.

Кафир галасы- Веди районунда иди. Миниллик тарихи олан бу гала -

йа йалныз биръя эириш варды, йалныз онун васитяси иля га лайа дахил

олмаг мцмкцн иди. 

Эцмрц  галасы-  чай  дашы  вя  гырмызы  кярпиъдян  тикил мишдир.

Ру сийа-Иран  мцщарибяси  заманы  даьыдылмыш  галанын  галыг лары

1988-ъи иля гядяр мювъуд иди.

Иряван галасы- 1501-1510-ъу иллярдя Шащ Исмайыл юз вязири

Ря ван Гулу ханы Ирявана гала тикмяк цчцн эюндярир. 7 ил яр -

зиндя тикилян галаны шащ вязири Ряванын ады иля Ряван адлан дырыр.

Зян эи чайынын сащилиндя олан бу гала гырмызы кярпиъ вя даш дан

ти килмишдир.  Гала  дяфялярля  ялдян-яля  кечмиш  вя  ер мя ниляр  тя -

ряфиндян даьыдылмышдыр.

379

Ермяни синдрому

Вандализм


Гярби Азярбайъан абидяляриндян Сялим карвансарайы. 1325-1326. 

Иряванда мясъид. ХЫХ яср. Даьыдылмышдыр.

380


Вандализм

Ермяни синдрому

Тохмак гябиристанлыьы. Даьыдылмышдыр.

Иряван. Сярдар сарайында мясъид. Даьыдылмышдыр.

381


Ермяни синдрому

Вандализм

ДАВАМ ЕДЯН ВАНДАЛИЗМ

1988-ъи  илдян  башлайараг  Ермянистан  щярби  гцввяляри  тя -

ряфиндян Даьлыг Гарабаь вя ятраф районларын ишьалы заманы динъ

ящалийя - ушаглара, гадынлара вя гоъалара гаршы гяддаръасына

йанашылмагла  йанашы,  кяндляр  вя  шящярляр  йерля  йексан  еди -

ляряк йан дырылмыш, азярбайъанлылара мяхсус йашайыш евляри, ин -

зибати  би налар  вя  тарихи  абидяляр  сюкцляряк  даьыдылмыш,  йан ды -

рылмышдыр. 

Дювлят  Комиссийасынын  материалларында  эюстярилир  ки,  ишьал

едил   миш  яразилярдя  Азярбайъан  вя  дцнйа  тарихинин  дяйярли  нц-

му    няляри сайылан 100-дян артыг мядяниййят комплекси, 927 ки -

табхана,  464  тарихи  абидя  вя  музей,  100-дян  чох  археоложи

ящя    миййятли  абидя  даьыдылмышдыр.  900-дян  артыг  йашайыш  мян -

тгяси талан едиляряк йандырылмыш, мящв едилмишдир. 

Ермянистан  Республикасы  вя  Даьлыг  Гарабаьдакы  ермяни

се  паратчылары  «Щярби  мцнагишяляр  заманы  мядяни  сярвятлярин

го    рунмасы  щаггында»  Щаага  Конвенсийасынын  вя  «Мядяни

сяр вя т лярин гейри-гануни дювриййяси щаггында» Парис Конвен -

сийа сы нын  тяляблярини  кобуд  сурятдя  позараг  Азярбайъанын

мядяни сярвятлярини таламагла, мцзейляри, тарихи абидяляри, надир

ялйазмалары  мящв  етмякля  бяшяри  дяйярляря  гаршы  ясл  ван -

дализм актыны щяйата кечирмякдя, Азярбайъанын тарихи торпаг -

лары цзяриндя «Бюйцк Ермянистан» идейасыны эерчякляш  дирмяк

мягсяди иля азяр байъанлылара гаршы сойгырым сийасяти йерит мяк -

дя,  бу  ярази лярдя  азярбайъанлы,  мцсялман  изини  итирмяк  цчцн

ъинайятляр тю рят мякдядирляр.

Зябт едилмиш Азярбайъан яразиляриндя евлярин талан едилмя-

синдя, тикинти материалларынын, гябиристанлыглардакы гябир цстц мяр-

мяр  дашларын  сюкцляряк  дашынмасында  ермяниляр  тяряфиндян

ясир  вя  эиров  эютцрцлмцш  азярбайъанлылар  гул  кими  ишлядилмиш,

вя тяндаш ларымыз ишьал алтындакы яразилярин виран едилмясинин ша -

щиди олмушлар.

382

Вандализм

Ермяни синдрому


1905-ъи ил. Бакы шящяриндя ермяни вандализми.

383


Ермяни синдрому

Вандализм

1992-ъи ил. Dаьыдылмыш йашайыш  еви

1918-ъи ил,  Ермяниляр тяряфиндян даьыдылмыш Шуша шящяри

384


Вандализм

Ермяни синдрому

Даьыдылмыш йашайыш еви

1992-ъи ил, 8 май. Шуша Мядяниййят еви

385


Ермяни синдрому

Вандализм

Шуша шящяринин сон эюрцнтцляри

Гярби Азярбайъан (индики Ермянистан)  Масис район гябиристанлыьы.

386


Вандализм

Ермяни синдрому

Аьдам шящринин сон эюрцнтцляри.

Аьдам шящринин сон эюрцнтцляри.

387


Ермяни синдрому

Вандализм

Аьдам гябиристанлыьы. Даьыдылмышдыр.

Аьдам шящяриндяки мясъидин 

сон эюрцнтцляри

388


Вандализм

Ермяни синдрому

Хоъалы шящяринин сон эюрцнтцляри

389


Ермяни синдрому

Вандализм

Шуша шящяриндяки Азярбайъан мусигисинин устад сяняткары 

Бцл-бцлцн бцстц. Ермяниляр тяряфиндян эцллябаран едилмишдир.

Шушада шаир, Гарабаь ханынын гызы Натяванын вя Шяргин илк опера йазары

Цзейир бяй Щаъыбяйовун бцстляри. Ермяниляр тяряфиндян эцллябаран едилмишдир.

390


Вандализм

Ермяни синдрому

Лачын району, Сары Ашыг зийарятэащы. Ермяниляр тяряфиндян даьыдылмышдыр.

391


Ермяни синдрому

Вандализм

Аьдамда саламат бина галмамышдыр?!

1154 км


2

яразиси, 158.000 ящалиси, 122 кянд вя гясябяси,

1317 сянайе вя тикинти мцяссисяляри - 160 мяктяби, 65 саьлам-

лыг оъаьы, 373 мядяниййят оъаьы, 1 театры, 2 музейи, 3 мясъиди,

гя дим тцрбяляри, онларла курган вя гядим йашайыш мяскянляри

олан Аьдам Гарабаьын дцшцнян бейни, вуран голу иди. Даьлыг

Га рабаь  мцнагишясинин  ян  аьыр  зярбяляриндян  бири  дя  мящз

Аьдама дяйди. Гящряманлар йурду, Гарабаьда дцшмян чя -

пяри кими танынан шящяр 1993-ъи ил ийулун 23-дя ишьал едилди. 

Дювлят Комиссийасында ясир вя эировлугдан гайытмыш шях с -

лярля апарылан сющбят заманы мялум олмушдур ки, ермяниляр иш-

ьал олунмуш диэяр районларда олдуьу кими, Аьдам шя щяриндя

дя  евляри,  инзибати  биналары,  тарихи  абидяляри  вя  гябирис танлыглары

сюк мцш, тикинти материалларыны Ханкяндиня дашыйараг йа сатмыш,

йа да тикинти ишляриндя истифадя етмишляр.

1995-96-ъы иллярдя ермяни ясирлийиндя олмуш Баьыров Сащиб



Гяриб  оьлу эюстярмишдир  ки,  Шуша  щябсханасында  сахланылан

диэяр ясир вя эировларла бирликдя ону да Аьдам районуна апа -

ра раг ишьал олунмуш кяндлярдяки евляри сюкдцрмцш, Ханкян ди -

ня  дашытдырмышлар.  Аьдамда  вя  Шушадакы  мцсялман  гябирис -

тан  лыг ларындакы гябир дашларынын сюкдцрцляряк сатылдыьыны билдирян

С.Ба ьыров бу дашларын мярмяриндян вя ишьал олунмуш район -

лардан  сю кцлмцш  иншаат  материалларындан  Гарабаьдакы  гон -

дарма, сепа ратчы режимин кечмиш «мцдафия назири» Самвел Ба -

байан  вя  онун  гардашы  Карен  Бабайан  цчцн  ев  тикдирилдийини

сюйлямишдир. 



Рамазанов  Рясул  Немят  оьлу да  1993-1995-ъи  иллярдя

ер мяни ясирлийиндя оларкян Аьдам районундакы тикилилярин сюкцл -

мясиндя ишлядилдийини демиш, шящярин тамами ля виран олундуьу -

ну, орадакы мядяни-тарихи аидялярин мящв едил дийини билдирмиш дир. 

-Мян ясирликдя олдуьум заман ясирляри ишьал олунмуш ра -

йон ла ра, ясасян Аьдам вя Фцзули районунун сюкцлцб дашын -

ма  сында  ишлядирдиляр.-1994-1995-ъи  иллярдя  ясирликдя  олмуш

392


Вандализм

Ермяни синдрому

Елмяд  дин Оруъяли оьлу Алышанов беля дейир: «Бу сюкцб-да -

ьытма иш ля риня йцксяк рцтбяли ермяниляр рящбярлик едирдиляр. Щят -

та мешя ляри дя гырыб одун кими Ермянистана дашыйырдылар». 

1994-ъц  илин  йанварындан  октйабр  айынадяк  Ханкяндиндя

сахланмыш Байрамов Аьаэцл Ялиящмяд оьлу сющбят заманы

билдирмишдир:  «Бизи  ермяни  щярбчиляри  тяряфиндян  ишьал  олунмуш

Аь дам  району  яразисиндя  кубик  дашлардан  тикилян  евлярин  сю -

кцл мясиндя вя Ханкяндиня дашынмасында истифадя едирдиляр». 

Аьдам шящяри ишьал едиляркян эиров эютцрцлмцш Аббасов

Адил Ясяд оьлуну ермяниляр юзляри иля бярабяр ишьал олунмуш

кяндляря апармыш, мянзиллярин гарят едилмясиндя ишлятмиш, топ -

ладыглары яшйа вя аваданлыьы Шащбулаьа эятириб мцхтялиф йерляря

пайламышлар. 

Рус олдуьу цчцн шящяри тярк етмямиш Эеннади вя Алек -

сандр  Коротковлар да  Аьдам  шящяринин  йандырылмасынын  вя

га рят едилмясинин ъанлы шащиди олмушлар. 

Ясирликдя олдуглары мцддятдя Аьдамдан вя ишьал олунмуш

диэяр Азярбайъан район ларындан евлярин сюкцляряк даьыдыл ма -

сы, тикинти материалларынын йыьылараг дашынмасы, ясир вя эировларын

бу ишя ъялб едилмяси иля баьлы фактлары Фцзули район яразисиндя

эиров  эютцрцлмцш  Ялийев  Фикрят  Рящман  оьлу,  Аллащвердийев

Ар зуман  Микайыл  оьлу,  Щцсейнов  Ъавид  Аьа  оьлу,  Кяримов

Кя  рим  Явяз  оьлу,  Мцршцдов  Сядряддин  Аслан  оьлу  вя  Ся фя -

рялийев  Яфган  Ханлар  оьлу,  Мяммядов  Анар  Закир  оьлу  вя

Мям мядов Гадир Имангулу оьлу да тясдиг етмишдир.

1993-ъц илдя юз евиндя эиров эютцрцлмцш Рзайев Балыш Ня -



би оьлу ики эцн Аьдамда машын гаражында сахланмыш, эе ъя-ляр

Аьдам шящяринин алова бцрцндцйцнц эюрмцш, йанан бина ларын

дамындан  гопан  сясляри  ешитмишдир.  Сонра  Хан кяндиня  апа -

рылан эировлара ишьал олунмуш районлардакы евляри сюк дцр мцшляр. 



Фикрят  Ялийев  Рящман  оьлуну Шушадакы  щярби  щиссядя

сах ландыьы  ики  илдян  артыг  мцддятдя  тез-тез  Аьдам  вя  Хоъа -

вянддя  азярбайъанлыларын  евляринин  сюкцлмясиндя  ишлядилдийини

сюй  лямишдир. 

393

Ермяни синдрому

Вандализм


1993-ъц илин ийул айында Губадлынын Чайтумас кяндиндя эи -

ров эютцрцлмцш Гулийев Пянащ Закир оьлу да йедди няфяр ясир

вя  эировла  бирликдя  Аьдам  шящяриндян  иншаат  материал ларынын,

шя щяр гябиристанлыьындакы гара мярмяр дашларын сюкцл мя синдя

иш лядилмишдир. 

Кечмиш эиров Вердийев Ъамал Солтан оьлу ися ясир вя эи -

ровларын Мысмына кяндиндя гул кими ишлядилдийини сюйляйяряк бу

мяг сядля Аьдамдакы евлярдян сюкцлмцш иншаат материал ла рын -

дан истифадя едилдийини демишдир. 

Аьдам  районунун  даьыдылмасы  иля  баьлы  факты  тясдиг  едян

1993-ъц илдя ермянилярин Аьдама щцъуму заманы ясир эютцрц -

ляряк  Ханкянди  щярби  щиссясиндя  сахланылмыш  Мащмудов



Мющ   лят Няриман оьлунун билдирдийиня эюря, ясир вя эи ров лар -

дан  Аь да мын  Гасымлы  карханасындан  мярмяр  кясилиб  дашын -

масында, одун, ун вя с. дашынмасында истифадя етмишляр. Онун

ясирликдя ол дуьу мцддятдя мцшащидясиня ясасян, Аьдам шя -

щяриндя мясъиддян башга саламат бина гал ма мыш дыр.

Бу  фактлар  тарихи  абидялярля,  гядим  йашайыш  мяскянляри  иля

зян эин олан Аьдамдакы абидяляримизин талейиндян наращат ол -

маьа ясас верир. Гутлу Муса тцрбяси (1314) Кянэярли тцрбяси

(ХЫЙ  яср),  ХЙЫЫЫ  ясря  аид  ики  Паправянд  тцрбяси  вя  мясъид,

1751-ъи илдя Пянащяли ханын тикдирдийи «Шащбулаг» галасы, Пя -

на щ яли  ханын  тцрбя  вя  имаряти,  Мцгяддяс  Йагуб  вя  Коталаг,

Вянэ вя диэяр мябядляр, археоложи ъящятдян сон дяряъя гий -

мятли ще саб едилян онларла гядим курган вя йашайыш мяскяни

инди  ер мянилярин  ишьалы  алтында  олан  яразидядир.  Мядяний йя ти -

мизин,  тарихимизин  бир  парчасы  кими  дцнйа  мядяниййятинин  сяр -

вяти олан бу абидялярин щяля дя намялум галмыш талейи иля баьлы

щяйяъан тябили чалмаьын вахтыдыр. 

394


Вандализм

Ермяни синдрому

Ишьал олунан, йандырылан, даьыдылан Губадлы 

Азярбайъанын Даьлыг Гарабаь яразисиндя топлашмыш сепа -

ратчы  Ермянистан  силащлы  гцввяляри  тяряфиндян  826  кв.км.

яразийя ма  лик олан Губадлы шящяри 1993-ъц ил августун 31-дя

ишьал едил миш дир. Йцзлярля сакин вящшиъясиня гятля йетирилмиш, о

минлярля  ин сан  юз  йур дундан  говулмуш  вя  хейли  адам  эиров

эютц рцл мцш дцр. 

1992-ъи  илдя  эиров  эютцрцлмцш  Ибишов  Талещ  Мядят  оьлу  бил -

дирмишдир ки, о, ермянияр тяряфиндян эиров эютцрцлцб Губадлы Район

яразисиндян Ермянистанын Сисйан районуна апары ларкян йол бойу

динъ сакинлярин евляринин йандырылмасынын шащиди ол муш дур.

1932-ъи  ил  тявяллцдлц  Достуйев  Щясян  Гямбяр  оь лунун

эюс тярдийиня эюря, Губадлы району Йусифбяйли кян ди ишьал еди -

ляр кян  ермяниляр  ону  эиров  эютцряряк  «Ка мАЗ»  маркалы  йцк

ма шынына мин дир  миш, Йусифбяйли вя Щямзяли кяндлярини эя зя ряк

эюзя эялимли ев ляри йандырмышлар. 

Ашаьы Щямзяли кянд сакини, кечмиш эиров 1924-ъц ил тя вял -

лцд лц  Исмайылова  Сара  Мирим  гызы  иля  апарылан  сющбят  заманы

мя лум олмушдур ки, Ханкянди щярби щиссясиндя Нишик адлы ер-

мя    ни сцрцъцсц ишьал олунмуш Губадлыдан вя диэяр Азяр бай -

ъан кяндляриндян мцхтялиф маркалы 23 ядяд автомобил мя ним -

ся мишдир. 

Гулийев Пянащ Закир оьлу 29.08.1993-ъц ил тарихдя Губад -

лынын Сарыйатаг кяндиндя гощуму Йелмар Мяммядщцсейн оь -

лу Щцсейновла бирликдя мал-щейван отараркян цч силащлы ер мяни

щярб чиси тяряфиндян эиров эютцрцлмцш, пуллары, 300 баш щейван

ялляриндян алынмышдыр. 

30.08.1993-ъц илдя йашадыьы Губадлы районунун Мащмуд -

кянд  кяндиндя  эиров  эютцрцлмцш  Ъяфяров  Ямикиши  Ъяфяргулу

оь лу кянддяки евлярин гарят едилиб йандырылмасынын, мал-гаранын

апарыл масынын, ермянилярин 10-15 эцн ярзиндя Губадлыны талан

едиб  Эорус  районуна  апармасынын  шащиди  олмуш,  эизляндийи

йер    дян чыхыб евиня гайыдаркян она мяхсус 4 тон буьданын, 17

395


Ермяни синдрому

Вандализм

баш гарамалын, 67 баш гойун-кечинин апарылдыьыны, евинин йан -

ды рылдыьыны эюрмцшдцр.

1993-1995-ъи иллярдя ермяни ясирлийиндя олмуш Сарыйев Яли

Зющраб оьлу билдирмишдир ки, эиров сахландыьы мцддятдя ону ди -

эяр азярбайъанлы ясир вя эировларла бирликдя демяк олар ки, щяр

эцн  Аьдам,  Фцзули  вя  Губадлы  шящярляриня  сюкцб-даьытма

ишля риня апармыш, орадакы азярбай ъанлылара мяхсус гябирляринин

сю кцляряк мейитлярин гызыл дишляринин сюкцлмясиндя ишлятмишляр. 

Губадлынын  ишьалы  заманы  эиров  эютцрцлмцш  диэяр  сакин

Рцс тямов Байрам Щцсейн оьлу, Ъаббаров Рящим Боран оьлу

ди эяр эировларла бирликдя Губадлынын кяндляринин гарят олунма -

сын  да истифадя едилдиклярини билдирмишляр. 

Бу  эцн  Губадлы  яразисиндя  1993-ъц  илядяк  мювъуд  олан

ХЫЙ ясря аид ики, ЫЙ ясря аид бир, ХЙЫЫ ясря аид бир тцрбянин, ЫЙ

ясря аид сыьынаъаьын, вя ики гядим галанын талейи барядя ися ин -

дийя гядяр щеч бир мялумат йохдур. 



Лачын тамамиля йандырылыб?!

Ермяниляр  1993-ъц  ил  август  айынын  2-дя  Ящмядов  Идрис

Ен эелс оьлуну эиров эютцряряк Лачын районунун Эцлябирд кян -

диня апар мышлар. И.Ящмядов Эцлябирд кяндинин йандыры ла раг та -

лан едил дийинин шащиди олмушдур. Галадяряси кяндинин йа хын лы ьын -

дакы гярар эаща апарыланда ися бурада Лачын ра йо нун дан талан

едил  миш  чохлу  мебел,  тикинти  материалы  вя  метал  йы ьылдыьыны  эюр -

мцшдцр. Ону диэяр эировларла бирликдя Лачын райо нунун тала нын -

да да ишлятмишляр.

Юз евиндя эиров эютцрцлмцш Лачын район Ваьазин кянд са -

кини Исмайылов Микайыл Севдималы оьлунун эюзляри гаршысында ер -

мяниляр  Ваьазин  кяндиндяки  евляри  йандырмаьа  баш ламышлар.

М.Исмайылову эиров эютцрян ермяниляр ону да юзляри иля эютцрцб

Лачынын  ишьал  олунмуш  кяндлярини  эязмиш,  кянд лярдяки  евлярин

90 %-ни йандырмышлар.

396


Вандализм

Ермяни синдрому

Лачын район сакини Рцстямов Бархудар Фярщад оьлу 2001-

ъи  илдя  Лачын  районунун  Щаъылар  кяндинин  мянзярясини  беля

тясвир едир: «Кяндя эиряндя эюзляримя инанмадым. Евляри сю -

кцлмцш, гябиристанлыглары даьыдылыб йер цзцндян силинмиш, ме шя -

ляри доьранмыш эюрдцм. Йашадыьымыз евдян анъаг диварлар гал   -

мышды. Мишар дашы иля тикилмиш бцтцн евляри сюкцб апар мыш дылар.

Кянддя ермяниляр мал-гара сахлайырдылар». 

Лачын шящяринин тамамиля йандырылдыьыны, кяндлярин ермяни -

ляр тяряфиндян дармадаьын едилдийини дейян 1925-ъи ил тявял лцдлц

Йу сифов Шяриf Гасым оьлу Шуша шящяриндяки мцсялман гяби рис -

тан   лыгларынын да даьыдылдыьынын, гябирцстц дашларын сюкц лцб апа -

рыл дыьыны билдирмишдир. 

Ибишов Талещ Мядят оьлу билдирмишдир ки, о, Лачын райо нунун

ишьал олунаркян Ашаьы Сейидлиляр кяндиндя ермяниляр тя ряфиндян

евлярин гарят едяряк ялляриня кечян щяр шейи машынлара йцк лян -

мясинин,  Губадлы  район  яразисиндян  кечяряк  Ермя нис та нын

Сис  йан  районана  апарыларкян  йолда  динъ  сакинлярин  евляринин

йан ды рылмасыны мцшащидя етмишдир.

Лачын  районунун  йандырылмасы  факты  тясдиг  едян  1992-ъи

илдя  эиров  эютцрцлмцш  Наьыйев  Эярай  Мцзяффяр  оьлу  Лачын

районунун Эюйдяря кяндиндя ермяни гарятчиляри иля раст лаш мыш

вя  Эюйдярян  кяндинин  ермяниляр  тяряфиндян  йан ды рылдыьынын

шащиди олмушдур.


Yüklə 3,3 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   34




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin