Ajiniyoz nomidagi nukus davlat pedagogika instituti fizika matematika fakulteti


Shamol energiyasi va uni o’zgartirish usullari



Yüklə 0,92 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə12/20
tarix02.01.2022
ölçüsü0,92 Mb.
#42716
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   20
ABDIQODIROV SHAHBOZ

 Shamol energiyasi va uni o’zgartirish usullari  

            Ko’pgina rivojlangan davlatlarda energiya inqirozi tufayli noan’anaviy 

energiya  resurslarini,  xususan  shamol  energiyasini  o’zlashtirishni  maqsadli 

dasturlari qabul qilingan va tatbiq qilinmoqda. Shamol quyosh va yer aylanishi 

ta’siri natijasida kelib chiqadigan tasodifiy boshqarilmaydigan tabiat jarayoni 

hisoblanadi.  Energiya  manbai  sifatida,  shamolning  xususiyati,  avvalambor, 

asosan tezlikning katta o’zgaruvchanligi orqali uning doimiy emasligidir, bunda 

u asosan tezlikning katta o’zgaruvchanligi orqali aniqlanadi. Bu shamol oqimi 

kinetik  energiyasining  vaqtning  nisbatan  kichik  oraliqlarida  ham  katta 

chegaralarda o’zgarishga olib keladi.                    Turli hududlarda shamolning 

yo’nalishi va kuchi yer sirtidan balandlikka bog’liq ravishda turlicha o’zgaradi. 

Masalan, shimoliy yarim sharda yer sirtiga yaqin (10....50 m) joylarda o’rtacha 

tezlik  7-9  m  s  ni  tashkil qiladi. 25-30  m  s  tezlikdan  ortiq  shamol  tezligi xalq 

xo’jaligiga jiddiy zarar yetkazishi mumkin, shuning uchun shamol energiyasini 




mexanik  yoki  elektr  energiyasiga  o’zgartirish  uchun  shamol  tezligi  3-25  m  s 

bo’lganda samarali hisoblanadi.  

F ko’ndalang kesimli havo oqimining energiyasi quyidagiga teng:  

   


                                                  

                                               

(1.3)               F orqali   tezlikda oqib o’tuvchi havoning sekunddagi 

massasi m mos ravishda quyidagiga teng bo’ladi:  

                                                 

                                                  

                                           (1.4)  

   


u holda  

                                                        

                                          (1.5)  

   


bu yerda p  –  havoning zichligi, normal sharoitlarda  (t 15 

0

S,  r  1,3 kPa yoki  760 



mm.sim.ust.) 1,23 kg m

3

 ga teng bo’ladi.  



Shunday qilib, shamol energiyasi uning tezligining kubiga proporsional 

o’zgaradi. Shamol g’ildiragi faqat shamol energiyasi foydalanish koeffitsiyenti 

orqali  baholanadigan  energiyani  ma’lum  qismini  foydali  ishga  o’zgartirishi 

mumkin.  Zamonaviy  shamol  dvigatellari  (SHD)  normal  ish  rejimida  shamol 

orqali  kinetik  energiyasining  45-48%  dan  ortiq  bo’lmagan  qismini  mexanik 

energiyaga o’zgartiradi.  

I.E.Jukovskiy nazariyasi bo’yicha ideal hol uchun  

                                     

,           

,                             (1.6)  

ya’ni shamol g’ildiragi qabul qilgan to’la energiya oqimining bir qismini 

shamol dvigateli mexanik energiyaga o’zgartiradi.  

 1 m

2

 ko’ndalang kesim oqimda t 15 



0

S va r 1,3 kPa bo’lganida solishtirma 

quvvat (sekund energiya) quyidagini tashkil qiladi:  

 SHamol  

m s            

tezligi,  

4  

6  


8  

10  


14  

18  


22  

Oqim 


quvvati, 

kVt 


m

2

  



0,04  

0,13  


0,31   0,61   1,67  

3,6  


6,25  

   


   

Shamol g’ildiragi hosil qiladigan sekundli ishi yoki quvvat quyidagi formula 

orqali aniqlanadi:  

   


                                         

m s                                 (1.7)  

   


Yüklə 0,92 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   20




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin