Ajiniyoz nomidagi nukus davlat pedagogika instituti fizika matematika fakulteti

RADIOKTIV  CHIQINDILAR  VA ULARNI  

ZARARSIZLANTIRISH  MUAMMOLARI  VA  ULARNING 

BIOORGANIZMGA  TA’SIRI.

 

 

Yana bir muammo radioaktiv chiqindilarni saqlashdir. Atom elektr stansiya 

(AES) lar terrritoriyasida chiqindilar saqlanadigan maxsus joylar “go’rlar” mavjud.  

Biroq, ularni mutlaqo xavfsiz deyishga e’tirozlar bor.  

Eng istiqbolli energiya manbalariga mutaxassislar vodorodni energiyasini 

kiritishdi,  uning  zahiralari  bizning  sayyoramizda  amalda  cheklanmagan. 

Vodoroddan  energiya  manbai  sifatida keng  foydalanish  atrof-muhit  tozaligini 

saqlashga  imkon  beradi,  chunki  uni  yoqish  jarayonida  faqat  distillangan  suv 

hosil bo’ladi. Odatdagi suvdan sanoat miqyosida vodorod olishning bir necha 

usullari allaqachon izlab topilgan. Vodorodni sanoatda olish uchun atom elektr 

stansiyalari,  Quyosh  va  dengiz  suvlarining  ko’tarilish  energiyalaridan 

foydalanish taklif etilgan.   

Hozirda  issiqlik  nasoslari  deb  ataluvchi  prinsipial  yangi  energiya 

manbaidan  foydalanish  amalga  oshirilmoqda.  Issiqlik  nasoslaridan  freon  gazi 

yordamida  atrofmuhitga  tarqalgan  issiqlik  amalda  foydalanish  uchun  to’plab 

olinadi.  Atrof-  muhitdan  to’plangan  energiya,  issiqlik  nasoslarini  ishlatish 

uchun  sarflangan  energiyadan  bir  necha  marta  ko’p  bo’ladi.  Shunday  qilib, 

energiyaning  saqlanish  qonuni  buzmasdan,  issiqlikning  atrof-  muhitdan 

kondensatsiyalanishi  hisobiga  ishlaydigan  “doimiy  dvigatel”  ga  o’xshash 

moslamalar  yaratilgan.  Bu  moslama  atrof-muhit  harorati  yetarlicha  yuqori 

bo’lganiga qadar ishlay oladi. Energiyaning yana bir yangi turi termoyadroviy 

energiyadir.  Termoyadroviy  energiya  vodorod  geliyga  aylantirlganda  ajratib 

chiqadigan  energiyadan  inson  ehtiyoji  uchun  foydalanishga  asoslangan. 

Termoyadroviy  elektr  stansiyalar  atom  elektr  stansiyalariga  qaraganda  ancha 

“toza”,  “xavfsiz” bo’ladi. Biroq bunday elektr stansiyalarini qurish uchun juda 

murakkab  va  qimmatbaho  jihozlar  kerak  bo’ladi,  chunki  termoyadroviy 

reaksiyalar faqat plazma (moddaning 4-agregat holati) da boradi. Biroq, shunga 

qaramasdan  kelajak  enargiyasi  ana  shu  elektr  stansiyalarniki  deb  tahmin 

qilinmoqda.   

Xulosa  sifatida  shuni  aytish  mumkinki,  hozirda  katta  ahamiyatga  ega 

bo`lgan  yangilanmaydigan  resurslar  keyinchalik  o`z  qiymatini  yo`qotadi. 

Buning  asosiy  sababchisi  bo`lib  ularning  cheklanganligi,  miqdor  jihatdan 

kamayishi  tufayli  vaqt  o`tishi  bilan  qimmatlashuvi  hamda  ekologik  jihatdan 

ancha xavfli ekanligi xizmat qiladi. Yangilanadigan resurslardan energiya olish 

---

yildan-yilga  ommalashadi  va  bu  o`z  navbatida  ularning  narxi  tushishini 

ta`minlaydi.  Biz  bularning  amaldagi  isbotini  so’nggi  yillardagi  energetika 

sohasidagi tendensiyalarda ham ko’rishimiz mumkin. Keyingi 30-40 yil ichida 

energetikada  alternativ  energiya  manbalarining  ulushi  ortib  borishi  kuzatiladi 

degan xulosani berish uchun barcha asoslarga egamiz.