Ajiniyoz nomidagi nukus davlat pedagogika instituti fizika matematika fakulteti

  

 

  

O’ZBEKISTON  ENERGITIKASI.

 

 

 

Mamlakatlar  iqtisodiyotida  asosiy  va  tayanch  tarmoqlardan  biri 

elektroenergetikadir.  Fan-texnika  rivojlangan  davrda  xalq  xo’jaligi  barcha 

tarmoqlarining  elektrlashtirilishi  va  avtomatlashtirilishi  elektroenergetika 

tarmog’iga bo’lgan ehtiyojni yanada oshirdi. Elektr energiyasi ishlab chiqarish 

manbalariga ko’ra energetika sanoati uch turga bo’linadi:  

1.  Issiqlik;  

2.  Gidro;  

3.  Atom;  

energetika  tarmoqlaridir.  Butun  jahondagi  issiqlik  elektrostansiyalari 

umumiy  elektr  energiyaning  63%  manbalarini  ishlab  chiqaradi.Issiqlik  elektr 

stansiyalarining  asosiy  yoqilg’i  manbalari  ko’mir,  gaz,  mazut  va  torfdir.  Beshta 

yirik  IESda  quvvati  150  dan  800  MVt  gacha  bo`lgan  energobloklar  o`rnatilgan. 

Bular  Tolimarjon,  Sirdaryo,  Yangi  Angren  va  Toshkent  IES  kabi  yirik  issiqlik 

elektr  stansiyalari  bo`lib,  86  foizga  yaqin  elektr  energiyasini  ishlab  chiqaradi. 

Keyinchalik tabiiy gaz konlarining boy zahiralari topilishi elektr energiyaning IES 

larda ko’p ishlab chiqarilishiga sabab bo’ldi. Mamlakatimizda IES lar XX asrning 

50-60  yillarida  tabiiy  gaz  konlari  zahiralarining  topilishi  bilan  rivojlana 

boshladi.Hozirgi  kunda  ular  O’zbekistonda  ishlab  chiqarilayotgan  elektr 

energiyaning  asosiy  qismini  tashkil  qiladi.  O`zbekiston  elektrenergetikasi  2001 

yildan  boshlab  “O`zbekenergo”  Davlat  akciyadorlik  jamiyati  shaklida  faoliyat 

ko`rsatib  kelmoqda  va  o`z  ichiga  ko`mir  sanoati  korxonalarini  ham  olgan. 

Kompaniya  tarkibiga  53  ta  korxona  va  tashkilot,  shu  jumladan  39  ta  ochiq 

aksiyadorlik jamiyati, 11ta unitar korxona, 2 ta mas’uliyati cheklangan jamiyat va 

kompaniyaning  “Energosotish”  filiali  kiradi.  Hozirgi  bosqichda  kompaniya  xalq 

xo`jaligi va aholining markazlashtirilgan elektr ta’minotini amalga oshirilmoqda, 

shuningdek  respublikaning  ayrim  shaharlarida  sanoat  va  kommunal  –  maishiy 

iste’molchilarga    issiqlik  energiyasini  bermoqda.  Iqtisodiy  islohotlar  yillari 

mobaynida sohaning energetik korxonalari  tomonidan har yili  48 mlrd. kVt.soat  

elektr    energiyasi    va    10  mln.  Gkal.dan  ortiq  issiqlik  energiyasi  ishlab 

chiqarilmoqda, 

 

 

---

  

  

bu  esa  iqtisodiyot  va  aholining  elektr  energiyasiga  bo`lgan  talabini  to`liq 

qondirmoqda.  

Bugungi kunga kelib, O`zbekiston      elektr     stansiyalarining      o`rnatilgan    

quvvati      12,3  mln.  kVt.dan  ortadi  va  butun  Markaziy  Osiyo  Birlashgan 

energetika  tizimidagi  ishlab  chiqarish  quvvatlarining  deyarli  50  foizini  tashkil 

etadi.   

Umumiy o`rnatilgan quvvati 12,0 mln. kVt bo`lgan 39 ta elektr stansiyalarini 

o`z tarkibiga olgan “O`zbekenergo”  kompaniyasi amaliy jihatdan respublikada 

elektr energiyasining asosiy ishlab chiqaruvchisi va etkazib beruvchisi bo`lib 

hisoblanadi.   

Elektr stansiyalarining o`rnatilgan quvvati  respublikaning elektr energiyasiga 

bo`lgan    tobora  o`sib  borayotgan  talabini  qondirish,  elektr  energiyasini 

eksportga  etkazib  berish  majburiyatlarini  bajarish  va  mamlakatimizning 

energetik xavfsizligini ta’minlash uchun etarlidir.