Al-lulu vəl-mərcan



Yüklə 5,61 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/64
tarix21.04.2017
ölçüsü5,61 Mb.
#15074
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   64

 

 

Peyğəmbərin  Meraca Qaldırılması Və Namazın Fərz 



Edilməsi 

 

 

52 



 

 



 

102.  Ənəs İbn  Malik    Əbu  Zərdən    belə  rəvayət  etmişdir  ki,  Peyğəmbər   



buyurdu:  “Mən  Məkkədə  ikən  evimin  damı  aralandı  və  Cəbrail    (yanıma) 

endi. Köksümü yardıqdan sonra onun içini Zəm-zəm suyu ilə yudu. Sonra içi 

hikmət və imanla dolu olan qızıl ləyən gətirib içindəkiləri köksümə boşaltdı və 

onu bağladı. Sonra əlimdən tutub məni yerə ən yaxın olan göyə qaldırdı. Mən 

yaxın  göyə  gəlib  çatdıqda  Cəbrail    səmanın  gözətçisinə:  “Aç”  dedi. 

(Gözətçi): “Kimdir?” deyə soruşdu. O: “Cəbraildir!” dedi. (Gözətçi): “Yanında 

kimsə  varmı?”  deyə  soruşdu.  Cəbrail:  “Muhəmməd    yanımdadır!”  dedi. 

(Gözətçi)  soruşdu:  “Ona  (gəlsin  deyə)  xəbər  göndərildimi?”  Cəbrail:  “Bəli!” 

dedi.  (Göy  qapıları)  açıldıqda  biz  yaxın  göyün  üstünə  qalxdıq  və  orada 

oturmuş  bir  adam  gördük  ki,  onun  sağ  və  sol  tərəfində  (insanlardan  ibarət) 

toplumlar var idi. Bu adam sağa baxanda gülür, sola baxanda isə ağlayırdı. O, 

(məni görüb) dedi: “Əməlisaleh peyğəmbər və əməlisaleh oğul xoş gəlibdir!”. 

Mən  Cəbraildən:  “Bu  kimdir?”  deyə  soruşdum.  Dedi:  “Bu  Adəmdir,  onun 

sağında  və  solunda  olan  toplumlar  isə  zürriyyətinin  ruhlarıdır.  Sağında 

duranlar Cənnət əhli, solunda duranlar isə Cəhənnəm əhlidir. (Buna görə də) 

sağına  baxanda  gülür,  soluna  baxanda  ağlayır.”  Sonra  Cəbrail    mənimlə 



 

 

53 



ikinci  göyə  qalxdı  və onun gözətçisinə:  “Aç”  dedi.  Bu  gözətçi  də ona  əvvəlki 

gözətçinin  dediyini  deyəndən  sonra  (qapını)  açdı.  Ənəs:  “Əbu  Zərr   

Peyğəmbərin    göylərdə  Adəmi,  İdrisi,  Musanı,  İsanı  və  İbrahimi  –  onların 

hamısına  Allahın  salavatı  olsun  –  gördüyünü  söyləsə  də,  onların  məqamları 

barədə dəqiq bir söz demədi. Yalnız Adəmi aşağı göydə, İbrahimi  də altıncı 

göydə  gördüyünü  söylədi.  Ənəs:  “Cəbrail  Peyğəmbərlə    birlikdə  İdrisin 

 

yanına  gəldikdə  (İdris):  “Əməlisaleh  peyğəmbər  və  əməlisaleh  qardaş  xoş 



gəlibdir!”  dedi.  Peyğəmbər:  “Mən:  “Bu  kimdir?”  deyə  soruşdum.  Cəbrail: 

“İdrisdir”  dedi.  Sonra  mən  Musanın 

 

yanına  gəldim.  (Musa):  “Əməlisaleh 



peyğəmbər və əməlisaleh qardaş xoş gəlibdir!” dedi. Mən: “Bu kimdir?” deyə 

soruşdum.  Cəbrail:  “Musadır”  dedi.  Sonra  mən  İsanın 

 

yanına  gəldim.  İsa: 



“Əməlisaleh  qardaş  və  əməlisaleh  peyğəmbər  xoş  gəlibdir!”  dedi.  Mən:  “Bu 

kimdir?”  deyə  soruşdum.  Cəbrail:  “İsadır”  dedi.  Sonra  mən  İbrahimin 

 

yanına  gəldim.  İbrahim:  “Əməlisaleh  peyğəmbər  və  əməlisaleh  övlad  xoş 



gəlibdir!”  dedi.  Mən:  “Bu  kimdir?”  deyə  soruşdum.  Cəbrail:  “İbrahim 

” 



dedi.”  (Ravi:  İbn  Şihab)  İbn  Abbasdan    və  Əbu  Həbbə  əl-Ənsaridən   

rəvayət  edir  ki,  Peyğəmbər    demişdir:  “Sonra  (Cəbrail)  mənimlə  elə  bir 

yüksəkliyə  qalxdı  ki,  mən  qələmlərin  xışıltısını

20

 eşitdim”.  Ənəs  İbn  Malik   



rəvayət  edir  ki,  Peyğəmbər    demişdir:  “Allah  mənim  ümmətimə  əlli  vaxt 

namaz  qılmağı  vacib  buyurdu.  Mən geri qayıdarkən Musanın 

 

yanına  gəlib 



çatdıqda,  o:  “Allah  sənin  ümmətinə  nəyi  əmr  etdi?”  deyə  soruşdu.  Dedim: 

“Əlli  vaxt  namaz  qılmağı  vacib  buyurdu”.  Musa:  “Rəbbinin  yanına  qayıt  (və 

Ondan  bu  hökmü  yüngülləşdirməyi  xahiş  et).  Çünki  sənin  ümmətin  bunun 

öhdəsindən  gələ  bilməyəcək.”  Mən  yenidən  (Ona)  müraciət  etdim  və  O  (bu) 

sayı bir qədər azaltdı. Sonra Musanın 

 

yanına qayıdıb: “O, (bu) sayı bir qədər 



azaltdı”  dedim.  Musa:  “Yenə  Rəbbinə  müraciət  et.  Çünki  sənin  ümmətin 

bunun öhdəsindən gələ bilməyəcək.” Mən yenidən (Ona) müraciət etdim və O, 

(bu)  sayı  bir  qədər  də  azaltdı.  Sonra  Musanın 

 

yanına  qayıtdım.  O  dedi: 



“Yenə  Rəbbinə  müraciət  et.  Çünki  sənin  ümmətin  bunun  öhdəsindən  gələ 

bilməyəcək.”  Mən  yenidən  (Allaha)  müraciət  etdim,  O  isə:  “Onlar  (sayca) 

beşdir, (savab baxımından isə) əllidir, çünki Mənim sözüm dəyişməzdir” deyə 

buyurdu və mən Musanın 

 

yanına qayıtdım. O: “Yenə Rəbbinə müraciət et!” 



dedi.  Lakin  mən:  “Rəbbimdən  utanıram”  dedim.  Sonra  (Cəbrail)  məni  son 

həddəki  Sidr  ağacının  yanına  apardı.  Onun  rəngləri  vəsfəgəlməzdir.  Sonra 

məni Cənnətə daxil etdilər. Orada mən incilər düzülmüş boyunbağılar, habelə 

(Cənnət) torpağının müşk olduğunu gördüm.” (Buxari 349, 3342; Muslim 237, 

433) 

 

                                                



20

 Burada xışıltı deyildikdə Allahın buyruqlarını yazan mələklərin qələmlərinin xışıltısı qəsd edilir. 



 

 

54 





103. Malik  İbn  Səsə    rəvayət  edir  ki, Peyğəmbər    buyurdu:  “Bir  dəfə  mən 

Kəbənin  yanında  (Hətimdə

21

)  yarıoyaq-yarıyuxulu  ikən  bir  nəfərin:  “Üç 



kişidən biri, iki kişinin arasında (olanı götürün)”

22

 dediyini eşitdim. Elə bu vaxt 



onlar mənim yanıma gəldilər və məni götürüb apardılar. (Orada) yanıma içində 

Zəmzəm  suyu  olan  qızıldan  bir  ləyən  gətirdilər.  Sonra  köksümü  buradan  bura 

kimi yardılar. (Qətadə dedi: Yanımdakı adama: “O, nəyi qəsd edirdi?” dedim. 

Dedi:  “qarnının  alt  nahiyəsini”)  Sonra  qəlbimi  çıxardıb  Zəmzəm  suyu  ilə 

yudular  və onu yerinə qoydular.  Sonra  qəlbimə iman  və  hikmət  dolduruldu. 

Sonra mənim yanıma qatırdan alçaq və uzunqulaqdan hündür olan, ağ rəngli 

bir heyvan gətirdilər.  Onun adı Buraq idi. O, addımını gözünün gördüyü son 

nöqtəyə  qoyurdu.  Məni  ona  mindirdilər.  Sonra  biz  yolumuza  davam  etdik. 

Nəhayət,  dünya  səmasına  gəlib  çatdıqda  Cəbrail    qapının  açılmasını  xahiş 

etdi.  (Gözətçi):  “Kimdir  o?”  deyə  soruşdu.  O:  “Cəbraildir!”  dedi.  (Gözətçi): 

                                                

21

 Bu, Kəbəyə bitişik yarımdairə şəklində hörülmüş, hündür olmayan divarla Kəbənin arasındakı yerdir. Bu 



yer Hicr və ya Hətim adlanır. Diqqət edin! İmam Buxari “Səhih” əsərində “Yaradılışın başlanğıcı kitabında” 

nəql etdiyi  hədisdə: “Mən  Kəbənin  yanında  ikən...”, Zuhrinin Ənəsdən  , onun  da Əbu Zərdən   rəvayət 

etdiyi hədisdə: “Mən  Məkkədə  ikən evimin tavanı açıldı...” deyilir, habelə  Vaqidinin gətirdiyi rəvayətlərdə 

Peyğəmbərin    Əbu  Talibin  evindən,  Təbəraninin  rəvayətində  isə  onun  Ummu  Haninin  evindən  meraca 

getdiyi  xəbər  verilir.  Bu  rəvayətləri  cəm  edib  demək  olar  ki:  “Həmin  vaxt  Peyğəmbər    Ummu  Haninin 

evində imiş. Ummu Haninin evi isə Əbu Talibin həyətində yerləşirmiş. Sonra evin tavanı açılmış və Cəbrail 

 gəlib  Peyğəmbəri    Kəbənin  yanına aparmışdır.  O, Kəbənin yanında  uzanıb yarıoyaq-yarıyuxulu  ikən 

mələk onu məscidin qapısının yanına gətirmiş və Buraqa mindirmişdir”. “Fəth əl-Bari” 11/216. 

22

 Burada “Üç kişi” deyildikdə Peyğəmbər , Həmzə  və Cəfər  nəzərdə tutulur. Həmin vaxt Peyğəmbər 



 onların arasında uzanmışdı. 

 

 

55 



“Yanındakı kimdir?” deyə soruşdu. O: “Muhəmməddir!” dedi. (Gözətçi): “Onu 

çağırıblarmı?”  deyə  soruşdu.  Cəbrail:  “Bəli!”  dedi.  (Gözətçi)  qapını  bizim 

üzümüzə  açdı  və  dedi:  “Xoş  gəlib,  səfa  gətirib!  O,  nə  gözəl  ziyarətçidir!”  Biz 

(içəri  keçib)  Adəmin    yanına  gəldik...”.  Ravi  bu  hədisi  nəql  etmiş  və 

demişdir: “O, ikinci səmada İsa və Yəhyaya üçüncü səmada Yusufa, dördüncü 

səmada İdrisə və beşinci səmada Haruna  rast gəldi”. Peyğəmbər  davam 

edib  dedi:  “Sonra  biz  yolumuza  davam  etdik  və  nəhayət,  gəlib  altıncı  səmaya 

çatdıq.  Mən  Musanın    yanına  gəldim  və  ona  salam  verdim.  O  (mənim 

salamımı  aldıqdan  sonra)  dedi:  “Xoş  gəlmisən,  ey  əməlisaleh  qardaş  və 

əməlisaleh peyğəmbər!” Mən onun yanından keçib getdikdə, o ağladı. Ondan: 

“Niyə  ağlayırsan?”  deyə  soruşdular.  Dedi:  “Ey  Rəbbim!  Məndən  sonra 

göndərdiyin  bu  cavan  oğlanın  ümmətindən  Cənnətə  daxil  olanların  sayı, 

mənim ümmətimdən ora daxil olanların sayından qat-qat artıq olacaq”. Sonra 

biz  yolumuza  davam  etdik  və  nəhayət,  gəlib  yeddinci  səmaya  çatdıq.  Orada 

mən İbrahimin 

 yanına gəldim”. Bu hədisdə ravi belə demişdir: “Peyğəmbər 



xəbər  vermişdir  ki, orada o,  (son  həddəki)  Sidr  ağacının  dibindən çıxan  dörd 

çay  görmüşdür.  Bu  çaylardan  ikisi  üstdən,  ikisi  də  altdan  axırdı.  Mən 

soruşdum: “Bu nə çaylardır, ey Cəbrail?” Dedi. “Altdakı çaylar Cənnətdən axır 

(Seyhan  və  Ceyhan)  Üstdəki  çaylar  isə  Nil  və  Furat  çaylarıdır”.  Sonra  mənə 

Beytul  Məmuru  göstərdilər.  Soruşdum:  “Bu  nədir,  ey  Cəbrail?”  Dedi:  “Bu 

Beytul  Məmurdur.  Hər  gün  onun  içinə  yetmiş  min  mələk  girir.  Oradan 

çıxdıqdan sonra bir daha ora qayıtmırlar. Sonra mənə iki qab gətirdilər, birində 

şərab,  digərində  isə  süd  var  idi.  Onları  mənə  uzatdılar  və  mən  südü  seçdim. 

Onda  mənə:  “Sən  (fitrətinə) uyğun  seçim  etdin. Allah sənə  (xeyir)  nəsib  etdi. 

Ümmətin  də  fitrət  üzərində  olacaq”  deyildi.  Bundan  sonra  mənə  gündəlik 

olaraq əlli (vaxt) namaz qılmaq vacib buyuruldu”. Sonra ravi hədisi axıra kimi 

rəvayət etdi. (Buxari 3207, Muslim 238, 434) 

 





 



104. İbn Abbas   rəvayət edir  ki, Peyğəmbər    buyurdu:  “Mən isra gecəsində 

Musanı 


 

gördüm.  Qarabuğdayı,  hündürboylu  və  qıvrımsaçlı  bir  adam  idi, 

lap  Şənuə  qəbiləsinin  kişiləri  kimi.  (Məryəm  oğlu)  İsanı 

 

da  gördüm. 



Ortaboylu,  alyanaq,  ağbəniz  və  nazik  saçlı  bir  adam  idi.  Həmçinin 

Cəhənnəmin  gözətçisi  Maliki  və  Allahın  mənə  göstərdiyi  əlamətlərə  uyğun 

şəkildə  dəccalı  gördüm.  “Elə  isə  sən  onunla  görüşəcəyinə  şübhə  etmə”.  (əs-

Səcdə 23). (Buxari 3239, Muslim 239, 240, 436, 437) 


 

 

56 



 

 



 

105. İbn Abbas  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  buyurdu: “Musa 

 

gəlincə, mən 



sanki  onun  bu  vadiyə

23

 endiyi  zaman  təlbiyə  gətirdiyini  görürəm.”  (Buxari 



1555, 5913, Muslim 243, 440) 

 

 



 

106.  Əbu  Hureyrə    rəvayət  edir  ki,  Peyğəmbər    buyurdu:  “Mən  İsra 

gecəsində  Musanı 

  gördüm.  (Peyğəmbər    onu  belə  vəsf  etdi;)  Baxdım  ki, 



Musa 

 (Yəmənin) Şənuə qəbiləsinin kişiləri kimi qarabuğdayı, hündürboylu, 



dolubədənli,  düzsaçlı  bir  adamdır.  İsaya 

  gördüm.  (Peyğəmbər    onu  vəsf 



edib dedi;) İsa 

 

ortaboylu, sanki hamamdan çıxmış adam kimi qırmızıyanaq 



idi. (İbrahimı 

 gördüm). Övladları içində ona ən çox oxşayanı mənəm. Sonra 



mənə iki qab gətirdilər; birində süd, digərində isə şərab var idi. Mənə dedilər: 

“Hansını  istəyirsənsə,  iç  (götür)”.  Mən  südü  götürüb  içdim.  Onda  mənə:  “Sən 

fitrətə  hidayət  olundun,  (yaxud  fitrətinə  uyğun  seçim  etdin).  Əgər  şərabı 

seçsəydin, ümmətin azğınlığa düşərdi”. (Buxari  3394,  3437,  4709, 5576, Muslim 

245, 442, 3751, 5358) 

 

 

 

Məsih Dəccəlin Və Məryam Oğlu İsanın  Zikri 

 

 



 

 

107.  Abdullah  İbn  Ömər    deyir  ki:  “Bir  gün  Peyğəmbər    camaat  arasında 



Məsih Dəccalı yad edib dedi: “Uca və böyük olan Allah tək göz (kor) deyildir. 

Məsih  Dəccalın  isə  sağ  gözü  kordur.  Onun  gözü  sanki  üzüm  salxımından 

çıxmış iri üzüm dənəsi kimidir”. (Buxari 3439, 7407, Muslim 444, 5218, 7546) 

 

                                                



23

 Burada Məkkədən bir mil aralıda yerləşən Əzrəq vadisi nəzərdə tutulur. 



 

 

57 



 



108.  İbn  Ömər    rəvayət  edir  ki,  Peyğəmbər    buyudu:  “Mən  keçən  gecə 

Kəbənin  yanında  yatarkən  yuxuda  qarayanız  bir  adam  gördüm.  (Bu  adam) 

qarayanız adamların ən gözəli idi. Saçları kürəyinin arasına düşürdü, həm də 

daranmış  idi,  başından  da  su  damırdı.  Özü  də  əllərini  iki  kişinin  çiyninə 

qoymuş  halda  Kəbəni  təvaf  edirdi.  Mən  soruşdum:  “Bu  kimdir?”.  Dedilər: 

“Bu, Məryəm oğlu Məsihdir!” Sonra mən onun arxasında buruqsaç və sağ  gö-

zü  kor  olan,  özü  də  İbn  Qatana  (Xuzaə  qəbiləsindən  olmuş  və  hələ  İslam 

gəlməmişdən əvvəl vəfat etmişdir) bənzəyən birisini gördüm. Adam əllərini bir 

kişinin  çiyninə  qoymuş  halda  Kəbəni  təvaf  edirdi.  Mən  soruşdum:  “Bu 

kimdir?”  Dedilər:  “Məsihid  Dəccaldır!”  (Buxari  3440,  Muslim  246,  248,  443, 

445) 

 

 



 

109. Cabir İbn Abdullah  rəvayət etmişdir ki, o, Peyğəmbərin  belə dediyini 



eşitmişdir:  “Qureyşlilər  (gecə  səfərim  haqqında  dediklərimi)  təkzib  etdikdə 

mən  (gedib)  Hicrədə  durdum.  (Bu  vaxt)  Allah  Beytul  Məqdisi  mənə  göstərdi 

və  mən  ona  baxaraq  onun  əlamətlərini  onlara  bildirdim.”  (Buxari  3886,  4710, 

Muslim 249, 446) 

 

 

 

Sıdratul Muntəhanın Zikri 

 





 

110.  Zirr  İbn  Hubeyşdən  Allahın  bu  ayəsi  barəsində  soruşduq:  “O,  iki  yay 



uzunluğunda, hətta ondan da yaxın məsafədə idi. Sonra Allah Öz quluna nazil 

edəcəyini  vəhy  etdi”.  (ən-Nəcm  9-10).  Abdullah  İbn  Məsud    Uca  Allahın: 

ayəsini  təfsir  edib  demişdir:  “Peyğəmbər    Cəbraili  gördü.  Onun  altı  yüz 

qanadı var idi.” (Buxari 3232, 4856, Muslim 434, 452) 


 

 

58 





 

 

Allahın Bu Sözünün: Və Peyğəmbərin  İsra Gecəsində 

Allahı Görməsi 

 







 

 



111.  Məsruq  rəvayət  edir  ki,  Aişədən    soruşdum:  “Ey  (möminlərin)  Anası! 

Muhəmməd Rəbbini gördümü?”. Aişə: “Söylədiyin sözlərdən tüklərim ürpəşdi, 

üç  şey  vardır  ki,  hər  kim  bunlardan  birini  dilinə  gətirsə,  Allaha  böyük  iftira 

yaxmış (yalan danışmış) olar” dedi. Dedi: “Hər kim Muhəmmədin  öz Rəbbini 

gördüyünü  iddia  etsə,  yalan  danışmışdır”.  Sonra:  “Gözlər  Onu  dərk  etmir.  O 

isə  gözləri  dərk  edir.  O,  Lətifdir,  (hər  şeydən)  Xəbərdardır”.  (əl-Ənam  103). 

deyə  buyurduğunu,  habelə  Onun:  “Allah  insanla  ancaq  vəhylə  və  ya  pərdə 



arxasından  danışır,  yaxud  bir  elçi  göndərir  və  o  da  (Allahın)  izini  ilə  Onun 

istədiyini  vəhy  edir.  Həqiqətən,  O,  Ucadır,  Müdrikdir”.  (əş-Şura  51).  deyə 

buyurduğunu  eşitməmisən?”  Aişə:  “Hər  kim  sabah  nə  baş  verəcəyini  xəbər 

verməyə  qadir  olduğunu  iddia  etsə,  yalan  danışmışdır.  Allah  buyurur:  “Heç 

kəs  sabah  nə  qazanacağını  bilə  bilməz...”.  (Loğman  34).  Aişə:  “Hər  kim 

Rəsulullahın    Allahın  Kitabından  bir  şey  gizlətdiyini  iddia  etsə,  yalan 

danışmışdır. Allah buyurur: “Ey Rəsul! Rəbbindən sənə nazil ediləni təbliğ et! 

(Belə)  etməsən,  Onun  risalətini  (sənə  tapşırdığı  elçilik  vəzifəsini)  yerinə 

yetirmiş olmazsan...”. (əl-Maidə 67). Aişə: “Lakin Cəbrail iki dəfə öz surətində 

görmüşdür”. (Buxari 4855, Muslim 259, 457) 

 

 

112. Aişə  demişdir: “Kim iddia etsə ki, Muhəmməd Rəbbini görmüşdür, o, 



böyük günah işlətmiş olar. Lakin o, Cəbraili öz surətində və xilqətində, bütün 

üfüqü tutmuş vəziyyətdə görmüşdür” (Buxari 3234, Muslim 260, 460) 

 

 


 

 

59 



 

Möminlərin Axirətdə Rəbblərini Görməsinin İsbatı 

 

 



 

113. Abdullah İbn Qeys  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  buyurdu: “İki cənnət 



vardır  ki, onların içindəki  qab-qacaqlar  və  başqa  əşyalar  gümüşdəndir.  Digər 

iki  cənnət  də  vardır  ki,  onların  içindəki  qab-qacaqlar  və  başqa  əşyalar 

qızıldandır.  Əzəmət  pərdəsindən  başqa  heç  bir  şey  Ədn  cənnətində  olan 

kimsələrə  Rəbbinin  Üzünü  görməyə  mane  olmayacaq.”  (Buxari  4878,  7444, 

Muslim 265, 466) 

 

 

 

Allahı Görməyin Yollarının Bilinməsi 

 



 





 

 

60 





 

114.  Əbu  Hureyra    rəvayət  edir  ki,  (bir  dəfə)  camaat  soruşdu:  “Ey  Allahın 

elçisi! Qiyamət günü Rəbbimizi görə biləcəyikmi?” (Peyğəmbər) dedi: “Məgər 

siz buludla  örtülməmiş  on dörd  gecəlik  ayı (görəcəyinizə)  şübhə  edirsiniz?” 

Onlar:  “Xeyr,  ey  Allahın  elçisi!”  deyə  cavab  verdilər.  (Peyğəmbər)  dedi: 

“Məgər siz buludla örtülməmiş günəşi (görəcəyinizə) şübhə edirsiniz?” Onlar: 

“Xeyr!” dedilər. Peyğəmbər: “Rəbbinizi də beləcə görəcəksiniz. Qiyamət günü 

insanlar məhşərə toplanacaq və Allah buyuracaq: “Kim nəyə ibadət edirdisə, 

qoy  onun  ardınca  getsin!”  Beləliklə,  onlardan  kimisi  günəşin,  kimisi  ayın, 

kimisi  də  tağutların  ardınca  gedəcək.  Axırda  bu  ümmət,  içində  olan 

münafiqlərlə birlikdə qalacaqlar. Allah onların yanına gəlib buyuracaq: “Mən 

sizin Rəbbinizəm!” Onlar (Onu tanımadıqlarına görə) deyəcəklər:  “Rəbbimiz 

gələnədək  bura  bizim  yerimiz  (olacaq),  Rəbbimiz  gələndə  biz  Onu 

tanıyacağıq.” Sonra Allah onların yanına gəlib buyuracaq: “Mən sizin Rəbbini-

zəm!”  Onlar  (Onu  tanıyacaq  və):  “Sən  bizim  Rəbbimizsən!”  deyəcəklər. 

(Bundan  sonra)  Allah  onları  çağıracaq,  Cəhənnəmin  üzərində  körpü  (Sırat) 

qurulacaq  və  ümməti  ilə  birlikdə  bu  körpüdən  keçən  elçilərin  birincisi  mən 

olacağam.  O  gün  elçilərdən  başqa  heç  kəs  danışa  bilməyəcək,  elçilər  isə 

deyəcəklər:  “Allahım,  xilas  et,  xilas  et!”  Cəhənnəmdə  sadan  (tikanlı  bitki) 

tikanlarına  bənzər  qarmaqlar  vardır.  Siz  sadan  tikanlarını  görmüsünüzmü?” 

(Əshabələr):  “Bəli”  dedilər.  (Peyğəmbər)  buyurdu:  “Bu  qarmaqlar  sadan 

tikanlarına bənzəyirlər, lakin Allahdan başqa heç kəs onların nə qədər böyük 

olduğunu  bilmir.  Onlar  insanları  əməllərinə  görə  tutacaqlar,  kimisi  əməlinə 

görə  məhv  olacaq,  kimisi  də  didik-didik  ediləcək,  lakin  axırda  xilas  olacaq. 

Nəhayət Allah Cəhənnəmə  vasil olanlardan  dilədiyinə mərhəmət  göstərmək 

istədiyi zaman mələklərə Allaha ibadət etmiş kimsələri (oradan) çıxarmağı əmr 

edəcək.  Mələklər  onları  (üzlərindəki)  səcdə  izindən  tanıyıb  (oradan) 

çıxaracaqlar. Belə ki, Allah Cəhənnəm oduna səcdə izlərini yandırıb-yaxmağı 

haram etmişdir. Beləliklə, onlar Cəhənnəmdən çıxacaqlar. Od Adəm övladının 

vücudunu – səcdə yerləri istisna olmaqla, başdan-ayağa yandırıb-yaxacaq və 

onlar  sümüklərinə  qədər  yanmış  halda  oddan  çıxacaqlar.  Bundan  sonra 

onların üstünə dirilik suyu töküləcək və onlar selin gətirdiyi toxumun cücərib 

yetişdiyi kimi diriləcəklər. Nəhayət Allah Öz qulları üzərində mühakiməsini 

bitirdikdə  Cənnətlə  Cəhənnəm  arasında  bir  nəfər  qalacaq.  Bu  adam 

Cəhənnəmdən  çıxıb  Cənnətə  girən  kimsələrin  axırıncısı  olacaq.  Onun  üzü 

Cəhənnəmə  tərəf  olacaq  və  o  deyəcək:  “Ey  Rəbbim,  mənim  üzümü  oddan 

döndər, çünki onun tüstüsü məni zəhərləmişdir, alovu da məni yandırıb-yax-


 

 

61 



mışdır!”.  Allah  deyəcək:  “Bu  istədiyin  yerinə  yetirilsə,  başqa  bir  şey 

istəyəcəksənmi?”  (Bu  adam):  “Sənin  izzətinə  and  olsun  ki,  yox”  deyəcək  və 

Allaha  dilədiyi  qədər  and  içib  söz  verəcək.  Allah  da  onun  üzünü  oddan 

döndərəcək.  Allah  onun  üzünü  Cənnətə  tərəf  çevirdikdə  o,  (Cənnətin) 

gözəlliyini  görüb  Allahın  istədiyi  qədər  susacaq,  sonra  isə  deyəcək:  “Ey 

Rəbbim, məni Cənnətin qapısına yaxınlaşdır.” Allah ona deyəcək: “Məgər sən 

and içib söz verməmişdin ki, bu istədiyindən başqa heç nə istəməyəcəksən?” O 

deyəcək: “Ey Rəbbim, qoy Sənin yaratdıqlarının ən bədbəxti mən olmayım!” 

Allah deyəcək: “Bu istədiyin yerinə yetirilsə, başqa bir şey istəyəcəksənmi?” O 

(yenə):  “Sənin  izzətinə  and  olsun  ki,  mən  başqa  heç  nə  istəməyəcəyəm” 

deyəcək və Allaha dilədiyi qədər and içib söz verəcək. Allah da onu Cənnətin 

qapısına  yaxınlaşdıracaq.  Cənnətin  qapısına  çatdıqda  onun  gözəlliyini, 

içindəki sevinc və zövq-səfanı görüb Allahın istədiyi qədər susacaq, sonra da 

deyəcək:  “Ey  Rəbbim,  məni  Cənnətə  daxil  et!”  Allah  deyəcək:  “Vay  sənin 

halına, ey Adəm oğlu, sən nə qədər vədinə xilaf çıxırsan! Məgər sən and içib 

söz  verməmişdin  ki,  sənə  verilənlərdən  başqa  heç  nə  istəməyəcəksən?”  O 

deyəcək: “Ey Rəbbim, qoy Sənin yaratdıqlarının ən bədbəxti mən olmayım!” 

Belə  olduqda  Qüdrətli  və  Böyük  Allah  güləcək,  sonra  ona  Cənnətə  daxil 

olmağa  izn  verəcək  və  deyəcək:  “(Nə  diləyirsən,)  dilə!”  O  adam  o  qədər 

diləyəcək ki,  axırda  (heç  bir)  diləyi  qalmayacaq  və  Qüdrətli  və  Böyük  Allah 

deyəcək: “Filan və filan şeyləri də dilə!” Beləcə, Rəbbi ona (onun istəklərini) 

xatırladacaq. Artıq onun heç bir istəyi qalmadıqda Uca Allah buyuracaq: “Sənə 

bu  istədiklərin  və  bir  o  qədəri  də  (verilmişdir).”  Əbu  Səid  əl-Xudri    Əbu 

Hureyraya  demişdir: “Peyğəmbər  demişdir ki, Allah buyuracaq: “Sənə bu 

istədiklərin, üstəlik onun on misli (verilmişdir).” Əbu Hureyra  da (ona belə) 

cavab vermişdir: “Mən Peyğəmbərin: “Sənə bu istədiklərin və bir o qədəri də 

(verilmişdir)” dediyini yadda saxlamışam. Əbu Səid əl-Xudri: “Mən isə onun: 

“Sənə bu istədiklərin, üstəlik onun on misli (verilmişdir)” dediyini eşitmişəm. 

(Buxari 806, 6573, 7437, Muslim 267, 469) 

 


 

 

62 



 

 

 



 

 

115.  Əbu  Səid  əl-Xudri    rəvayət  etmişdir  ki,  Peyğəmbərin    (dövründə  bir 



dəstə adam): “Ya Rəsulullah! Biz Qiyamət günü Rəbbimizi görə biləcəyikmi?” 

Peyğəmbər:  “Bəli!  Yanında  bulud  olmayan  açıq  bir  havada  günəşi  və  ayı 

görməkdə (basabas salıb) çətinlik çəkirsinizmi?”. Onlar: «Xeyr, Ya Rəsulallah». 

O:  «Günəşi  və  ayı  görməkdə  əziyyət  çəkmədiyiniz  kimi  Allahı  da  görməkdə 

heç  bir  əziyyət  çəkməyəcəksiniz»  deyə  buyurdu.  Qiyamət  günü  yetişdiyi  za-

man carçı səsləyib deyəcək: “Hər bir ümmət nəyə ibadət edirdisə, qoy onun ar-

dınca getsin!” Bundan sonra Allahdan qeyrisinə – bütlərə və dikinə qoyulmuş 

daşlara  ibadət  edən,  Allahdan  qeyrisinə ibadət  edən hər  bir  kəs  ibadət  etdiyi 

məbudunun  ardyca  düşər.  Axırda isə yalnız  Allaha ibadət  edənlər  – xeyirxah, 

yaxud  günahkar  adamlar  –  habelə  Kitab  əhlindən  (öz  peyğəmbərlərinə)  sadiq 

olmuş  kimsələr  qalacaqdır.  Sonra  Cəhənnəm  gətrilir.  Cəhənnəm  onlara  ilğım 

kimi göstərilir. (O vaxt) yəhudilər çağırılacaq və onlardan soruşulacaq ki: “Siz 

nəyə  ibadət  edirdiniz?”  Onlar  deyəcəklər:  “Biz  Allahın  oğlu  Üzeyirə  ibadət 

edirdik”


24

 Onlara deyiləcək: “Yalan danışırsınız! Allah Özünə nə zövcə, nə də 

övlad  götürmüşdür.  (Bir  deyin  görək)  siz  nə  istəyirsiniz?”  Onlar  deyəcəklər: 

“Susamışıq,  ey  Rəbbimiz,  bizə su  ver.”  Onda onlara  (Cəhənnəm) göstəriləcək 

(və  deyiləcək):  “(Bundan)  içmək  istəmirsinizmi?”  Onlar  ilğıma  bənzər, 

alovlanan atəşin (kənarına) toplanacaq və bir-birilərini tapdayaraq Cəhənnəmə 

düşəcəklər.  Sonra  Nəsranilər  çağırılacaq  və  onlardan  soruşulacaq:  “Siz  nəyə 

                                                

24

 “Yəhudilər:  “Üzeyr  Allahın  oğludur”–  dedilər.  Xaçpərəstlər  də:  “Məsih  Allahın  oğludur”  dedilər.  Bu 



onların ağızlarından çıxan sözlərdir. Bu, daha əvvəlki kafirlərin sözlərinə oxşayır. Allah onları məhv etsin! 

Gör necə də haqdan döndərilirlər!”. (ət-Tovbə 30). 

 

 

63 



ibadət edirdiniz?” Onlar deyəcəklər: “Biz Allahın oğlu Məsihə ibadət edirdik.” 

Onlara  deyiləcək:  “Yalan  danışırsınız!  Allah  Özünə  nə  zövcə,  nə  də  övlad 

götürmüşdür”. Sonra onlardan: “Siz nə istəyirsiniz?” deyə soruşulacaq. Onlar: 

“Susamışıq,  ey  Rəbbimiz,  bizə  su  ver”  deyə  cavab  verəcəklər.  Onda  onlara 

(Cəhənnəm)  göstəriləcək  (və  deyiləcək):  “(Bundan)  içmək  istəmirsinizmi?” 

Onlar  ilğıma  bənzər,  alovlanan  atəşin  (kənarına)  toplanacaq  və  bir-birilərini 

tapdayaraq  Cəhənnəmə  düşəcəklər.  Nəhayət,  ancaq  Allaha  ibadət  edən 

kimsələr  –  xeyirxah,  yaxud  günahkar  adamlar  qaldıqda  Onlara:  “Nə 

gözləyirsiniz?!  Qoy  hər  bir  ümmət  ibadət  etdiyi  (məbudun)  ardınca  getsin!” 

Onlar  deyəcəklər:  “Biz  dünyada  ikən  insanlara  ehtiyacımız  ola-ola  onlardan 

ayrıldıq, əsla onlarla birlikdə olmadıq. Bir carçının səsləyərək: “Hər bir ümmət 

nəyə  ibadət  edirdisə,  qoy  onun  ardınca  getsin!”  dediyini  eşitdik.  Biz  ibadət 

etdiyimiz Rəbbimizi gözləyirik!”

25

 (Aləmlərin Rəbbi olan Allah onların yanına 



Onu  tanımadıqları  ən  yaxın  bir  surətdə

26

 gələcək  və  belə  buyuracaq:  “Mən 



sizin  Rəbbinizəm!”  Onlar:  “Səndən  Allaha  sığınırıq!”  (və  iki,  yaxud  üç  dəfə): 

“Biz  heç  nəyi  Allaha  şərik  qoşmuruq!”  deyəcəklər.  Hətta  bəziləri  (imtahanın 

çətinliyi  üzündən  həqiqətdən)  üz  döndərmək  istəyəcək).  Meydanda  olan 

möminlərə  Cabbar  olan  Allah  onlara  ilk  dəfə  gördükləri  surətdən  başqa  bir 

surətdə  gələcəkdir.  Mən  sizin  Rəbbinizəm!  Deyəcəkdir.  Onlar:  “Sən  bizim 

Rəbbimizsən!” deyəcəklər

27

. Artıq Onunla Peyğəmbərlərdən başqası danışmaz. 



O  buyuracaq:  “Sizinlə  Onun  arasında  bir  əlamət  varmı  ki,  bunun  sayəsində 

Onu tanıya biləsiniz?” Onlar: “Bəli! Səəq” deyə cavab verəcəklər. Bu vaxt Ayaq 

açılacaq və səmimi qəlbdən Allaha səcdə etmiş elə bir kəs qalmayacaq ki, Allah 

ona  səcdə  etməyə  izin  verməsin.  Həmçinin  (insanlardan)  göstəriş  və  ya 

riyakarlıqla  səcdə  etmiş  elə  bir  kəs  qalmayacaq  ki,  Allah  onun  onurğa 

sümüyünü  bir  bütöv  sümük  etməsin.  (Beləsi  hər  dəfə  səcdə  etmək  istədikdə, 

(əksinə,)  qafası  üstə  düşəcək).  Bundan  sonra  Cəhənnəmin  üzərində  körpü 

qurulacaq.  Onlar:  “Yə  Rəsulullah!  Nə  körpüdür  elə?”  Dedi:  “Sürüşkən  və 

                                                

25

 O möminlər dünyada ikən Allaha itaət edir, onun buyuruqlarını yerinə yetirir və qadağan etdiyi  şeylərdən 



çəkinirdilər,  üstəlik  qohum-əqrəbalarından,  habelə  digər  yaxın  adamlarından  Allaha  asi  olan  kimsələri 

sevmirdilər, onlara ehtiyacları olsa da belə, onlara yaxınlıq vermirdilər. Uca Allah Quranda onları belə vəsf 

edir: “Allaha və Axirət gününə iman gətirən elə bir camaat tapa bilməzsən ki, onlar Allaha və Onun Elçisinə 

düşmən  olanlarla  –  öz  ataları,  oğulları,  qardaşları,  qohum-əqrəbaları  olsalar  belə  –  dostluq  etsinlər.  Allah 

onların qəlbinə iman salmış və onları Öz tərəfindən bir ruhla dəstəkləmişdir. Allah onları ağacları altından 

çaylar  axan Cənnət bağlarına daxil edəcəkdir. Onlar orada əbədi qalacaqlar. Allah  onlardan  razıdır,  onlar 

da  Allahdan  razıdırlar.  Onlar  Allahın  firqəsidir.  Həqiqətən,  məhz  Allahın  firqəsi  nicat  tapanlardır”  (əl-

Mucadilə 22). 

26

 Yəni  Allahın  isim  və  sifətlərinə  dair  Quran  və  Sünnədə  varid  olan  dəlillərdən  bildikləri  vəsflərə  uyğun 



surətdə gələcək. 

27

 Bu  hədislərdən  güman edilə  bilər  ki,  münafiqlər  də  möminlərlə  bərabər Uca Allahı  görəcəklər. Lakin bu 



fikir  batil  və  əsassız  bir  fikirdir.  Peyğəmbərin  :  “Axırda  bu  ümmət,  içində  olan  münafiqlərilə  birlikdə 

qalacaqdır”  sözü  münafiqlərin  Allahı  görəcəklərinə  dəlalət  etmir.  Əksinə,  Quran  və  Sünnədə  varid  olmuş 

dəlillərə əsasən, möminlərdən başqa heç kəs Allahı görməyəcəkdir. 


 

 

64 



hamar bir şeydir. Orada çəngəllər, qarmaqlar və dəmir tikanlar vardır. Bunlar 

Nəcddə  bitən,  (üstü)  tikanla  (dolu),  sadan  deyilən  bir  bitkiyə  (bənzəyir). 

Möminlərdən – (kimisi) bir göz qırpımında, (kimisi) şimşək tək, (kimisi) külək 

kimi,  (kimisi)  quş  kimi,  (kimisi  də)  ən  bərk  qaçan  cins  at  və  ya  dəvə  kimi 

(sürətlə həmin körpünün üstündən) keçəcək. (Kimisi) sağ-salamat qurtulacaq. 

Kimisi (tikanlara ilişib) didik-didik ediləcək, lakin axırda xilas olacaq. Bəziləri 

də  Cəhənnəm  odunda  qalaqlanacaqlar.  Nəhayət,  möminlər  oddan  xilas 

olduqları  zaman  –  canım  Əlində  olan  Allaha  and  olsun  ki  –  sizlərdən  heç 

kəsin,  haqqı  araşdırmaq  xüsusunda  Allaha  yalvarıb-yaxarması,  Qiyamət 

günü  möminlərdən  Cəhənnəmə  düşmüş  qardaşları  üçün  Allaha  yalvarması 

qədər şiddətli ola bilməz. Onlar: “Ey Rəbbimiz! (Bu zavallılar) bizimlə bərabər 

oruc  tutar,  namaz  qılar  və  başqa  yaxşı  işlər  yerinə  yetirərdilər”–  deyəcəklər. 

Onda Allah buyuracaq: “Gedin, qəlbində dinar ağırlığında iman olan (hər) kəsi 

(oradan) çıxarın! Allah onların surətlərini yandırmağı Cəhənnəm oduna haram 

etmişdir”.  Beləliklə,  onlar,  ayağının  yarısına  qədər,  habelə  dizinə  qədər  atəşə 

giriftar  olmuş  bir  çox  insanları  (oradan)  çıxaracaqlar.  Allah  buyuracaq:  “Geri 

dönün, qəlbində yarım  dinar  ağırlığında iman olan  bir  kimsə  tapsanız, onu  da 

(oradan)  çıxarın!”.  Onlar  yenə  bir  çoxlarını  (oradan)  çıxaracaqlar.  Sonra 

deyəcəklər:  “Ey  Rəbbimiz!  Bizə  əmr  etdiyin  kimsələrdən  heç  kəsi  orada  bu-

raxmadıq”. Allah buyuracaq: “Geri dönün, qəlbində zərrə ağırlığında iman olan 

bir  kimsə  tapsanız, onu da (oradan) çıxarın!” Onlar yenə  bir çoxlarını  (oradan) 

çıxaracaqlar. Sonra deyəcəklər: “Ey Rəbbimiz! Biz orada bir nəfər xeyirxah adam 

qoymadıq”.  Əbu  Səid:  “Mənim  danışdığım  bu  hədisə  inanmırsınızsa,  (bu 

ayəni) oxuyun:  “Həqiqətən, Allah zərrə qədər də olsa zülm etməz. Əgər qulun 



gördüyü iş yaxşı əməl olarsa, Allah bunu artırar və Öz tərəfindən ona böyük 

mükafat  verər”.  (ən-Nisa  40).  Bundan  sonra  İzzətli  və  Qüdrətli  Allah: 

“Mələklər şəfaət etdilər, peyğəmbərlər şəfaət etdilər, möminlər şəfaət etdilər. 

(Şəfaət etməyən bircə rəhmlilərin Rəhmlisi qaldı” deyə buyuracaq. Sonra  da 

heç  vaxt  yaxşılıq  etməmiş),  (odda)  yanıb  kömürə  dönmüş  bir  toplumu 

ovuclayıb Cəhənnəmdən çıxaracaq və onları Cənnətin yollarında axan, Həyat 

çayı deyilən bir çaya atacaq. Beləliklə, onlar selin gətirdiyi toxumun cücərib 

yetişdiyi  kimi  diriləcəklər.  Məgər  (o,  yabanı  toxumların)  istər  daşın,  istərsə 

də  ağacın  dibində  necə  cücərdiyini  görmürsünüz?!  Günəş  (şüaları)  altında 

qalanı  sarı  və  yaşıl,  kölgədə  qalanı  isə  ağ  olur”.  (Səhabələrdən  bəziləri) 

dedilər: “Ya Rəsulullah! Sən sanki səhrada çobanlıq etmisən”. (Peyğəmbər  

davam edib) dedi: “Onlar boyunlarında (gözoxşayan) halqalar olduğu halda, 

özləri  də  mirvari  tək  gözəl  görkəmdə  (Həyat  çayından)  çıxaraq  Cənnətə 

girəcəklər. Cənnət əhli onları tanıyacaq (və deyəcək ki): “Nə bir (yaxşı) əməli, 

nə  də  özləri  üçün  əvvəlcədən  tədarük  gördükləri  xeyirləri  olmadığı  halda, 



 

 

65 



Allahın  Cənnətə  daxil  etdiyi,  azadlığa  buraxdığı  kimsələr  bunlardır!”  (Sonra 

Allah  (onlara)  belə  buyuracaq:  “Cənnətə  girin!  Gözünüzün  gördüyü  hər  nə 

varsa,  sizindir”.  Onlar  deyəcəklər:  “Ey  Rəbbimiz!  Sən  aləmlərdən  heç  kəsə 

vermədiyin  nemətləri  bizə  verdin!”.  Allah  buyuracaq:  “Sizə  bundan  da  üstün 

olanını  hazırlamışam!”  Onlar  deyəcəklər:  “Ey  Rəbbimiz!  Bundan  üstün  nə  ola 

bilər ki?” Allah buyuracaq: “Mənim rizam! Artıq bundan sonra Mənim sizə heç 

vaxt qəzəbim tutmayacaq)”. (Buxari 7439, Muslim 269, 472) 

 


Yüklə 5,61 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   64




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin