Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

So’zlarning marfologik tasnifi.  

Bu tasnifga binoan so’zlar, aytilganidek ikki guruhga ajraladi: 

a)  o’zgaruvchi leksema; 

b)  o’zgarmas leksema. 

---

 

24 

O’zgaruvchi leksema lug’aviy shakl hosil qiluvchilarni qabul qila oladi. 

O’zgarmas so’z esa bunday xususiyatga ega emas. O’zgaruvchi leksemalarga fe’l, 

ot, sifat, son kiradi. 

O’zgarmas leksemalarga esa, taqlid, ravish, ko’makchi, bog’lovchi, yuklama 

kiritiladi. 

O’zgaruvchi turkum uchun tasniflovchi grammatik shakl mavjud. Masalan, 

otlarda son, sub’ektiv baho formalari, fe’llarda nisbat, o’zgalovchi, harakat tarsi, 

sifatlarda daraja. O’zgarmas so’z bunday shaklga ega emas.  

Ushbu  tasnifda olmoshga o’rin berilmagan, chunki u o’zi ishora qiluvchi 

barcha mustaqil so’z turkumiga xos o’zgarish tizimiga ega. Shuning uchun 

olmoshning ot-olmosh, fe’l- olmosh, sifat-olmosh, son-olmosh kabi turi mavjud, ot 

–  olmosh sonlashadi (son kategorigasiga ega bo’ladi), fe’l –  olmosh nisbatlanadi, 

tarzlanadi, o’zgalanadi, sifat-olmosh darajalanadi, son –  olmosh son shakillarini 

qabul qiladi.