Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti
Yüklə 0,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
-
66 - ulchov darajsiga ega bo’ladi. Iqtisodiyotda eng avvalo yukori samaradorlik kupincha imkoniyatlari bilan birgalikda istyemol kilishdan xosil bo’lgan samaradorlikning yuksalishini izoxlaydi. Barcha samaradorliklar majmuasi eng yukori maksimal samaradorliklardan iborat ekanini izoxlash kiyin emas. Xar bir istyemol kilinayotgan yangi tovar o’zining eng yukori samaradorlik darajasiga teng samaradorlik darajasini kengaytiradi. Maksimal samaradorlikni pasaytiruvchi konunga ko’ra navbatdagi xar bir istyemol kilinayotgan ne’matni yukori samaradorlik darajsi oldingi bosqichga nisbatan past bo’ladi. Demak, bir ulchovga to’g’ri keluvchi qo’shimcha . ne’matlar xosil kilish samarasi oldingi bosqich da olingan natijalardan pastrok bo’ladi. Iktisodiy samaradorlik bir necha iktisodiy kursatgichlar orqali tavsiflanadi. Ishlab chiqarish samaradorligi bir qancha jo’ziy kursatgichlar orqali tavsiflanadi. Samaradorlikning umumiy kursatgichi Mehnat unumdorligidir. U umummahsulot mikdorining jonli Mehnat sarfiga nisbatan ifodalanadi. Jonli Mehnat sarfi kunlarda soatlarda xisoblanadi. Mehnat unumdorligi bilan birga Mehnat sigimi degan samaradorlik kursatgichi xam kullanadi. Mehnat sigimi jonli Mehnatni mahsulot mikdoriga nisbatan orqali aniklanadi. Mahsulotning material sigimi degan iktisodiy kursatgich xam bizning davrimizda katta ahamiyat kasb etmokda.. Material sigimi moddiy ashyolar sarfini mahsulot mikdori ga nisbatan orqali aniklanadi. Ishlab chiqarish fondlarini samaradorligi mahsulotning fond sigimi yoki fondlar kaytimi kursatgichlari orqali ulchanadi. Kurinib turibdiki jo’ziy kursatgichlar samaradorlik umumiy ifodasini aniqlashtirilgan shaklida bu nisbatlarda mahsulotlar mikdori kursatgichlari urnida jami mahsulot yalpi milliy mahsulot, jami ichki mahsulot, sof mahsulot, qo’shimcha mahsulot, uning pul shakllaridan biri foyda milliy daromad kabi kategoriyalar kullaniladi. Bozor iqtisodiyotiga o’tish davrida ayniksa, respublikamizning xozirgi sharoitida samaradorlikni oshirish juda jiddiy masaladir. Gap shundaki, xozirgi davrda kupgina resurslar chegaralangan ularning aksariyat qismi xorijdan keltiriladi, |