Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

-
64
-
 
Moddiy texnika ta’minotini yaxshilash ishlab chiqarish xarajatlarini 
kamaishiga olib keladi. Korxonaning xom-ashyo material, yokilgi va energiya 
yetkazib berishning o’zilib kolishi ishlab chiqarish ritmini bo’zishga bekor turtib 
kolishlariga oy oxirida xaybarakallachilikka va okibat natijada unumsiz xarajatlarga 
olib keladi. Korxona iqtisodiyotga xaddan tashqari normativdan ortikcha zapaslarni 
bo’lishi xam salbiy ta’sir ko’rsatadi. Zahira kupayib ketganda oborot mablag’lari 
oshib ketadi, moliyaviy axvol yomonlashadi, ishlab chiqarishning rentabelligi 
pasayib ketadi. 
Ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirishga Mehnatni tashkil etishda 
takomillashtirish ta’sir ko’rsatadi. X,ar qanday texnikadan xatto yangisidan xam 
ishlab chiqarishni to’g’ri tashkil kilmay turib, maksimal ravishda foydalanish 
mumkin emas. Shuning uchun texnologik prosesslarni mexanizasiya va 
avtomatlashtirish bilan bir katorda, Mehnatni ilmiy asosda tashkil etishga katta 
e’tibor berish kerak. 
Mahsulot tannarxini pasaytirishda xisobotning roli kattadir. Xisob olib borish 
yokilgi va energiyadan, xom ashyo va materiallardan rasional foydalanishga yordam 
beradi, xarajatlarni kamaytirish va korxona jamgarmasini oshirish ikonini beradi. 
Kolektivning kuchini yetishtirilladigan mahsulotning tannarxini pasaytirishga 
karatish uchun ishlab chiqarishga kilinadigan xarajatlarni to’g’ri rejalashtirish va 
xisobga olish zarur. Iktisod kilish yullarni aniqlash ortikcha xarjatlarning sababini 
ochib tashlash uchun bu xarjatlarni doimi tahlil kilib turish kerak. Ishlab chiqarish 
xarajatlarini kamaytirish rejasining bajarilishini tahlil kilish ishlab chiqarish 
rentabelligining oshishi uchun korxonadagi barcha ishlarning takomillashtirshiuchun 
muxim ahamiyatga ega. Lekin tahlil faqatgina tannarxning pasaytirsh rejasini 
bajarilishiga kuyilgan baho bilan chegaralanmaydi, u ishlab chiqarish xarajatlarini 
yanada kamaytirish uchun taxlikiy va texnikaviy xarakatlarni xam kurishi kerak. 
Mahsulot ishlab chiqarishni tahlil kilishning ishchilarning aktiv ishtirok 
etishlari uni pasaytirishning muxim yulidir. 
Xarajatlar korxonaga bog’liq bulmagan omillarga karab o’zgaradi. Masalan; 

---