Alkilbenzol

Fizik xossalari va tuzilishi. Fenantren va uning gomologlari rangsiz kristall moddalardir. Ularning suyuqlanish temperaturalari antratsen va uning gomologlariga qaraganda past. Masalan fenantren 100 ^oC da suyuqlanadi.
Fenantren molekulasi antratsen molekulasiga qaraganda barqaror, energiya farqi taxminan 33 kJ/molni tashkil qiladi. Fenantrenning elektronodonor xossasi antratsenga qaraganda kam (IE=7,9 eV) va aromatik xossalari kuchliroq. Bu fenantren molekulasida π-elektronlarning kuchliroq o‘zaro ta’sirlashuvini ko‘rsatadi.
Kimyoviy xossalari. Fenantren elektrofil reagentlar bilan oson reaksiyaga kirishadi. Uning reaksion qobiliyati antratsenga qaraganda kamroq. Antratsendagi kabi fenantrenda ham 9- va 10- holatlardagi uglerod atomlari asosiy reaksion markazlar hisoblanadi. Ayrim holatlarda oraliq mahsulotlarni ajratib olish mumkin.


Br

+ Br₂
^to + HBr

Fenantren katalizator ishtirokida gidridlanganda 9,10-digidrofenantren hosil bo‘ladi. Yanada yuqori temperaturada tetragidrofenantren (pergidrofenantren) olish mumkin.

Fenantren oksidlovchilar ta’sirida 9,10-fenantrenxinonga aylanadi.



3[O]/CrO₃
Fenantren organik sintezda, jumladan bo‘yoq moddalar ishlab chiqarishda boshlang‘ich modda sifatida ishlatiladi. Fenantrenning qisman yoki to‘la gidridlangan hosilalari tabiiy birikmalar tarkibiga kiradi.

TETRATSEN VA PENTATSEN

Tetratsen va pentatsen oz miqdorda toshko‘mir smolasi tarkibida uchraydi. Tetratsen birinchi marta xromatografiya usuli bilan texnik (tozalanmagan) antratsen tarkibidan ajratib olingan.

10 ^11^12^1 9 2 8 3 ^7^65 4	^1112 ^1314 ^1 1 0 ^2 9 3 8 7 6 5 ^4
tetratsen	pentatsen

Olinishi. Tetratsen va pentatsen xinonlar va gidroksilli birikmalaridan vodorod bilan qaytarib olinadi. Xinonlar va gidroksil guruh tutuvchi birikmalar esa atsillash va kondensatsiya reaksiyalari orqali olinadi.


_O O

[H]
[H]

O OH ^O
gidroksitetrasenxinon ^{tetrasenxinon}