Amaliy ish №10 mavzu: Putur etkazmasdan nazorat turlarining qisqacha tavsifi to‘g‘risida ma’lumotga EGA bo‘lish

Namlik almashinuvi – bu suv bilan kechadigan fizik jarayonlarning ketma – ketligi (bug’lanish, bulutlar xosil bo’lishi, yomg’ir yog’ishi),shuningdek namlikni o’tkazilishi. Namlik almashinuvi iqlimning kontenent-alligini belgilab beradi va quyoshni quriqliklarni va okeanlarni bir – xilda isitishiga bog’liq. Quriqlik va okeanlar orasidagi namlik almashinuvni tashqi, belgilangan chegaralar ichidagilarni esa – ichki deb ataladi. Ichki namlik almashinuv (5.3 - rasm) tashqi namlik K xajmi bilan aniqlanadi, u esa belgilangan xududga yog’ingarchilik bilan O tushadi va qisman xudud tashqarisiga atmosfera oqimi S_a bilan olib chiqiladi. Tushgan yohinning bir qismi O_i bug’lanadi, uning bir qismi esa yuza oqimi S_p xosil qiladi.
Iqlimlar guruxlari, tabiiy klimatik ta’sirlar qiymat faktorlari (ko’p yillar davomida o’rtachalashtirilgan) va mahsulotlar elementlarini qo’llanilish kategoriyalari.

Ёғин


5.3 – rasm. CHegaralangan xududdagi ichki namlik almashinuvi.


Erning mikroklimatik sharoiti klassifikatsiyasining savoli mahsulotlarga ta’sir qilish nuqtai nazaridan xalqaro texnik klimatalogiyasi o’rganadigan fan xisoblanadi. Klassifikatsiya asosiga ko’p yillar ichida o’rtachalashtirilgan quyidagi klimatik faktorlar qo’yilgan: bir yil davomidagi eksperemental xarorat (maksimal va minimal); xavoning maksimal absolyut namligi; maksimal xarorat, xavoning nisbiy namligi bilan birgalikda, 95% teng yoki undan yuqori.
5.1-jadval

Iqlim gruppasi	Minimal temperatura, ^0S	Maksimal temperatura, ^0S	0,5 % namlikga teng bo’lganda maksimal temperatura	Xavoning absalyut maksimal namligi, G*sm^-3	8 soat ichida xavo temperaturasini maksimal o’zgarishi	Quyosh radiatsiya oqimining maksimal intensivligi Vt*m^-2	Yomg’irning maksimal intensivligi mm*min^-1	Ko’llanilish kategoriyasi
Issiq o’zgarmas	-20	+35	+25	22	40	1125	3	CHegaralangan
Sovuq o’zgarmas, issiq o’zgarmas, issiq quruq	-33	+40	+27	24	40	1125	3	Umumiy
Erning barcha iqlimlari, ekstrimal issiq va ekstrimal sovuqdan tashqari	-50	+40	+33	36	40	1125	5	Universal
Erning barcha iqlimlari	-65	+55	+33	36	40	1125	5	Er sharining istalgan nuqtasida

5.1 – jadvalda klassifikatsiyaga binoan qo’llaniladigan elementlar kategoriyasini aniqlab beruvchi iqlimlar guruxlari keltirilgan. Lekin elementlarni turli elektron qurilmalarda, komplekslarda va sistemalarda qo’llanilishini mikroklimatik sharoiti xarorati yuqoriroq qiymatlar bilan ifodalanadi.
Nazorat savollari
1. Zamonaviy mahsulotlar qanday material asosida qurilgan?
2. Qaytuvchan jarayon nima?
3. Qaytmas jarayon nima?
4. Tashqi ta’sirni ta’riflab bering.
5. Ichki ta’sir nima sabab bo’yicha kelib chiqadi?
6. Ta’sir qiluvchi faktorlarni sanab bering.
7. Mahsulotga ko’proq nima ta’sir qiladi?
8. Klimatik ta’sir nima?