14
Monitor (displey) kompyuterda matn va grafik ma’lumotlarni tasvirlash
(ko’rish) uchun xizmat qiladi. Uning elektron-nurli (SRT - Cathode
Ray Tube) va suyuq kristalli (jidkokristallicheskoe
yoki LCD -
Liquid Crystal Display) ko’rinishlari mavjud. Garchand tashqi
ko’rinishidan u televizorga o’xshab ketsada, ular bajaradigan ishlari
bilan keskin farq qiladilar. 5-Rasm. Monitorlar rangli va rangsiz
bo’ladi. Kompyuter tarqatadigan nur umuman aytganda zararli, shuning uchun ham
ba’zi kompyuterlarda past radiatsiya (Lowe radiation) so’zlarini uchratish mumkin.
Lekin ularning inson organizmiga ta’siri tobora
kamayib boradigan rusumlari
yaratilmoqda. Buning misoli keyingi yillarda chiqarilgan 17-21 dyuymli SVGA
(SUPER Video Grafic Adapter-katta video grafik adapter) monitorlarda nurlarning
ta’sirini ancha kamaytirilishiga erishilganligini keltirish mumkin. Monitor asosiy
tavsiflaridan biri uning tasvirlash qobiliyatidir. Tasvirlash
qobiliyati ekranning
gorizontali va vertikalidagi nuqtalar soni bilan beriladi. Masalan 14 dyuymli (36.56
sm) monitorda tasvirlash qobiliyati 800x600, 15 dyuymli (38.1 sm) monitorda
1024x768, 17 dyuymli (43.2 sm) monitorda 1280x1024 va 21 dyuymli (53.54 sm)
monitorda esa 1600x1200. Bundan tashqari, monitorning yana bir tavsifi tasvirlarni
hosil qiluvchi piksellar (nuqtalar) o’lchovining katta-kichikligidir.
Tasvirlash
qobiliyati 800x600 ga teng bo’lgan monitorlarda yaxshi tasvir piksel 0,31mm ga,
1024x768ga teng bo’lgan monitorlarda esa piksel 0,28 yoki 0,25ga teng bo’lishi
kerak. Monitorning tez ishlashi uning adapteriga bog’liq bo’ladi. Matn holatida
monitorlar nisbatan tez ishlasada, grafik holatda u sekinroq ishlaydi. Uning tezligini
oshirish yo’llari ham mavjud.
Hozirda monitorlarning suyuq kristalli (jidkokristallicheskoe yoki LCD)
ko’rinishdagilari keng tarqalmoqda. Bunga sabab uning zararli nur tarqatib inson
ko’ziga salbiy ta’sir ko’rsatmasligi xamda kam energiya sarfidir. Bundan tashqari
bunday monitorlar satxi o’ta tekis bo’lib, unda tasvirlar buzilmasdan ko’rinadi.
Shuningdek hozirda plazmali monitorlar ham ishlab chiqarish yo’lga
qo’yilmoqda. U ichi inert gazi bilan to’ldirilgan, sathi tekis shisha idish shaklida
bo’lib ichki sathida esa minglab mayda elektrodlar joylashtiriladi. Har bir elektrod
15
esa monitor ekranining bitta pikselini tashkil etadi.
U ham inson uchun zararli
bo’lgan nur tarqatmaydi. Suyuq kristalli monitorlardan farqi uning katta dioganalli
ko’rinishlarini ham yaratish imkoniyati mavjud.
Dostları ilə paylaş: