Analitik kimyo va laboratoriya ishi texnikasi

Analitik kimyoning analiz usullari.
3. Rentgenstruktura analizi modda tuzilishini tekshirish uchun 
rengen nurlaridan foydalanishga asoslangan.
4. Mass-spektrometrik analizlar elektr va magnit maydonining 
qo‘shma ta’sirida ionlashgan atomlar, molekulalar va radikallarni 
aniqlashga asoslangan.Moddalarni fizikaviy usul bilan analiz 
qilinayotganda kimyoviy reaksiyalar qo‘llanilmaydi, bunda faqat 
moddalarning biror tashqi ta’sir tufayli nomoyon bo‘ladigan 
fizikaviy xossalari o‘rganiladi va shular asosida tarkibida qanday 
birikma yoki element borligi haqida xulosa chiqariladi.
Kimyoviy usullar bilan ish ko‘rilganda topilishi lozim bo‘lgan 
elementlar yoki, ion o‘ziga xos xususiyatli biror bir birikmaga 
aylantiriladi va ayni birikma hosil bo‘lganligidan shu ion yoki 
element bor-yo‘qligi haqida xulosa chiqariladi. Kimyoviy usullar 
kimyoviy reaksiyalarga asoslanadi. Bunda sodir bo‘ladigan 
reaksiya
analitik reaksiya
bu reaksiyaga sabab bo‘lgan modda 
esa
 reagent 
deyiladi. Kimyoviy analiz yordamida:

---

9
1. Moddaning kelib chiqishi hamda tabiati o‘rganiladi;
2. Modda tarkibi va undagi asosiy komponentlar miqdori va 
begona aralashmalar aniqlanadi;
3. Noma’lum birikmaning kimyoviy formulasi topiladi;
4. Moddaning strukturasi aniqlanadi. 
Bu usul hamma vaqt ham talab-ehtiyojni qondiravermaydi. 
5. Sifat analizining fizikaviy-kimyoviy usullari reaksiyalar 
vaqtida sodir bo‘ladigan fizikaviy o‘zgarishlarni aniqlashga asoslan-
gan. Sifat analizining fizikaviy-kimyoviy usullariga - eritmalar rangi 
intensivligining rangli moddalar konsentratsiyasiga bog‘liqligiga 
asoslangan kolorometrik va xromotografik analiz usullarini keltirish 
mumkin. Kolorimetrik analizda tekshirilayotgan modda tarkibidagi 
ion yoki molekulalarga xos rangli eritmadan o‘tgan nurning 
yutilishiga qarab modda tarkibi haqida fikr yuritiladi. Xromotografik 
usulda tekshiriladigan eritma shisha naychaga joylashtirilgan 
kukun holatidagi qattiq adsorbent (A1
2
O
3
) kolonkasidan 
o‘tkaziladi. Turli moddalar yoki ionlarning adsorbsiyalanish 
xususiyati nihoyatda xilma-xil bo‘lganligi uchun ular kolonkada 
bir-biridan ajraladi va ularni o‘ziga xos rangidan yoki reagentlar 
ta’sir etilganda hosil bo‘ladigan birikmalarning ranglariga ko‘ra 
aniqlab olish mumkin.