Anatomiya 2014. indd
-rasm. Chaqaloqning kalla suyagi
Yüklə 3,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 77-rasm. Chaqaloq kallasi. Tepa tomondan ko‘rinishi
- MUSHAKLAR TIZIMI
|
76-rasm. Chaqaloqning kalla suyagi.
Yon tomondan ko‘rinishi: 1–oldingi liqildoq; 2–ponasimon liqildoq; 3–peshona suyagi; 4–ponasimon suyak; 5–ko‘z yoshi suyagi; 6–burun suyagi; 7–yonoq suyagi; 8–ustki jag‘ suyagi; 9–pastki jag‘ suyagi; 10–chakka suyagi; 11–so‘rg‘ichsimon liqildoq; 12–ensa suyagi; 13–tepa suyagi. 77-rasm. Chaqaloq kallasi. Tepa tomondan ko‘rinishi: 1–oldingi liqildoq; 2–orqa liqildoq; 3–ensa suyagining pallasi; 4–tepa suyaklari; 5–peshona suyagining pallasi. 141 Bola bir yoshga to‘lguncha kalla suyagi 3 marta qalinlashadi. Kalla gumbazi suyaklarida ichki va tashqi qat lam, ular o‘rtasida g‘ovak modda hosil bo‘ la boshlaydi. Chakka suyagi so‘rg‘ichsimon o‘simtasi o‘sib, ichida so‘rg‘ichsimon katakchalar vujudga kela- di. 7 yosh larda pe shona suyagi qismlari qo‘shiladi va g‘alvirsimon suyak qism lari birikadi. Ikkinchi davr – 7 yoshdan to 13 yoshgacha davom etadi. Bu davrda kalla suyagi asosi sekin, ammo bir tekis o‘sadi. Kalla qop- qog‘i suyaklari 6–8 va 11–13 yoshlarda tez o‘sadi. Bu davrda kal- la suyaklarining ayrim qismlari o‘zaro birikadi. Uchinchi davr – 13 yoshdan 20–23 yoshlargacha davom eta- di. Bu davr da kallaning yuz qismi suyaklari tez o‘sadi va jinsiy farqlar ko‘rinadi. 13 yoshdan keyin suyaklarning qalinlashuvi da- vom etadi. 20 yoshda ponasimon va ensa suyaklari o‘rtasidagi chok suyaklanib, kalla asosining bo‘yiga o‘sishi tugallanadi. 20, ayniqsa, 30 yoshdan keyin kalla qopqog‘i choklari bitib ketadi. MUSHAKLAR TIZIMI Mushaklar tayanch-harakat apparatini faol qismini tashkil qiladi. Tananing har bir harakati organizmda bo‘lgan ko‘nda- lang-targ‘il mushak tolalarining qisqarishi natijasida paydo bo‘ladi. Tana mushaklari suyaklarga birikib, ularni harakatga keltiradi. Ular tana bo‘shliqlari devorini hosil qilishda ishtirok etadi va ba’zi bir ichki a’zolar (yutqin, qizilo‘ngachning yuqo- ri qismi, hiqildoq, to‘g‘ri ichakning pastki qismi) devorlari tar- kibiga kiradi. Skelet mushaklari yordamida odam harakat qila di va muvozanat saqlaydi, nafas oladi, ovqatni yutadi va mimika- sini o‘zgartiradi. Katta odamning skelet mushaklari gavda og‘ir- ligining 40 %ini, yangi tug‘ilgan chaqaloq da 20–22 %ini tash- kil qiladi. Keksa odamlarda mushak massasi tana og‘irligini 25– 30 %gacha kamayadi. Odam tanasida 400 ga yaqin mushak bor (79-, 80-rasm). На r bir mushak biriktiruvchi to‘qimali parda endomiziy bilan o‘ral- gan ko‘ndalang-targ‘il mushak tolalaridan tuzilgandir. Turli kat- talikdagi mushak tolalari bir-biridan birik tiruvchi to‘qimali qat- lamlar perimiziy vositasida ajrab turadi. Bu perimiziy ichida qon tomirlar va nerv lar joylashadi. Butun mushakni o‘ragan birikti- ruvchi to‘qimali parda epimiziy deb ataladi. Bu parda mushak 142 payiga davom etib peritendiniy degan nomni oladi. Mushaklarda juda kuchli modda almashinuvi ketganligi sababli ularda qon to- mirlar ko‘p bo‘ladi. Har bir mushakning faol qisqaruvchi qis mi – qorinchasi Yüklə 3,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|