Anatomiya 2014. indd

 
yoki 
tash qariga
 
buraladi (21- f rasm).
2. G‘altaksimon bo‘g‘imda bo‘g‘im hosil qiluvchi suyaklar-
dan birining uchi g‘altak shaklida, ikkinchisining uchi esa shun-
ga mos kemtik (barmoq falangalari o‘rtasidagi bo‘g‘im) bo‘la-
di (21- d rasm). Bunday bo‘g‘imda frontal sathda joylashgan 
ko‘ndalang o‘q atrofida bukish
 
va yozish
 
harakati bajariladi.
3. Vintsimon bo‘g‘im
 
g‘altaksimon bo‘g‘imning bir turi bo‘lib, 

---

71
g‘altakning o‘ymasi burama shaklda bo‘ladi. Bir suyakning bo‘g‘im 
yuzasida suyak qirra bo‘lsa, ikkinchi suyakning bo‘g‘im chuqur-
chasida yo‘naltiruvchi egat (yelka-tirsak bo‘g‘imi) bo‘ladi. Bu 
bo‘g‘imda ham harakat g‘altaksimon bo‘g‘imga o‘xshab ko‘nda-
lang o‘q atrofida bukish va yozish bo‘ladi.
Ikki o‘qli bo‘g‘imlar suyak uchlarining shakliga qarab uch tur-
ga bo‘linadi:
1. Ellipssimon bo‘g‘imda
 
suyaklardan birining uchi ellips 
shaklidagi bo‘g‘im boshchasini hosil qilsa, ikkinchisi shunga mos 
chuqurcha hosil qiladi (21- e rasm). Bunday bo‘g‘imda harakat 
ikki: frontal va sagittal o‘q atrofida bo‘ladi. Frontal o‘q atrofida 
bukish va yozish, sagittal o‘q atrofida yaqinlash tirish va uzoqlash-
tirish (bilak-kaft usti bo‘g‘imi) harakatlari bajariladi.
2. Egarsimon bo‘g‘imda
 
suyaklarning uchlari bir-biriga min-
gashib turuvchi egar shaklida bo‘ladi (21- g rasm). Bunday bo‘-
g‘im birinchi kaft suyagi va trapetsiyasimon suyak o‘rtasida 
uchraydi. Bu bo‘g‘imda harakat xuddi ellipssimon bo‘g‘imdagi-
dek ikki o‘q atrofida kechadi.
3. Do‘ngli bo‘g‘imda
 
bir suyakning bo‘g‘im yuzasi do‘ng, 
ikkinchisida esa shunga mos o‘yiq (tizza bo‘g‘imi) bo‘ladi. Bu 
bo‘g‘imda harakat frontal o‘q atrofida bukish va yozish bo‘lsa, 
bo‘y lama o‘q atrofida burish bo‘ladi.
Ko‘p o‘qli bo‘g‘imlar unda ishtirok etadigan suyaklarning 
uchlari shakliga va bir-biriga nisbatan joylashishiga qarab uch 
turga bo‘li nadi:
1. Sharsimon bo‘g‘imda
 
suyaklardan bittasining uchi sharsi-
mon, ik kinchisining uchi esa shunga mos chuqurchadan iborat 
(21- a rasm). Bo‘g‘im chuqurchasi, odat-
da, kichikroq, shuning uchun bunday bo‘-
g‘imda harakat erkinroq va uch o‘q atrofi-
da: frontal o‘q atrofida bukish va yozish; 
sagittal o‘q atrofida tanaga yaqinlashti rish 
va uzoqlashtirish; bo‘y lama o‘q atro fida 
burish sodir bo‘ladi.