Anatomiye giRİŞ

 
 
Fötusta Kan Dolaşımı (Fötal Dolaşım) 
Fötal dönemdeki kan dolaşımı ile postfötal dönemdeki kan dolaşımı arasında birçok fark 
vardır. Fötus, ihtiyacı olan besin maddelerini plasenta yolu ile ana kanından sağlar. Bu dönemde 
henüz akciğerler görev yapmadığı için akciğerlerin yapması gereken gaz değişimini yani kanın 
arteriel kan haline dönüşümü görevini plasenta üstlenir. Yavru ile plasenta arasındaki ilişki ise 
göbek kordonundaki a. umbilicalis ve v. umbilicalis ile sağlanır. Bu damarlar genel prensipten 
hareket edilerek kalbe gidiş ve kalpten çevreye dönüş yönlerine göre isimlendirilmiştir. A. 
umbilicalis kalpten çevreye gider, kanı yani metabolizma artıklarını ve karbondioksit ile yüklü 
kanı plasenta'ya nakleder. Arteriel kan taşıyan v. umbilicalis, taşıdığı kanın büyük bir kısmını, 
adeta bu damarın devamı olan ductus venosus arantii yolu ile v. cava inferioris'e döker. Kanın az 
bir kısmı da bu devrede kan yapımı ile görevlendirildiği için diğer karın organlarına nazaran daha 
büyük bir yer işgal eden karaciğere gelir. Karaciğere gelen kan, burada görevini tamamladıktan 
sonra v. hepatica'lar ile v. cava inferioris'e dökülür. Böylece arka ekstremitelerden, karın 
organlarından ve karaciğerden gelen kan v. cava inferioris 'te toplanmış olur. V. cava inferioris 
taşıdığı kanı kalbin atrium dextrum'una döker. Atrium dextrum'daki kan, ventriculus dexter'e 
geçmeden kanın akıntısı yönünde foramen ovale yolu ile atrium sinistrum'a, buradan da ostium 
atrioventriculare sinistrum aracılığı ile ventriculus sinister'e geçer. Ventriculus sinister'deki kan 
da aorta'ya pompalanır.  
V. cava süperior yolu ile atrium dextrum'a gelen kanın büyük kısmı ventriculus dexter'e geçer, 
buradan da akciğerlere gönderilmek üzere truncus pulmonalis'e pompalanır. Truncus 
pulmonalis'in taşıdığı kan normal olarak akciğerlere gitmesi gerekirken, bu dönemde henüz görev 
almayan akciğerlere uğramadan ductus arteriosus (Botalli) yolu ile aorta'ya geçer. Böylece her iki 
ventrikulustan gelen kan aorta'da bir araya gelir ve buradan da yavrunun tüm vücuduna dağılır. 
Metabolizma artıkları ve karbondioksit ile yüklenen kan a. umbilicalis yolu ile plasenta'ya döner. 
Doğuma yakın dönemde fötüsun bazı damarlarında hiç şüphesiz fonksiyonla ilgili olarak bazı 
tıkanmalar başlar. Hele doğumdan sonra, ana ile olan madde ilişkisini sağlayan göbek 
 
101

---

kordonunun ortadan kalkması doğal olarak bazı değişikliklerin  şekillenmesine neden olur. 
Öncelikle yavruda solunum sistemi görev üstlendiği için, akciğer kan dolaşımı devreye girer. 
Böylece fonksiyonu artık sona eren ductus arteriosus kapanarak (tıkanarak) truncus pulmonalis 
ile aorta arasında yer alan ligamentum arteriosum (Botalli) denilen bir ligament haline dönüşür. 
Yine v. umbilicalis tıkanarak fibröz bir oluşum olan ligamentum teres hepatis haline; a. 
umbilicalis ise tıkanarak ligamentum teres vesicae haline dönüşür. Bu sonki ligament sidik 
torbasının yan bandı olan ligaementum vesicae laterale'yi oluşturur. İki atrium arasındaki septum 
interatriale üzerindeki foramen ovale de doğumdan sonraki ilk 2-3 hafta içinde tamamen kapanır 
ve yerinde fossa ovalis denilen bir çukurcuk kalır. Foramen ovale'nin açık kalması da nadir 
değildir.