Anatomiye giRİŞ

 
 
 
179

---

Gözün yardımcı organları (Organa oculi accessoria) 
Kaşlar, göz kapakları, kirpikler, konjunktiva, gözyaşı aparatı ile orbita içindeki ekstra oculer göz 
kasları, gözün yardımcı organları olarak adlandırılırlar. 
l. Kaş (supercilium) : Frontal kemikteki her bir arcus superciralisin üzerindeki deride yer 
alan kısa, yatık seyirli kıllara topluca supercilium (kaş) denir. Açıklığı aşağıya bakan bir 
kavis  şeklinde duran kaş gözü yoğun güneş  ışınlarından, alın tarafından gelen ter salgısı ve 
yabancı maddelerden korur. 
2. Göz kapakları (palpebrae) : Her bir göz için alt ve üst iki tane olan göz kapakları, birer deri 
kıvrımı olup, açık olduklarında göz küresi etrafında önde badem şeklinde bir açıklık ortaya 
çıkarırlar. Kapatıldıklarında, alt ve üst göz kapakları arasında horizontal bir yarık (rima 
palpebrarum) meydana gelir. Göz kapakları, orbita'nın iç ve dış yanında birer açı ile 
birleşirler.Bu birleşme yerlerine canthus (göz kapaklarının birleşme noktaları) veya 
commissura palpebrarum denir. Göz kapaklarının ön yüzü deri ile örtülü olduğu halde göz 
küresine temas eden arka yüzleri müköz bir örtü olan conjunctiva (conjunktiva) ile 
kaplanmıştır. 
Göz kapaklarının iç dokusu, m.orbicularis oculi tarsus olarak adlandırılan fibröz bağ dokusu  
bunlar içindeki Meibom bezleri (gll. tarsales) ile Moll ve Zeiss bezlerinden yapılıdır. 
Modifiye yağ bezleri olan Meibom bezleri, sebum olarak adlandırılan salgıları ile göz 
kapaklarının birbirine yapışmasını engellediği gibi konjunktival yüzden gözyaşının 
buharlaşmasını da engeller.  
Göz kapakları, göz yuvarlağının tozlar ve diğer zararlı  dış objelere karşı korur. Ayrıca 
periodik açılıp-kapanma hareketleri ile glanduler salgıların göz küresi üzerinde dağılmasına 
dolayısı ile konjunktival yüzlerin sürekli ıslak kalmasına neden olur. Uyku esnasında 
kapanan göz kapakları konjunktival yüzdeki salgıların buharlaşmasını önler. 
Göz kapaklarının serbest kenarlarında cilium-kirpikler bulunur. Üst göz kapağındaki 
kirpikler daha uzundur.  
Conjunctiva (konjunktiva) : Göz kapaklarının arka göz küresinin ön yüzünü örten 
konjunktiva ince, şeffaf mukoz bir örtüdür. Conjunctiva, gll. conjunctivales'leri içerir. 
Conjunctivanın göz kapaklarındaki bölümüne palpebral konjunktiva. Göz küresini saran 
bölümüne bulber konjunktiva denir. Göz kapakları kapatıldığından alt ve üst iki çıkmaz 
şeklindeki conjunctival aralık, konjunktival kese (saccus conjunctivalis)  haline gelir. 
Conjunctivanın sub. propria tabakasında küçük yardımcı gözyaşı bezleri bulunur. Bunlar 
sempatik innervasyona sahiptir.