Andijon Mashinasozlik Instituti ib va kt fakulteti at va t yo'nalishi k-34-22 guruh talabasi To'ychiyev Shukrulloning Elektrotexnika va Sxemotexnika fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

Andijon Mashinasozlik Instituti IB va KT fakulteti AT va T yo'nalishi K-34-22 guruh talabasi To'ychiyev Shukrulloning Elektrotexnika va Sxemotexnika fanidan tayyorlagan mustaqil ishi 

Yarim o‘tkazgichli diodlar. To‘g‘rilovchi diodlar.

Reja:

•  Yarim o‘tkazgichli diod, volt-amper tavsifi
• To'g'rilovchi diodlar
• Yarimo‘tkazgich diodning shartli belgilanishi tuzilmasi ko'rinishi va statik VAXi

Yarim o'tkazgichli diod deb, ikki elektrodli, asosiy xususiyati
bir tomonlama elektr o‘tkazuvchanlik bo‘lgan elektron asbobiga
aytiladi. Yarim o'tkazgichli diodning boshqa elektron lampalardan
farqi teskari tokning kattaligidir, u vakuumli diod va kenotronlarda
deyarli yo'qdir. Undan tashqari, to‘g‘ri tok o'tayotganda, diodda
kuchlanish kam pasayadi.

 Yarim o‘tkazgichli diod, volt-amper tavsifi

Yarim o‘tkazgichli diodlar. To‘g‘rilovchi diodlar.
Yarim o'tkazgichli diod deb, ikki elektrodli, asosiy xususiyati
bir tomonlama elektr o‘tkazuvchanlik bo‘lgan elektron asbobiga
aytiladi. Yarim o'tkazgichli diodning boshqa elektron lampalardan
farqi teskari tokning kattaligidir, u vakuumli diod va kenotronlarda
deyarli yo'qdir. Undan tashqari, to‘g‘ri tok o'tayotganda, diodda
kuchlanish kam pasayadi.

• Reja:
•  Yarim o‘tkazgichli diod, volt-amper tavsifi

bu yerda: /iogl — dioddan o‘tadigan to‘g‘ri yo‘naltirilgan tokning
miqdori; /tts — tokning teskari yo'naltirilgan qiymati; U - to‘g‘ri
kuchlanishning miqdori; UKt — teskari kuchlanishning miqdori.

 Yarim o‘tkazgichli diod, volt-amper tavsifi

Yarim o‘tkazgichli diodlar. To‘g‘rilovchi diodlar.
Yarim o'tkazgichli diod deb, ikki elektrodli, asosiy xususiyati
bir tomonlama elektr o‘tkazuvchanlik bo‘lgan elektron asbobiga
aytiladi. Yarim o'tkazgichli diodning boshqa elektron lampalardan
farqi teskari tokning kattaligidir, u vakuumli diod va kenotronlarda
deyarli yo'qdir. Undan tashqari, to‘g‘ri tok o'tayotganda, diodda
kuchlanish kam pasayadi.

• Reja:
•  Yarim o‘tkazgichli diod, volt-amper tavsifi

bu yerda: Ito'g' — dioddan o‘tadigan to‘g‘ri yo‘naltirilgan tokning miqdori; Ites — tokning teskari yo'naltirilgan qiymati; U - to‘g‘ri
kuchlanishning miqdori; Utes— teskari kuchlanishning miqdori.
Elektron-teshikni o'tuvchilaming soni bo‘yicha bitta o‘tuvchi!i
va uchta o'tuvchili diodlar bo‘ladi. Uchta o'tuvchilarga dinistor va
tiristorlar kiradi.
Diodlaming ishlatilishi va ishlash prinsipi bo'yicha quyidagicha
klassifikatsiyalash mumkin: detektorli va o‘ta yuqori tebranishli
o‘zgartiruvchi diodlar; impulsli diodlar; kuch diodlari va ventillar;
yarim o'tkazgichli stabilitronlar; aylanadigan diodlar; tunnel
diodlari; parametrli diodlar (varikaplar); dinistorlar; tiristorlar;
fotodiodlar.
Diodlar quyidagicha belgilanadi: D7A — diod 7 — tartib
raqami, D — xillari, ventillar - GB — germaniyli ventil, dinistorlar
- KN102A, tiristorlar - KU202V kabi belgilanadi.
Yarim o‘tkazgichli diodlar kichik, o‘rta va yuqori quvvatli
to‘g‘rilagichlarda (vipryamitel), rezonansli va parametrik
kuchaytirgich (usilitel) va generatorlarda, elektron ulaydigan va
o'chiradigan asboblarda hamda boshqa sanoat elektronikasining
sxemalarida keng qoMlaniladi.
bu yerda: Ito'g' — dioddan o‘tadigan to‘g‘ri yo‘naltirilgan tokning miqdori; Ites — tokning teskari yo'naltirilgan qiymati; U - to‘g‘ri
kuchlanishning miqdori; Utes— teskari kuchlanishning miqdori.
Elektron-teshikni o'tuvchilarining soni bo‘yicha bitta o‘tuvchili va uchta o'tuvchili diodlar bo‘ladi. Uchta o'tuvchilarga dinistor va tiristorlar kiradi. Diodlaming ishlatilishi va ishlash prinsipi bo'yicha quyidagicha klassifikatsiyalash mumkin: detektorli va o‘ta yuqori tebranishli o‘zgartiruvchi diodlar; impulsli diodlar; kuch diodlari va ventillar; 
yarim o'tkazgichli stabilitronlar; aylanadigan diodlar; tunnel diodlari; parametrli diodlar (varikaplar); dinistorlar; tiristorlar; fotodiodlar.
Diodlar quyidagicha belgilanadi: D7A — diod 7 — tartib
raqami, D — xillari, ventillar - GB — germaniyli ventil, dinistorlar - KN102A, tiristorlar - KU202V kabi belgilanadi.
Yarim o‘tkazgichli diodlar kichik, o‘rta va yuqori quvvatli to‘g‘rilagichlarda (vipryamitel), rezonansli va parametrik kuchaytirgich (usilitel) va generatorlarda, elektron ulaydigan va o'chiradigan asboblarda hamda boshqa sanoat elektronikasining sxemalarida keng qollaniladi.
Tranzistorlar deb, kirish zanjirida tokning o‘zgarishi chiqish
zanjiridagi qarshilikning o‘zgarishiga olib keladigan yarim
o‘tkazgichli asboblarga aytiladi. Ba'zan elektr signallarini
kuchaytirishga yoki generatsiyalashga mo'ljallangan, n-p o‘tuvchi
yarim o‘tkazgich asboblariga tra
«Tranzistor» so‘zi inglizcha «transformer of resistance» so'zidan
kelib chiqib, «qarshilikni o‘zgartiruvchi» degan ma'noni anglatadi.
Tranzistorlarning quvvati, tebranishlar diapazoni, yasash tex-
nologiyasi va faoliyat prinsipi bo'yicha turli klassifikatsiyalari mavjud.
Xalq xo‘jaligida eng ko‘p tarqalgani bipolyar tranzistorlari
hisoblanadi.
Emitter va kollektori teshikli bo‘lgan yoki p - elektr o‘tka-
zuvchanli va baza elektron elektr o'tkazuvchanli tranzistorlarni,
p-n-p tipidagi tranzistorlar deyiladi.
Elektron-teshikni o'tuvchilaming soni bo‘yicha bitta o‘tuvchi!i va uchta o'tuvchili diodlar bo‘ladi. Uchta o'tuvchilarga dinistor va tiristorlar kiradi. Diodlaming ishlatilishi va ishlash prinsipi bo'yicha quyidagicha klassifikatsiyalash mumkin: detektorli va o‘ta yuqori tebranishli o‘zgartiruvchi diodlar; impulsli diodlar; kuch diodlari va ventillar; 
yarim o'tkazgichli stabilitronlar; aylanadigan diodlar; tunnel
diodlari; parametrli diodlar (varikaplar); dinistorlar; tiristorlar;
fotodiodlar.
Diodlar quyidagicha belgilanadi: D7A — diod 7 — tartib
raqami, D — xillari, ventillar - GB — germaniyli ventil, dinistorlar - KN102A, tiristorlar - KU202V kabi belgilanadi.
Yarim o‘tkazgichli diodlar kichik, o‘rta va yuqori quvvatli to‘g‘rilagichlarda (vipryamitel), rezonansli va parametrik kuchaytirgich (usilitel) va generatorlarda, elektron ulaydigan va o'chiradigan asboblarda hamda boshqa sanoat elektronikasining sxemalarida keng qollaniladi.
Tranzistorlar deb, kirish zanjirida tokning o‘zgarishi chiqish zanjiridagi qarshilikning o‘zgarishiga olib keladigan yarim o‘tkazgichli asboblarga aytiladi. Ba'zan elektr signallarini kuchaytirishga yoki generatsiyalashga mo'ljallangan, n-p o‘tuvchi
yarim o‘tkazgich asboblariga tranzistorlar deyiladi, ular 3 yoki
undan ko‘p uchga ega bo‘ladilar.
«Tranzistor» so‘zi inglizcha «transformer of resistance» so'zidan kelib chiqib, «qarshilikni o‘zgartiruvchi» degan ma'noni anglatadi. Tranzistorlarning quvvati, tebranishlar diapazoni, yasash texnologiyasi va faoliyat prinsipi bo'yicha turli klassifikatsiyalari mavjud. Xalq xo‘jaligida eng ko‘p tarqalgani bipolyar tranzistorlari hisoblanadi. Emitter va kollektori teshikli bo‘lgan yoki p - elektr o‘tkazuvchanli va baza elektron elektr o'tkazuvchanli tranzistorlarni, p-n-p tipidagi tranzistorlar deyiladi.
Elektron-teshikni o'tuvchilaming soni bo‘yicha bitta o‘tuvchi!i va uchta o'tuvchili diodlar bo‘ladi. Uchta o'tuvchilarga dinistor va tiristorlar kiradi. Diodlaming ishlatilishi va ishlash prinsipi bo'yicha quyidagicha klassifikatsiyalash mumkin: detektorli va o‘ta yuqori tebranishli o‘zgartiruvchi diodlar; impulsli diodlar; kuch diodlari va ventillar; 
yarim o'tkazgichli stabilitronlar; aylanadigan diodlar; tunnel
diodlari; parametrli diodlar (varikaplar); dinistorlar; tiristorlar;
fotodiodlar.
Diodlar quyidagicha belgilanadi: D7A — diod 7 — tartib
raqami, D — xillari, ventillar - GB — germaniyli ventil, dinistorlar - KN102A, tiristorlar - KU202V kabi belgilanadi.
Yarim o‘tkazgichli diodlar kichik, o‘rta va yuqori quvvatli to‘g‘rilagichlarda (vipryamitel), rezonansli va parametrik kuchaytirgich (usilitel) va generatorlarda, elektron ulaydigan va o'chiradigan asboblarda hamda boshqa sanoat elektronikasining sxemalarida keng qollaniladi.
Tranzistorlar deb, kirish zanjirida tokning o‘zgarishi chiqish zanjiridagi qarshilikning o‘zgarishiga olib keladigan yarim o‘tkazgichli asboblarga aytiladi. Ba'zan elektr signallarini kuchaytirishga yoki generatsiyalashga mo'ljallangan, n-p o‘tuvchi
yarim o‘tkazgich asboblariga tranzistorlar deyiladi, ular 3 yoki
undan ko‘p uchga ega bo‘ladilar.
«Tranzistor» so‘zi inglizcha «transformer of resistance» so'zidan kelib chiqib, «qarshilikni o‘zgartiruvchi» degan ma'noni anglatadi. Tranzistorlarning quvvati, tebranishlar diapazoni, yasash texnologiyasi va faoliyat prinsipi bo'yicha turli klassifikatsiyalari mavjud. Xalq xo‘jaligida eng ko‘p tarqalgani bipolyar tranzistorlari
Hisoblanadi. Emitter va kollektori teshikli bo‘lgan yoki p - elektr o‘tkazuvchanli va baza elektron elektr o'tkazuvchanli tranzistorlarni, p-n-p tipidagi tranzistorlar deyiladi.
Tranzistor bilan elektrovakuum triodini solishtirganimizda,
emitter — katodga, baza — setkaga, kollektor — anodga to‘g‘ri
keladi. Setkali kuchlanish (kirish) orqali boshqariladigan trioddan
farqi, tranzistor kirish toki orqali boshqariladi, shuning uchun
tranzistorning kirish zanjirida, uch elektrodli lampalarning kirish
zanjiriga nisbatan quwatdan foydalanish ko‘proq bo‘ladi.
Endi p-n-p tipidagi tranzistorlarni ishlash prinsipi bilan
tanishamiz. Tranzistoming kollektor (chiqish) zanjiriga o‘tkazmaslik
yo'nalishida EVb manba ulanadi. Kollektor o‘tish joyida elektr
maydonining keskinligi oshadi, kollektor o‘tish joyi orqali asosiy
bo'lmagan tashuvchilarning harakatidan kelib chiqqan kollektor
zanjirida kichik teskari tok paydo bo‘ladi. Bu tok kollektoming issiqlik
Elektron-teshikni o'tuvchilaming soni bo‘yicha bitta o‘tuvchi!i va uchta o'tuvchili diodlar bo‘ladi. Uchta o'tuvchilarga dinistor va tiristorlar kiradi. Diodlaming ishlatilishi va ishlash prinsipi bo'yicha quyidagicha klassifikatsiyalash mumkin: detektorli va o‘ta yuqori tebranishli o‘zgartiruvchi diodlar; impulsli diodlar; kuch diodlari va ventillar; 
yarim o'tkazgichli stabilitronlar; aylanadigan diodlar; tunnel
diodlari; parametrli diodlar (varikaplar); dinistorlar; tiristorlar;
fotodiodlar.
Diodlar quyidagicha belgilanadi: D7A — diod 7 — tartib
raqami, D — xillari, ventillar - GB — germaniyli ventil, dinistorlar - KN102A, tiristorlar - KU202V kabi belgilanadi.
Yarim o‘tkazgichli diodlar kichik, o‘rta va yuqori quvvatli to‘g‘rilagichlarda (vipryamitel), rezonansli va parametrik kuchaytirgich (usilitel) va generatorlarda, elektron ulaydigan va o'chiradigan asboblarda hamda boshqa sanoat elektronikasining sxemalarida keng qollaniladi.
Tranzistorlar deb, kirish zanjirida tokning o‘zgarishi chiqish zanjiridagi qarshilikning o‘zgarishiga olib keladigan yarim o‘tkazgichli asboblarga aytiladi. Ba'zan elektr signallarini kuchaytirishga yoki generatsiyalashga mo'ljallangan, n-p o‘tuvchi
yarim o‘tkazgich asboblariga tranzistorlar deyiladi, ular 3 yoki
undan ko‘p uchga ega bo‘ladilar.
«Tranzistor» so‘zi inglizcha «transformer of resistance» so'zidan kelib chiqib, «qarshilikni o‘zgartiruvchi» degan ma'noni anglatadi. Tranzistorlarning quvvati, tebranishlar diapazoni, yasash texnologiyasi va faoliyat prinsipi bo'yicha turli klassifikatsiyalari mavjud. Xalq xo‘jaligida eng ko‘p tarqalgani bipolyar tranzistorlari
Hisoblanadi. Emitter va kollektori teshikli bo‘lgan yoki p - elektr o‘tkazuvchanli va baza elektron elektr o'tkazuvchanli tranzistorlarni, p-n-p tipidagi tranzistorlar deyiladi.
Tranzistor bilan elektrovakuum triodini solishtirganimizda, emitter — katodga, baza — setkaga, kollektor — anodga to‘g‘ri keladi. Setkali kuchlanish (kirish) orqali boshqariladigan trioddan farqi, tranzistor kirish toki orqali boshqariladi, shuning uchun
tranzistorning kirish zanjirida, uch elektrodli lampalarning kirish zanjiriga nisbatan quwatdan foydalanish ko‘proq bo‘ladi. Endi p-n-p tipidagi tranzistorlarni ishlash prinsipi bilan tanishamiz. 
Tranzistoming kollektor (chiqish) zanjiriga o‘tkazmaslik yo'nalishida EVb manba ulanadi. Kollektor o‘tish joyida elektr maydonining keskinligi oshadi, kollektor o‘tish joyi orqali asosiy bo'lmagan tashuvchilarning harakatidan kelib chiqqan kollektor zanjirida kichik teskari tok paydo bo‘ladi. Bu tok kollektoming issiqlik
toki deyiladi, chunki uning miqdori haroratga bog'liq bo'ladi va I bilan belgilanadi.
To‘g‘rilovchi diodlar o‘zgaruvchan kuchlanishli elektr manbalarni oV.garmasga o‘zgartirish uchun ishlatiladi. To‘g‘rilovchi diodlarning asosiy xususiyati bir tomonlama o‘tkazuvchanlikni namoyon qilishdan iborat. Diodga to‘g‘ri kuchlanish berilganda undan katta tok o‘tadi, teskari kuchlanish berilganda esa, tok deyarli oqmaydi.