13-rasm. Monotrop polimorf moddalarning harorat o`zgarishi bilan bog`liq modifikatsion o`zgarishlari Tog’ uglerod atomli to`yingan yog` kislotalarining polimorfizmi birmuncha murakkabroqdir. Molekulasida 11 tagacha tog’ uglerod atomlari bo`lgan kislotalar enantiotrop polimorfizmni namoyon etadi (ya`ni nostabil formadan stabil formaga o`tishi va aksincha qaytar jarayon kuzatilishi mumkin). Molekulasida 13 va undan ko`p tog’ uglerod atomlari bo`lgan kislotalar esa monotrop polimorfizmni nomoyon etadi (ya`ni nostabil formadan stabil formaga o`tish qaytmas jarayondir). Bundan tashqari tog’ uglerodli to`yingan yog` kislotalari to`rt turdagi polimorf modifikatsiyalar hosil qiladi.
To`yinmagan yog` kislotalarining polimorfizmi esa umuman o`rganilmagan desa ham bo`ladi. Adabiyotlarda faqat olein kislotasining monotrop ekanligi qayd etilgan
Mavzu: Amidlar va angidridlar Laboratoriya : Azot saqlovchi organik birikmalar. Aminlar. Reja 1. Azot saqlovchi organik birikmalarning turlari. 2. Alifatik va aromatik aminlar. 3. Aminlarning xossalarini o`rganishga doir tajribalar. 1- amaliy mashq. Alifatik va aromatik aminlarning gomologik qatori, ayrim vakillari izomerlarini yozish, ularni ratsional hamda IYuPAKnomenklaturasida nomlash, birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi aminlarga, hamda diaminobirikmalarga doir ma`lumotlarni tahlil etish. 1-tajriba. Anilin tuzlarini hosil qilish. Reaktivlar: anilin, konsentrlangan xlorid kislota, sulfat kislotaning 10% li eritmasi. a) Probirkaga 2-3 tomchi anilin solib, ustiga 4-5 ml suv va bir necha tomchi konsentrlangan xlorid kislota tomiziladi. Bunda anilinning xlorgidrat tuzi hosil bo`lishi tufayli erimaydigan qavatlar aralashib ketadi, ya`ni gomogen eritma hosil bo`ladi. C 6 H 5 NH 2 + HCl [C 6 H 5 N + H 3 ]Cl yoki C 6 H 5 NH 2 HCl Anilinning xlorgidrat tuzi suvda yaxshi eriydi. b) Probirkaga 2-3 tomchi anilin va 1ml suv solib aralashtiriladi va unga 1ml sulfat kislota eritmasidan aralashtirib probirka chayqatiladi. Bunda anilin sulfatning cho`kmasi hosil bo`ladi. C 6 H 5
