Konstitutsiyaga kiritilayotgan o‘zgartirishlar bu sohaga qanday o‘zgarishlar olib kelishi kutilmoqda? Konstitutsiyaning amaldagi qoidalarida intellektual mulk alohida ko‘rsatib o‘tilmagan, ijodiy va innovatsion faoliyatni himoya qilish yetarli darajada kafolatlanmagan. Shuning uchun intellektual mulkka bo‘lgan huquqni Konstitutsiyada belgilash bizga intellektual mulkning oddiy mulk qatori tan olinishiga, uni daromad keltiradigan manba sifatida ko‘rib chiqishga imkon beradi. Bu bilim, innovatsiya va ijodiy natijalarga investitsiyalarni jalb qilishda ham yordam beradi.
Rivojlangan mamlakatlarda intellektual mulk innovatsion iqtisodiyotning asosi bo‘lib bormoqda. Masalan, AQShda so‘nggi besh yil ichida ichki iqtisodiy faoliyat yoki ishlab chiqarish hajmining 40 foizdan ortig‘i intellektual mulk obektlaridan intensiv foydalangan kompaniyalar hisobiga to‘g‘ri keldi. Ushbu kompaniyalar 2019 yilda 62,5 million ish joyini yoki mamlakat bandligining 44 foizini ta’minlagan. Intellektual mulk, xususan tovar belgilari (brendlar) kompaniyalarga mashhur bo‘lishga va daromadlarini oshirishga yordam beradi. Masalan, 2022 yil boshida Apple brendining qiymati 355 milliard, Amazon'niki – 350 milliard, Google'niki – 263 milliard, Microsoft'niki esa 184 milliard AQSh dollarini tashkil etgan.
Konstitutsiyada intellektual mulk huquqining tan olinishi va himoya qilinishi ilmiy-ijodiy faoliyatni rag‘batlantirishga turtki bo‘ladi. Davlat nafaqat intellektual mulk egalarining huquqlari va qonuniy manfaatlarini tan oladi, balki himoya qiladi. Shu munosabat bilan muallif yoki huquq egasi yangi intellektual mulk obektlarini yaratishga qiziqadi, mahalliy tadbirkorlar o‘z brendini yaratishga manfaatdor bo‘ladi.
O‘z navbatida, intellektual mulk huquqlarining konstitutsiyaviy kafolati ilm-fan, adabiyot va san’at taraqqiyotining poydevori hisoblanadi, chunki bu soha vakillarining huquqlari davlatning asosiy Qonuni darajasida himoya qilinadi.
Intellektual mulkni himoya qilishning 4 turi qanday?
Mualliflik huquqi, tovar belgilari, patentlar va tijorat sirlari intellektual mulkni himoya qilishning to'rtta asosiy turi hisoblanadi.
Intellektual mulkni himoya qilishning eng yaxshi usulini aniqlash murakkab bo'lishi mumkin. Bu, ayniqsa, sanoat dizayni yoki kompyuter algoritmlari kabi yuqori texnik sohalarda to'g'ri kelishi mumkin.
Misol: Yangi kompyuter dasturlarini yozuvchi va sotuvchi kimdir kod va algoritmlarga mualliflik huquqi va patent olishi, shuningdek ularni sotish uchun savdo belgisini ro'yxatdan o'tkazishi kerak bo'lishi mumkin.
Intellektual mulkni himoya qilish to'g'risida qaror qabul qilish ehtiyotkorlik bilan ko'rib chiqiladi, shuning uchun intellektual mulk bo'yicha advokat sizning fikringizni engillashtirishi va mulkingiz to'liq himoyalanganligiga ishonch hosil qilishi mumkin.
