Antropogen relef shakllari

Antropogen relef shakllari


Reja:


Kirish

1. 
   Relef haqida tushuncha
   
2. 
   Releflarning hosil bo`lishi
   
3. 
   Antropogen relef shakllari
   

Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati
Kirish
Relyef shakllari sayyoramiz yuzasining eng xilma-xil shakllarini ifodalaydi: past va baland, oddiy va murakkab, ham keksa, ham yosh. "Rölyef" so'zining o'zi lotin tilidan olingan, garchi o'sha vaqtlar juda keng tarqalgan tilda bu umuman ot emas, balki "ko'taraman" yoki "ko'taraman" deb tarjima qilib bo'lmaydigan fe'l edi.
Relyef ostida ko'p hollarda er yuzasining baland qismlarini, masalan, tepaliklar va tog'larni tushunish odatiy holdir. Biroq, landshaftning pasttekisliklar, pastliklar va vodiylar kabi muhim tarkibiy qismlarini unutmaslik kerak. Aytgancha, ba'zi er shakllari tabiatan butunlay sayyoraviy ekanligi haqida o'ylaydiganlar kam. Shubha? U holda ulardan qit'alar yoki okean tubi kabilarni qanday nuqtai nazardan ko'rib chiqish kerak?
Agar biz o'zimizni o'rab turgan elementlarning o'lchamlariga asoslangan o'ziga xos sxemani tasavvur qilsak, unda biz materiklar va okean tubidan keyin pastroq qatorda biz pastliklar, tog 'cho'qqilari va tekisliklarni joylashtirishimiz mumkinligini ko'ramiz. Katta shakllarga olimlar tog'lararo chuqurliklarni, shuningdek, tog 'tizmalari tizmalarini ham o'z ichiga oladi.
Daralar, vodiylar va adirlarni o'rtacha deb hisoblash mumkin, kichik tekis pastliklar va jarliklar kichik yoki mikroformlar deb ataladi. Va bizning hududimizdagi tuproqdagi bunday ko'p yoriqlar va bo'rtiqlarni qayerga bog'lash kerak, deb so'rayapsizmi? Hatto kichikroq tashkilot shakliga, relyefning nanoformatlariga.

1. 
   Relef haqida tushuncha
   

Relyef (frans, relief, lot. relevo — koʻtaraman) (geografiyada) — yer yuzasi, okean va dengiz tubidagi tashqi koʻrinishi, oʻlchamlari, kelib chiqishi, yoshi va rivojlanish tarixiga koʻra turlituman notekisliklar: togʻ, tekislik, payettekislik, adir, yassitogʻ, tepalik, qir, vodiy, bo-tiq, soylik, jarlar va boshqa pastbalandliklar majmui.
R. kattaligiga koʻra quyidagi toifalarga ajratiladi:
megarelyef (materik doʻngliklari, okeanlar tubi), shuningdek, bir qadar kichikroq boʻlgan shakllar (togʻ sistemalari, tekisliklar);
makrorelyef (togʻ tizmalari, togʻlar oraligʻidagi botiqlar, qirlar, pasttekisliklar);
mezorelyef (jarliklar, suv osti kanʼonlari, tepaliklar);
mikrorelyef (karst chuqurliklari, jarlar, doʻng tepa, dasht tepaliklari va boshqalar);
n a n o relyef (juda kichik chuqurchalar, doʻngchalar va boshqalar).
Bu boʻlinish shartli ravishda ajratilgan. Muhim orografik birliklarni tavsiflovchi R.ning tashqi yoki morfografik belgilari, shuningdek, uning miqdoriy xususiyatlari R.ni kompleks baholash uchun har doim ham ishonchli asos boʻla olmaydi, chunki bir xil tashqi koʻrinishga ega shakllarning kelib chiqishi va rivojlanishi turlicha boʻlishi mumkin.
R. endogen (ichki) va ekzogen (tashki) kuchlarning birgalikda hamda muntazam oʻzaro taʼsiri natijasida vujudga keladi. Shuningdek, Yer yuzasining shakllanishiga gravitatsiya jarayonlari, inson faoliyati ham oʻz taʼsirini koʻrsatadi.
Endogen jarayonlar (Yer poʻstining tektonik harakatlari) taʼsiri natijasida nisbatan yirik mikyosdagi — kuru klik, dengiz va okeanlar tubida strukturali R. shakllari hosil boʻladi. Yirik R. shakllarining vujudga kelishi (sayyoraviy masshtabda), shuningdek, kosmik kuchlar — Yerning aylanishi, QuyoshOy tortilishi va boshqa bilan ham bogʻliq.
Ekzogen kuchlar (oqar suvlar, dengiz toʻlqinlari, shamol va h.k.) odatda, nisbatan maydaroq R. shakllarini yuzaga keltiradi, yirik masshtabli R.larni yemiradi, pasaytiradi, mayda shakllarga boʻlib yuboradi, pastqam joylarni nurash mahsulotlari bilan toʻldiradi. Endogen kuchlar natijasida yuzaga kelgan R. shakllari morfostrukturalar tarkibiga kiritiladi. Ularda Yer poʻstining geologik strukturasi (tuzilishi) aniq ifodalanadi.
R.dagi katlamlar gorizontal yotgan platformali geologik strukturalarga tekislik xududlar, burmali strukturalarga togʻli oʻlkalar toʻgʻri keladi. R.ning nisbatan mayda, asosan, ekzogen jarayonlar taʼsirida vujudga kelgan shakllari (dare vodiylari, jarliklar, barxanlar, qator tepalar va boshqalar) morfoskulipuralar sifatida ajratiladi.
R.ning kelib chiqishi va shakllanishini geomorfologiya fani oʻrganadi. R.ni oʻrganish natijalaridan bir qator masalalar: melioratsiya, muhandisliktexnik izlanishlar, foydali qazilmalarni qidirish va h.k.da foydalaniladi.

2.