Oziq-ovqat maxsulotlariga bola ehtiyoji.
Oziq-ovqat havfsizligi butun dunyo mamlakatlari oldida turgan eng dolzarb
vazifalardan biridir. BMT mutahasislari ham bugun oziq-ovqat mahsulotlarini
yetishtirish va ularni taqsimlash bo'yicha yondashuvni mutlaqo o'zgartirish vaqti
kelganini ta'kidlayapti. Zero, ideal holatda qishloq, o'rmon va baliqchilik xo'jaliklari
barchani oziq-ovqat bilan to'liq ta'minlash va odamlar uchun risoladagidek daromad
manbaini yaratib berishga qodir. Boz ustiga, bunday holatda inson manfaatlari
yo'lida ham qishloq xo'jaligi rivojlanadi, ham atrof muhitni muhofaza qilish bo'yicha
chora-tadbirlar ijrosi ta'minlanadi. Nega bashariyat farovonligi va kelajagiga xizmat
qiluvchi mana shunday nufuzli tashkilot bu boradagi nuqtayi nazarlarni yangilash
g'oyasini ilgari surmoqda, Sababi, bugungi kunda tabiatga befarq munosabat, unga
antropogen ta'sirning kuchayib borishi, isrofgarchilik, ilg'or va rivojlanayotgan
davlatlar o'rtasidagi oziq-ovqat balansi bo'yicha farqning o'sayotgani, iqlim
o'zgarishlari qator salbiy omillarni keltirib chiqaryapti. Nozine'matlarimiz, chuchuk
suv, o'rmonlar, biologik xilma-xillik keskin sur'atlarda kamayib bormoqda, yer
unumdorligi pasayib, tuproq degradatsiyaga uchrayotir. Oqibatda, BMT
ma'lumotlariga ko'ra, yer yuzi aholisi soni geometrik progressiya bo'yicha ortib
bormoqda afsuski ularni ehtiyoji arifmetik progressiya bo'yicha qondirilmoqda,
hozirda jahon aholisining 815 million nafari och qolayotgan bo'lsa, 2050-yilga borib
bu soni 2 mlrd. kishiga yetadi. Ularning 12,9 foizi rivojlanayotgan mamlakatlarda
yashaydi. Besh yoshgacha bo'lgan bolalar o'rtasidagi o'limning 45 foizi aynan
to'yib ovqat yemaslik natijasida kelib chiqayotir. Hozirgi kunda har yili 3,1 nafar
bola aynan shu sabab hayotdan ko'z yummoqda.
Oziq-ovqat havfsizligi mamlakat aholisining sog'ligini saqlashga imkon
beradigan demografik holatning ijobiy rivojlanishiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi.
Havfsiz oziqlanish hayot davomiyligini uzaytiradi, bolalarning barkamol o'sishi va
rivojlanishiga yordam beradi, ko'pgina kasalliklarning oldini oladi, shu orqali millat
salomatligini ta'minlaydi. Butun dunyoda sun'iy mahsulotlarni ishlab chiqarish
kundan-kunga ko'payib borayotgan, bugungi kunda oziq-ovqat havfsizligi ustidan
nazoratni susaytirishga aslo yo'l qo'yib bo'lmaydi. Mamlakatning oziq-ovqat
havfsizligi-jismoniy talablar darajasida aholi salomatligi holatiga havf solmasdan
aholini muhim iste'mol mahsulotlari bilan uzluksiz ta'minlash imkoniyati
kafolatlangan ijtimoiy-iqtisodiy va huquqiy holatdir. Boshqacha qilib aytganda,
hozirgi yashayotgan va kelajakda tug'iladigan avlod uchun havf tug'dirmaydigan
oziq-ovqat havfsiz hisoblanadi, Shu bois, bugungi kunda mahsulot sifatini nazorat
qilishning obyektivligi o'z navbatida butun insoniyat salomatligi uchun havfsizligini
kafolatlagani bois, mazkur soha bilan bog'liq muammolarga yuzaki qarab bo'lmaydi.
Bizning tadqiqot mavzuimizni chuqur ochib berish, sohadagi muammolarni ochib
berish, zarur takliflar bildirish, O'zbekiston Respublikasining qonunchilik
hujjatlarini tahlil qilishni taqozo etadi.
"Aholining Sanitariya-epidemiologik osoyishtaligi to'g'risida"gi O'zbekiston
Respublikasi qonunining 17-moddasida fuqarolar davlat boshqaruvi organlaridan,
mahalliy davlat hokimiyati organlaridan, shuningdek davlat sanitariya nazoratini
amalga oshiruvchi organlardan sanitariya-epidemiologik vaziyat va insonning
yashash muhiti holati, yuridik shaxslardan va yakka tartibdagi tadbirkorlardan
mahsulotning, shuningdek bajarilayotgan ishlar va ko'rsatilayotgan xizmatlarning
xavfsizligi hamda sifati to'g'risida axborot olish huquqida ega ekanligi belgilangan.
Bundan kelib chiqadiki, har bir fuqaro o'zi iste'mol qiladigan mahsulotning
havfsizlik talablariga qanchalik javob berishi haqida yetarli ma'lumotga ega
bo'lishga huquqlidir. Shuningdek qonunchiligimizda, "Oziq-ovqat mahsulotining
havfsizligi" tushunchasiga ta'rif berilgan: "Oziq-ovqat mahsulotining havfsizligi —
Oziq-ovqat
mahsulotining
sanitariya,
veterinariya,
veterinariya-sanitariya,
fitosanitariya qoidalari va normalariga mosligi", ko'rinib turganidek, ta'rifda
havfsizlik uchun talab aynan ko'rsatilmasdan boshqa normativ-hujjatlarga havola
qilingan. Mahsulotning sifati va xavfsizligini ta'minlaydigan talablar majburiy
bo'lib, u qonun yoki boshqa normativ hujjat belgilangan tartibda o'rnatiladi.
Iste'molchilarning havfsizligini ta'minlash bo'yicha majburiy talablar O'zbekiston
Respublikasi hukumati tomonidan tasdiqlangan va nazorat qilinadigan
standartlar, sanitariya me'yorlari va qoidalarda belgilanadi.
|