Аҳоли сони ва такрор барпо бўлиши


Shaharlarning funktsional tipologiyasi



Yüklə 0,81 Mb.
səhifə48/52
tarix02.11.2022
ölçüsü0,81 Mb.
#67142
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   52
249bbaf14d244688fa8eb7ce104c896e AHOLI GEOGRAFIYASI VA DEMOGRAFIYA ASOSLARI

Shaharlarning funktsional tipologiyasi

Shahar funksional tiplari

Funksional tipning turlari

shaharlar

Ma’muriy-markazlar



Poytaxt

Toshkent O‘zbekiston poytaxti

Viloyat markazi

Termiz Surxondaryo markazi

Tuman markazi



Usmat shaharchasi Baxmal tumani markazi

Sanoat markazlari

Qazib olish sanoati markazi

Rossiyada Surgut

Mashinasozlik markazi

Italiyada Turin

Metallurgiya markazi

Polshada Katovise

Transport markazlari

Dengiz portlari

Niderlandiyada Rotterdam

Temir yo‘l uzellari

Ukrainada Jmerinka

Noishlab chiqarish markazlari

Kurort markazlari

Turkiyada Antaliya

Ilm va fan markazlari

Buyuk Birtaniyada Kembrij

Moliyaviy markazlar

Shveysariyada Syurix

Shuningdek, ayrim shaharlar ma’muriy markaz vazifasini bajarishadi xolos, ya’ni Kanberra, Toshkent mamlakat ma’muriy markazlari bo‘lsa, Jizzax, Termiz shaharlari viloyat markazlari, Shaxrisabz, Usmat tuman markazlari vazifasini bajaruvchi shahar va shaharchalardir. Xo‘jalik nuqtai nazaridan ba’zi shaharlar sanoat, transport, dam olish va turizm, ilm-fan markazlari hisoblanadi. Shaharlarni vazifasiga ko‘ra bunday ajratish odatda ular aholisi bandligi xususiyatidan kelib chiqadi.


Shaharlar katta-kichikligiga qarab ham funktsional tiplarga ajratiladi. Shaharlarning katta-kichikligi ular aholisi soniga qarab belgilanadi. Odatda, shaharlar aholisi soniga ko‘ra quyidagicha klassifikasiyalanadi:

  1. kichik shahar: 20 ming kishi

  2. o‘rta shahar: 20 mingdan 100 ming kishigacha

  3. katta shahar: 100 mingdan 500 ming kishigacha

  4. yirik shahar: 500mingdan 1000 ming kishigacha

  5. millioner shahar: 1000 ming va undan ortiq

  6. o‘ta millioner shahar: 10 mln va undan ko‘p kishi.

Shaharlarning funktsional tuzilishi shahar hayotining barcha jabhasida yaqqol seziladi, shu boisdan shaharlarni turli yo‘nalishda tadqiq etishda buni albatta hisobga olish lozim. Shaharlarning funktsional tuzilishi aholi takror barpo bo‘lishi sur’atiga, aholi demografik tarkibiga, aholi bandligi, aholi migratsiyasi xarakteriga, aholi ijtimoiy tarkibiga o‘z ta’sirini o‘tkazadi. Aholining yirik shaharlarda to‘planishi yirik–katta shaharlarning vujudga kelishiga ham sabab bo‘lmoqda. Yirik shaharlar mayda va o‘rta shaharlar hisobiga tobora gigant shaharlarga aylanmoqda.
Ishlab chiqarish, madaniy-maishiy, kommunal–xo‘jalik aloqalari o‘zaro tutashgan holda vujudga kelayotgan shahar aholi punktlapining yangi turi fanda aglomeratsiya, deb nomlanadi.

Yüklə 0,81 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   52




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin