Apoptoz (Programlı hücre ölümü) Normal fizyolojik şartlarda, hasarlı veya yaşlı hücreler apoptoz

---

Apoptoz (Programlı hücre ölümü)

Normal fizyolojik şartlarda, hasarlı veya yaşlı hücreler 

apoptoz olarak adlandırılan ve genetik olarak düzenlenen 

bir hücre ölüm programıyla kendi kendilerini öldürür (Yn. Apo, 

uzak;  ptosis, düşmek). 

Apoptoz bir çok fizyolojik ve patolojik süreçte rol oynar.

 

---

Apoptoz, hücre hacminin küçülmesi ile başlar; hücre büzüşür; membranda 

küçük balonlaşmalar olur; nükleus yoğunlaşarak nükleer membrana yarım 

ay biçiminde çöker; sonraki aşamada kromatin parçalanır. 

Parçalanan kromatin içeriğini saran sitoplazmik tomurcuklar (kabarcıklar) 

oluşur. 

Hücre apoptotik cisimcikler oluşturmak üzere yıkıma gider.

Apoptotik cisimcikler makrofajlar tarafından fagosite edilir, bu nedenle 

inflamasyon görülmez. 

Membranda ve sitoplazmik organellerdeki bütünlük sonuna kadar korunur.

---

Apoptoz diğer bir ölüm şekli olan nekrozdan farklıdır.

Nekroz ölümü,  hücrenin razı olmadığı pasif bir olaydır. 

Apopitoz ise, hücrenin kendisini öldürmeye karar verdiği ve bunun için çok 

sayıda yeni protein sentezlerine yöneldiği aktif ve mutlak enerji kullanılan 

dinamik bir süreçtir.

Nekrozda hücrede mitokondri ve golgi kompleksi gibi önemli organellerde 

şişme, hücre membranında bütünlüğün kaybolması öncelikle dikkati 

çeker. Nekrotik hücreler parçalanır; sitoplazma ve çekirdek içeriği çevreye 

salınır. Bu durum inflamasyonu tetikler.

 

---

Apopitotik  hücrede görülen morfolojik değişiklikler

Hücrede büzüşmenin ve nükleusta yer yer kromatin 

yoğunlaşmasının başlaması; 

Hücre membranında baloncukların oluşması; 

Nükleusta kromatinin yarım ay biçiminde yoğunlaşması; 

Kromatin yoğunlaşması; 

Nükleusun küçük parçalara ayrılması; 

Apopitotik cisimciklerin oluşumu. 

---

Apopitoz’daki tüm morfolojik değişmeler elektron mikroskopta 

gözlenebilir. 

Hücre zarında oluşan baloncuklar ve apopitotik cisimcikler, faz 

kontrast mikroskobunda incelenebilir. 

Propidium iyoditle boyanmış ince seri kesitlerin, konfokal lazer 

taramalı (scanning) mikroskopta incelenmesi ile gösterilebilir. 

Apopitotik hücrelerde DNA degradasyonunu incelemek için Flow 

sitometrik analiz yapılabilir.

---

Apopitozun genetik ve moleküler mekanizmaları 1980’lerin sonunda bir 

nematod olan Caenorhabditis elegans’da tam olarak 131 hücrenin 

öldürülüp 959 tanesinin kalmasıyla ortaya çıkarılmıştır. 

 Apopitozda birbirini izleyen dört basamak vardır.

1- Hücre dışı ve hücre içi faktörlerin uyardığı hücre ölümü için hücrenin 

kendini programlaması

2- Kaspazlar (sistein-aspartik asit-spesifik proteaz) olarak adlandırılan 

hücre içi proteazların aktivasyonu ile hücre ölümü

3- Oluşan apopitotik cisimciklerin makrofajlar tarafından fagositozu

4- Apopitotik cisimciklerin lizozomal yıkılması

---

 

  Programlı hücre ölümü olan apoptoz birbiriyle ilişkili iki yolun başlattığı aktif

  bir olaydır. 

1-Fas yolu  

2-Bax yolu 

Fas (APO-1 veya CD95) bir hücre zar proteinidir. 

Tümör nekroz faktörü (TNF) reseptör ailesine üye olan bir zar proteinidir.

Fas ligandı komşu hücrelerde veya apoptoza gidecek hücrenin kendisinde 

üretilebilir.

Komşu hücrelerde yapılırsa buradaki etki parakrin etkidir. 

Ölüme  gidecek  olan  hücrenin  kendisi  tarafından  üretilirse  buradaki  etki 

otokrin etkidir. 

---

Fas yolunda, Fas ligandı Fas reseptörüne bağlanarak reseptörü aktive 

eder ve programlı hücre ölümünü ve prokaspazların aktif kaspazlara 

dönüşümü için ard arda aktivasyonunu içeren bir hücre sinyal yolunu 

başlatır.

Ligand bağlandığında, Fas reseptörünün hücre içi ölüm domeyni  

aktifleşir.

Sitoplazmadaki adaptör proteinler bu reseptörün ölüm domeynine 

bağlanır.

Bu bağlanma kaspaz 8 enzimini aktive eder. 

Kaspaz 8 cys-asp-spesifik proteazdır.

Kaspaz 8 hücre yıkımını başlatmak için diğer kaspazları aktive eder. 

---

Document Outline

• Slayt 1
• Slayt 2
• Slayt 3
• Slayt 4
• Slayt 5
• Slayt 6
• Slayt 7
• Slayt 8