“CΩmiyyΩt mΩdΩniyyΩti müdafiΩ edΩrsΩ
Yüklə 8,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “CΩmiyyΩt mΩdΩniyyΩti müdafiΩ edΩrsΩ, mΩdΩniyyΩt cΩmiyyΩti xilas edΩr!”
- Elmi redaktor
- GøRøù
- Professor Fuad MΩmmΩdov
|
1 “Simurq” Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt AssosiasiyasÕ Azԥrbaycan Kulturoloqlar Cԥmiyyԥti “CΩmiyyΩt mΩdΩniyyΩti müdafiΩ edΩrsΩ, mΩdΩniyyΩt cΩmiyyΩti xilas edΩr!” “SøMURQ” AZԤRBAYCAN MԤDԤNøYYԤT ASSOSøASøYASININ TARøXø 1990 – 2015 BakÕ – 2015 2 Elmi redaktor: akademik Tofiq Na÷Õyev, Azԥrbaycan Milli Elmlԥr AkademiyasÕnÕn vitse- prezidenti, Azԥrbaycan Milli EnsiklopediyasÕnÕn direktoru, elm sahԥsindԥ Dövlԥt mükafatÕ laureatÕ
Azԥrbaycan RespublikasÕnÕn xalq rԥssamÕ, Azԥrbaycan Dövlԥt RԥssamlÕq AkademiyasÕnÕn rektoru
AR Mԥdԥniyyԥt vԥ Turizm Nazirliyi MԥdԥniyyԥtúünaslÕq üzrԥ Elmi-Metodiki Mԥrkԥzin ԥmԥkdaúÕ “Simurq” Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt AssosiasiyasÕnÕn tarixi. 1990-2015. “OL”npkt. BakÕ, 372 sԥh., 2015.
RespublikanÕn nailiyyԥtlԥrindԥ mԥlum xidmԥt, eyni zamanda qeyri-hökumԥt tԥú- kilatlarÕna, o cümlԥdԥn, “Simurq” Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt AssosiasiyasÕna da mԥxsus- dur. HazÕrkÕ kitab mövcud oldu÷u 25 il ԥrzindԥ “Simurq” Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt AssosiasiyasÕnÕn yaradÕlmasÕ vԥ inkiúafÕnÕn çԥtin yolunu ԥks etdirԥn orijinal tarixi materiallardan ibarԥtdir. Bu, özünün iúdԥn azad vaxtÕnÕ vԥ çoxillik ԥmԥyini tԥmԥnnasÕz olaraq yüksԥk ruhi mԥdԥniyyԥt ideallarÕnÕn hԥyata keçirilmԥsinԥ hԥsr edԥn Azԥrbaycan mԥdԥniyyԥti fԥdakarlarÕnÕn fԥaliyyԥt salnamԥsidir. Bu, AzԥrbaycanÕn milli-mԥdԥni inkiúafÕna xidmԥt, müasir sivilizasiyanÕn mütԥrԥqqi vԥ sülhsevԥr ölkԥlԥrindԥn biri imicini qazanmÕú do÷ma Vԥtԥnԥ xidmԥt yolunu seçmiú insanlarÕn yaradÕcÕ tarixidir. Kitabda elm, tԥhsil vԥ maarifin, demokratiya, tԥúkilat vԥ idarԥetmԥ mԥdԥniyyԥti- nin, fԥrdi vԥ beynԥlxalq münasibԥtlԥrin inkiúafÕnda, AzԥrbaycanÕn milli maraqlarÕna cavab verԥn sosial-mԥdԥni siyasԥtin hԥyata keçirilmԥsindԥ “Simurq” AMA-nÕn dövlԥtԥ vԥtԥndaú yardÕmÕna yönԥldilmiú geniú fԥaliyyԥti öz ԥksini tapmÕúdÕr. Burada müstԥqil Azԥrbaycan RespublikasÕnÕn mԥdԥniyyԥt sahԥsindԥ ilk qeyri-hökumԥt tԥúkilatÕnÕn tarixi iú tԥcrübԥsini ümumilԥúdirmԥyԥ, hԥyat fԥlsԥfԥsini, ideoloji vԥ psixoloji istiqamԥtlԥrini, idarԥçilik texnologiyalarÕnÕ meydana çÕxarma÷a sԥy göstԥrilmiúdir. KitabÕn müsbԥt elmi mԥziyyԥtlԥrindԥn biri, “Simurq” AMA-nÕn sԥnԥdlԥr vԥ materiallar arxivindԥ saxlanÕlan çoxsaylÕ mԥnbԥlԥrdԥn ilk dԥfԥ istifadԥ olunmasÕdÕr.
© “Simurq” AMA. 2015 © “OL”npkt. 2015
3 KøTABIN øÇøNDԤKøLԤR: 1.
2.
3. AssosiasiyanÕn yaradÕlmasÕnÕn tarixi úԥraiti, ilkin úԥrtlԥri vԥ elmi ԥsaslarÕ .................................................... 4. AssosiasiyanÕn hԥyat fԥlsԥfԥsi, missiyasÕ vԥ ԥsas vԥzifԥsinin formalaúdÕrÕlmasÕ. Onun tԥrԥfindԥn “SøMURQ” adÕnÕn vԥ baúlÕca prioritet kimi intellektual mԥdԥniyyԥtin seçilmԥsi motivlԥri ............. 5. “SøMURQ” AMA-nÕn ilk, tԥsis qurultayi, onun fԥaliyyԥt mԥqsԥdlԥri vԥ planlarÕnÕn formalaúdÕrÕlmasÕ .......................................... 6. AssosiasiyanÕn yaradÕcÕ fԥaliyyԥtinin baúlan÷ÕcÕ vԥ onun ilkin nԥticԥlԥri.................................................................... 7. AssosiasiyanÕn ikinci qurultayÕ. Azԥrbaycan mԥdԥniyyԥtin dirçԥliúi dövründԥ............................................ 8. AssosiasiyanÕn üçüncü qurultayÕ. Üçüncü minilliyin ԥvvԥlindԥ............................................................... 9. Azԥrbaycan Kulturoloqlar Cԥmiyyԥtinin tԥsis edilmԥsi vԥ onun “SøMURQ” AMA ilԥ birgԥ fԥaliyyԥti.......................................... 10.
“SøMURQ” AMA-nÕn TASøS proqramÕnÕn layihԥsi ilԥ ԥmԥkdaúlÕ÷Õ.......................................................................... 11. Milli kulturologiya elmi vԥ maarifinin inkiúafinda AssosiasiyanÕn rolu...................................................................................... 12.
AssosiasiyanÕn dördüncü qurultayÕ. Yeni vԥzifԥlԥr, mԥdԥni
tԥúԥbbüslԥr vԥ layihԥlԥr ........................................................ 13. AssosiasiyanÕn beúinci qurultayÕ. øctimai tanÕnma, yeni
tԥúԥbbüslԥr, yeni nailiyyԥtlԥr vԥ yeni ümidlԥr.................. 14. “SøMURQ” AMA-nÕn son beú ildԥki fԥaliyyԥti. AssosiasiyanÕn azԥrbaycançÕlÕq ideologiyasÕ vԥ multikulturalizm dövlԥt siyasԥtinin hԥyata keçirilmԥsindԥ iútirakÕ ..................
4 19. Ԥlavԥlԥr: 1. CΨDVΨL. “SøMURQ” AMA tΩrΩfindΩn icra olunan Ωn mühüm layihΩlΩr (sΩnΩdlΩr, konsepsiyalar, monoqrafiyalar, mΩcmuΩlΩr, elmi tövsiyΩlΩr, maariflΩndirici layihΩlΩr, proqramlar, mΩktΩblΩr, kon- franslar, seminarlar, treninqlΩr, televiziya veriliúlΩri, xarici sΩfΩrlΩr). 1990-2015-ci illΩr..................... 2. Dünya MΩdΩniyyΩti BeynΩlxalq Universitetinin layihΩsindΩn çÕxarÕú. 1995-ci il... 3. AzΩrbaycanda mΩdΩniyyΩtin modernlΩúdirilmΩsi üzrΩ tövsiyΩlΩr. 2000-2005-ci illΩr........................................................ 4. “Kulturologiya vΩ AzΩrbaycanda insan kapitalÕnÕn inkiúafi” birinci BakÕ kulturoloji konfransÕ iútirakçÕlarÕnÕn BΩyannamΩsi. 2011-ci il......................................................................... 5. “AzΩrbaycan - 2020: gΩlΩcΩyΩ baxÕú” DövlΩt KonsepsiyasÕ üçün ”Simurq” AzΩrbaycan MΩdΩniyyΩt AssosiasiyasÕnÕn tΩkliflΩri.... 6. KitabdakÕ kulturoloji simvollarÕn izahÕ..................................... 7. “Simurq” AMA-nÕn fΩaliyyΩti haqqÕnda tΩbriklΩr vΩ rΩylΩr ......... 8. Kosta-RikanÕn MΩdΩniyyΩt Nazirliyi ilΩ müqavilΩ. 1991-ci il...... 9. Dünya MΩdΩniyyΩti BeynΩlxalq Universitetinin tΩsis edilmΩsi mΩsΩlΩsi üzrΩ mΩktub-dΩstΩklΩr ...............................................
5 ÖN SÖZ
2015-ci il - 25 yaúÕ tamam olan “Simurq” Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt AssosiasiyasÕ üçün yubiley ili oldu! Bu, Azԥrbaycan vԥtԥndaú cԥmiyyԥti ta- rixindԥ ԥlamԥtdar tarixdir, belԥ ki, SSRø da÷ÕldÕqdan sonra respublika ziyalÕ- larÕnÕn tԥúԥbbüsü ilԥ tԥsis edilmiú “Simurq” AMA, mԥdԥniyyԥt sahԥsindԥ AzԥrbaycanÕn ilk qeyri-hökumԥt tԥúkilatÕdÕr. “Simurq” AMA-nÕn yaradÕcÕ fԥaliyyԥtinԥ hԥsr olunmuú bu kitab, iki minilliyin hüdudunda Azԥrbaycan mԥdԥniyyԥtinԥ xidmԥtin iki on il yarÕm vaxtÕ ԥrzindԥ AssosiasiyasÕnÕn keçdiyi çԥtin, lakin sԥmԥrԥli yolu ԥks etdirir. AssosiasiyanÕn ԥsasÕnÕ qoyanlar tԥrԥfindԥn öz yaradÕcÕ fԥaliyyԥtinin predmeti qismindԥ ruhi mԥdԥniyyԥtin seçilmԥsi onunla úԥrtlԥnir ki, qԥdim zamanlardan, artÕq “Homo sapiens”in ilk addÕmlarÕndan baúlayaraq bizim günlԥrԥdԥk, co÷rafiyadan asÕlÕ olmayaraq, bütün dünyada mԥdԥniyyԥt hԥmi- úԥ insanÕn, ailԥnin, cԥmiyyԥtin, etnosun, millԥtin vԥ dövlԥtin baúlÕca inkiúaf amili olmuú vԥ olacaqdÕr. Kitabda elm, tԥhsil vԥ maarifin, demokratiya, tԥúkilat vԥ idarԥetmԥ mԥ- dԥniyyԥtinin, fԥrdi vԥ beynԥlxalq münasibԥtlԥrin inkiúafÕnda, AzԥrbaycanÕn milli maraqlarÕna cavab verԥn sosial-mԥdԥni siyasԥtin hԥyata keçirilmԥsindԥ “Simurq” AMA-nÕn dövlԥtԥ vԥtԥndaú yardÕmÕna yönԥldilmiú geniú fԥaliyyԥti öz ԥksini tapmÕúdÕr. Burada müstԥqil Azԥrbaycan RespublikasÕnÕn ilk qeyri- hökumԥt tԥúkilatÕnÕn mԥdԥniyyԥt sahԥsindԥ tarixi iú tԥcrübԥsini ümumilԥú- dirmԥyԥ, hԥyat fԥlsԥfԥsini, ideoloji vԥ psixoloji istiqamԥtlԥrini, idarԥçilik texnologiyalarÕnÕ meydana çÕxarma÷a sԥy göstԥrilmiúdir. Ԥsԥrdԥ tԥúkilatÕn missiyasÕnÕn mahiyyԥti, ԥsas mԥqsԥdlԥri vԥ vԥzifԥlԥri, çԥtinliklԥri, nailiyyԥt- lԥri vԥ buraxÕlmÕú imkanlarÕ, tԥfԥkkür, ԥmԥk mԥdԥniyyԥti vԥ dövlԥtin milli maraqlarÕna cavab verԥn konkret nԥticԥlԥri göstԥrilmiúdir. Müԥllif kollektivi AssosiasiyanÕn yaradÕlmasÕ vԥ fԥaliyyԥt motivlԥrini, onun tԥúԥkkülü vԥ inkiúafÕnÕn tarixi úԥraiti vԥ xüsusiyyԥtlԥrini ԥks etdirmԥ- yԥ, AssosiasiyanÕn üzvlԥrinin Azԥrbaycanda ruhi mԥdԥniyyԥtin inkiúafÕna vԥ insan kapitalÕnÕn tԥkmillԥúdirilmԥsinԥ verdiyi töhfԥni aúkar etmԥyԥ nail ol- muúdur. Onlar tԥrԥfindԥn Azԥrbaycan RespublikasÕnÕn milyonlarla vԥtԥnda- úÕnÕn tԥfԥkkür vԥ davranÕú mԥdԥniyyԥtinԥ, Azԥrbaycan xalqÕnÕn zԥngin mԥ- dԥniyyԥtinin xaricdԥ tԥbli÷inԥ pozitiv tԥsir göstԥrԥn orijinal kulturoloji ideyalar, tԥúԥbbüslԥr vԥ layihԥlԥrin yaradÕlmasÕ vԥ maddilԥúdirilmԥsi tarixi proseslԥri tԥdqiq edilmiúdir. Bu dԥyԥrli kitab, ruhi mԥdԥniyyԥtin dԥyiúdirici potensialÕnÕn dԥrin sistemli tԥhlili, toplanan vԥ istehsal edilԥn qiymԥtli humanitar biliklԥr bankÕ, innovativ
6 ideyalar vԥ ekspert tövsiyԥlԥrinin çoxlu÷u ilԥ fԥrqlԥnԥn ciddi kulturoloji ԥsԥrdir. O, insanÕn inkiúafÕnÕn baúlÕca hԥrԥkԥtverici qüvvԥsi olan elmin hüdudsuz im- kanlarÕna son dԥrԥcԥ ԥminliklԥ, vԥ Azԥrbaycanda mԥdԥni tԥrԥqqi ideyalarÕnÕn tԥntԥnԥsinԥ sarsÕlmaz inamla doludur. Burada ifadԥ olunan kulturoloji biliklԥrin vԥ ekspert tövsiyԥlԥrinin praktik istifadԥsi, Azԥrbaycan xalqÕnÕn milli inkiúafÕ- nÕn pozitiv üfüqünü formalaúdÕran yeni imkanlara do÷ru bir vasitԥdir. Mövcud oldu÷u dövr ԥrzindԥ tԥúkilatÕn yaradÕcÕ fԥaliyyԥtinin hԥqiqi ta- rixi mԥnzԥrԥsini yaratma÷a çalÕúaraq, müԥllif kollektivi metodologiya qis- mindԥ tarixilik prinsipini, mԥntiq vԥ dialektikanÕ, fԥnlԥrarasÕ elmi-tԥdqiqat vasitԥlԥri qismindԥ sistemli kulturoloji tԥhlil metodlarÕ mԥcmusunu seçmiú- lԥr. Tarixi faktlar, orijinal sԥnԥdlԥr vԥ materiallarÕn sistemli tԥhlili ԥsasÕnda qurulmuú bu ciddi ԥsԥrin hazÕrlanmasÕ, cԥmiyyԥt vԥ dövlԥt qarúÕsÕnda kol- lektivin ԥmԥyinin aúkar edilmԥsi vԥ qiymԥtlԥndirilmԥsi üçün monoqrafiya- lar, mԥcmuԥlԥr, jurnallar, elmi vԥ qԥzet mԥqalԥlԥri, internet materiallarÕ, hԥmçinin “Simurq” Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt AssosiasiyasÕnÕn zԥngin arxivi vԥ onun üzvlԥrinin xatirԥlԥrindԥn istifadԥ olunmuúdur. Belԥ mԥsuliyyԥtli yanaúma - AssosiasiyanÕn rԥhbԥrlԥri vԥ üzvlԥrinin elmi biliklԥri, peúԥkar sԥriútԥliliyi vԥ yüksԥk etik mԥdԥniyyԥt sԥviyyԥsini, fasilԥsiz dԥyiúikliklԥr vԥ qloballaúma ça÷ÕrÕúlarÕ úԥraitindԥ ölkԥnin rԥqabԥt qabiliyyԥti vԥ tԥhlükԥsizliyinin mühüm úԥrti kimi, milli mԥdԥniyyԥtin sosial kapitalÕnÕn formalaúdÕrÕlmasÕ vԥ inkiúafÕna verdiklԥri ciddi töhfԥni müԥyyԥn etmԥyԥ vԥ obyektiv surԥtdԥ, layiqincԥ qiymԥtlԥndirmԥyԥ imkan yaratmÕúdÕr. Qeyri-hökumԥt tԥúkilatlarÕ ԥsas siyasԥt iútirakçÕlarÕ olmasalar da, onlar ölkԥnin sosial-mԥdԥni, siyasi vԥ iqtisadi inkiúafÕna müsbԥt tԥsir göstԥrirlԥr. Mԥlum oldu÷u kimi, beynԥlxalq tԥúkilatlar yüksԥk intellektual potensiala malik, dövlԥtin sosial-mԥdԥni siyasԥtinin ԥn mühüm mԥsԥlԥlԥri üzrԥ konsul- tasiya vԥ ekspertiza proseslԥri üçün faydalÕ olan, hökumԥt üçün elmi ԥsas- lanmÕú tövsiyԥlԥrin vԥ idarԥçilik texnologiyalarÕnÕn iúlԥnib hazÕrlanmasÕna yardÕm edԥn qeyri-hökumԥt tԥúkilatlarÕna mühüm ԥhԥmiyyԥt verirlԥr. Bununla ԥlaqԥdar olaraq, “Simurq” AMA-nÕn yalnÕz milli mԥdԥniyyԥtin inkiúafÕna deyil, hԥm dԥ AzԥrbaycanÕn mütԥrԥqqi xarici siyasԥtinԥ müԥyyԥn vԥ- tԥnpԥrvԥrlik töhfԥsini qeyd etmԥk az ԥhԥmiyyԥtli deyil. Bu töhfԥnin sԥmԥrԥlili- yinin qiymԥtlԥndirilmԥsi üçün AssosiasiyanÕn ölkԥmizin xaricdԥ pozitiv imici- nin formalaúmasÕna yardÕm edԥn fԥaliyyԥtini ԥks etdirԥn bir neçԥ aúkar faktlarÕ xatÕrlatmaq kifayԥtdir. OnlarÕn sÕrasÕnda: hԥlԥ 1991-ci ildԥ Kosta-Rika tԥrԥfin- dԥn AzԥrbaycanÕn dövlԥt müstԥqilliyinin tanÕnmasÕnda “Simurq” AMA-nÕn ro- lu, 2000-ci ilin ԥvvԥlindԥ AssosiasiyanÕn mԥdԥni siyasԥt üzrԥ Avropa ùurasÕnÕn mԥlumat bazasÕna daxil edilmԥsi, 2000-ci ilin payÕzÕnda BMT-dԥ Millenium
7 üzrԥ Beynԥlxalq konfransÕn geniú iclasÕnda Assosiasiyaya çÕxÕú üçün söz veril- mԥsi, 2001-2006-cÕ illԥrdԥ AssosiasiyanÕn 100-dԥn artÕq üzvünün “Sülh sԥfiri” beynԥlxalq diplomu ilԥ tԥltif edilmԥsi, kulturologiya vԥ idarԥetmԥ mԥdԥniyyԥti üzrԥ AssosiasiyanÕn monoqrafiyalarÕnÕn BMT, YUNESKO, ABù Konqresinin kitabxanalarÕ, hԥmçinin Rusiya, Fransa, Almaniya, øtaliya, Qazaxstan, Türkiyԥ, øran, Yaponiya, Çin vԥ dünyanÕn digԥr ölkԥlԥrinin kitabxanalarÕnda istifadԥ edilmԥsini, 2011-ci ildԥn baúlayaraq, AssosiasiyanÕn prezidenti, professor Fuad Mԥmmԥdovun hԥr il Azԥrbaycandan yeganԥ mԥruzԥçi qismindԥ, ԥn böyük kul- turoloji forumlardan birinԥ - Sankt-Peterburqda keçirilԥn “Lixaçov elmi oxu- malarÕ”na dԥvԥt olunmasÕnÕ, 2014-ɫü ildԥn isԥ bu mötԥbԥr forumun Beynԥlxalq tԥúkilat komitԥsinin üzvü olmasÕnÕ göstԥrmԥk olar. “Simurq” AMA-nÕn xüsusiyyԥti, mԥdԥniyyԥt sahԥsindԥ onun elm, tԥh- sil, maarif vԥ bütöv mԥdԥniyyԥt sisteminin digԥr sosial institutlarÕnÕn qabaqla- yÕcÕ inkiúafÕ ԥsasÕnda cԥmiyyԥtin innovativ inkiúafÕnÕn kulturoloji problemlԥri ilԥ mԥú÷ul olan Azԥrbaycan RespublikasÕnÕn ilk, yüksԥk intellektli qeyri-hö- kumԥt tԥúkilatÕ olmasÕ ilԥ úԥrtlԥnmiúdir. O, ölkԥdԥ yeganԥ qeyri-hökumԥt tԥú- kilatÕdÕr ki, öz mԥhsuldar tԥdqiqatçÕlÕq fԥaliyyԥti ilԥ Azԥrbaycan elmindԥ yeni elmi istiqamԥtin – kulturologiyanÕn ԥsasÕnÕ qoymuúdur.
AssosiasiyanÕn fԥaliyyԥtinin nԥticԥlԥri sübut edir ki, Azԥrbaycan Respub- likasÕnda kulturologiyaya hԥm dövlԥt sԥviyyԥsindԥ, hԥm dԥ vԥtԥndaú cԥmiyyԥ- ti sԥviyyԥsindԥ ciddi diqqԥt ayrÕlÕr ki, bu da bütövlükdԥ mԥdԥniyyԥtin inkiúafÕ- nÕn, vԥ ölkԥmizin rԥhbԥrliyi tԥrԥfindԥn mԥdԥniyyԥtin inkiúafÕna verilԥn ԥhԥ- miyyԥtin göstԥricilԥrindԥn biridir. Müasir dünyada kulturologiya, insanÕn kreativ hԥyat fԥaliyyԥti, insanÕn, cԥmiyyԥtin vԥ dövlԥtin inkiúaf texnologiyalarÕ vԥ imkanlarÕ haqqÕnda elm kimi aparÕcÕ elmi paradiqma olmuúdur. O, müasir hԥyatÕn mürԥkkԥb problemlԥrinin tԥhlili vԥ düzgün hԥlli üçün, dünya ictimaiyyԥti, dövlԥt, kollektiv, ailԥ vԥ ayrÕ- ayrÕ vԥtԥndaúlar sԥviyyԥsindԥ düzgün qԥrarlarÕn qԥbul edilmԥsi üçün ԥvԥzsiz ԥhԥmiyyԥtԥ malikdir. Sosial vԥ humanitar elmlԥrin nailiyyԥtlԥri vԥ metodlarÕnÕ sintezlԥúdirԥrԥk, kulturologiya cԥmiyyԥt vԥ insan haqqÕnda sistemlԥúdirilmiú vԥ sosial reallÕq mԥnzԥrԥsini yaradan elmi biliklԥri formalaúdÕrÕr. KulturologiyanÕn inkiúafÕnÕ hԥddԥn artÕq güclԥnmiú differensiasiyaya qarúÕ biliyin inteqrasiyasÕ kimi dԥ nԥzԥrdԥn keçirmԥk olar. Mԥdԥniyyԥt dünyasÕnÕn elmi mԥnzԥrԥsi müx- tԥlif elmlԥrin nԥticԥlԥrini cԥmlԥmԥklԥ ԥldԥ edilԥ bilmԥz. Kulturologiya cԥmlԥ- mir, lakin özünün ԥsas – humanitar reallÕq mԥnzԥrԥsinin formalaúdÕrÕlmasÕ vԥzi- fԥsini gerçԥklԥúdirԥrԥk, elmi biliyin digԥr sahԥlԥrinin nԥticԥlԥrini sintezlԥúdirir. Burada ԥsas yeri mԥdԥniyyԥtin strukturu vԥ dinamikasÕnÕn ümumilԥúdirici mo- delinin yaradÕlmasÕ tutur. KulturologiyanÕn strateji ԥhԥmiyyԥti, daimi dԥyiúik- 8 liklԥr vԥ qloballaúma ça÷ÕrÕúlarÕ úԥraitindԥ bԥúԥriyyԥtin sosial-iqtisadi inkiúafÕ vԥ dünya “biliklԥr iqtisadiyyatÕ”nÕn tԥrԥqqisinin baúlÕca hԥrԥkԥtverici qüvvԥsi olan insan kapitalÕnÕn inkiúafÕ kontekstindԥ xüsusilԥ aydÕn görünür. Buna görԥ dԥ Azԥrbaycan Kulturoloqlar Cԥmiyyԥtinin bu mövzuya müraciԥt etmԥsi, zԥn- nimcԥ, çox vaxtÕndadÕr vԥ, praktik olaraq, hԥddԥn artÕq aktualdÕr. Bu sԥbԥbdԥn Azԥrbaycanda kulturoloji forumlar, konfranslar, seminarlarÕn, televiziya veriliú- lԥrinin, gԥnc tԥdqiqatçÕlarÕn iúlԥrinin müsabiqԥsinin keçirilmԥsi, elmi jurnallarÕn nԥúri, dünya mԥdԥniyyԥti vԥ sivilizasiyasÕnÕn tarixi vԥ nԥzԥriyyԥsinin müxtԥlif mԥsԥlԥlԥri üzrԥ çoxlu sayda kitablarÕn vԥ mԥqalԥlԥrin dԥrc edilmԥsi, onlarla kulturologiya dissertasiyalarÕnÕn müdafiԥsi bizi sevindirmԥyԥ bilmԥz. Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt AssosiasiyasÕnÕn tԥsisçisi vԥ prezidenti, Azԥr- baycan RespublikasÕnÕn Prezidenti yanÕnda Dövlԥt ødarԥçilik AkademiyasÕnÕn professoru Fuad Teyyub o÷lu Mԥmmԥdov haqqÕnda bir neçԥ söz demԥk istԥr- dim. Professor özünün, Azԥrbaycanda vԥ xaricdԥ yaxúÕ mԥlum olan çoxillik tԥdqiqatlarÕ vԥ fundamental ԥsԥrlԥri ilԥ milli kulturologiyanÕn inkiúafÕna ciddi töhfԥ vermiú, Azԥrbaycan elmindԥ bu yeni istiqamԥtin ԥsasÕnÕ qoymuúdur. Fuad Mԥmmԥdov alim vԥ ictimai xadim kimi beynԥlxalq tanÕnma qazanmÕú, onun ԥldԥ etdiyi nԥticԥlԥr isԥ milli vԥ beynԥlxalq diplomlar vԥ medallarla, onun bir sÕra beynԥlxalq elmi akademiyalara hԥqiqi üzv seçilmԥsi ilԥ qeyd olunmuúdur. Qeyd etmԥk kifayԥtdir ki, “Wikimedia Foundation, Inc.” Fondu tԥrԥfindԥn yaradÕlmÕú internet-ensiklopediyada Fuad Teyyub o÷lu Mԥmmԥdovun adÕ - Frans Boas, Eduard Taylor, Herbert Markuze, Yohan Heyzinq, Osvald ùpenqler, Karl Yaspers, Nikolay Danilevski, Nal Zlobin, Moisey Kaqan, Konstantin Leontyev, Pitirim Sorokin vԥ baúqalarÕ kimi dünya kulturologiyasÕnÕn korifeylԥri ilԥ bir sÕrada dayanÕr. Professor tԥrԥfindԥn tԥklif olunan “kulturologiya piramidasÕ” universal metodu, tԥdqiqat metodologiyalarÕ vԥ metodlarÕ idarԥetmԥ elminin tԥkmillԥúdirilmԥsi üçün paradiqma kimi mühüm ԥhԥmiyyԥtԥ malikdir, müxtԥlif sԥviyyԥlԥrdԥ effektiv innovativ idarԥetmԥ modellԥrinin yaradÕlmasÕ üçün yeni imkanlar açÕr. Yubiley ilindԥ Azԥrbaycan cԥmiyyԥti vԥ dövlԥtinin rifahÕ naminԥ mԥdԥniy- yԥtin vԥ kulturologiyanÕn inkiúafÕnda “Simurq” Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt AssosiasiyasÕnÕn kollektivinԥ yeni böyük yaradÕcÕlÕq u÷urlarÕ arzulayÕram!
AzΩrbaycan Milli ElmlΩr AkademiyasÕnÕn müxbir üzvü, filologiya elmlΩri doktoru, professor, AzΩrbaycan RespublikasÕ Milli MΩclisinin MΩdΩniyyΩt mΩsΩlΩlΩri üzrΩ Daimi komissiyasÕnÕn sΩdri 9 GøRøù Sürԥtli sosial-mԥdԥni, o cümlԥdԥn iqtisadi inkiúaf nԥticԥsindԥ Azԥrbay- can RespublikasÕ müasir sivilizasiyanÕn getdikcԥ daha çox ԥn dinamik inki- úaf edԥn dövlԥtlԥri vԥ mԥdԥniyyԥt mԥrkԥzlԥrindԥn birinԥ çevrilir. Buna onun iqtisadiyyat, tԥhsil, elm, incԥsԥnԥt, tibb, idman, turizm vԥ bütöv mԥdԥniyyԥt sisteminin digԥr sahԥlԥrindԥki u÷urlarÕ, düúünülmüú daxili vԥ xarici siyasԥti, yüksԥk úԥhԥrsalma vԥ dövlԥt idarԥçiliyi mԥdԥniyyԥti imkan verir. RespublikanÕn nailiyyԥtlԥrindԥ mԥlum xidmԥt, eyni zamanda qeyri- hökumԥt tԥúkilatlarÕna, o cümlԥdԥn, “Simurq” Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt AssosiasiyasÕna da mԥxsusdur. HazÕrkÕ kitab 25 illik mövcudlu÷u ԥrzindԥ “Simurq” Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt AssosiasiyasÕnÕn yaradÕlmasÕ vԥ inkiúafÕ- nÕn çԥtin yolunu ԥks etdirԥn orijinal tarixi materiallardan ibarԥtdir. Bu, özü- nün iúdԥn azad vaxtÕnÕ vԥ çoxillik ԥmԥyini tԥmԥnnasÕz olaraq yüksԥk ruhi mԥdԥniyyԥt ideallarÕnÕn hԥyata keçirilmԥsinԥ hԥsr edԥn Azԥrbaycan mԥdԥ- niyyԥti fԥdakarlarÕnÕn fԥaliyyԥt salnamԥsidir. Bu, AzԥrbaycanÕn milli-mԥdԥ- ni inkiúafÕna xidmԥt, müasir sivilizasiyanÕn mütԥrԥqqi vԥ sülhsevԥr ölkԥlԥ- rindԥn biri imicini qazanmÕú do÷ma Vԥtԥnԥ xidmԥt yolunu seçmiú insanlarÕn yaradÕcÕ tarixidir. 25 illik hԥyat yolu - bu olduqca dԥyԥrli qeyri-hökumԥt tԥúkilatÕnÕn ma- hiyyԥti, xüsusiyyԥtlԥri, tarixi vԥ nailiyyԥtlԥrini izlԥmԥyԥ, bԥúԥri inkiúafa vԥ Azԥrbaycan RespublikasÕnÕn milli inkiúafÕna onun töhfԥsini qiymԥtlԥndir- mԥyԥ, Azԥrbaycan xalqÕnÕn rifahÕ naminԥ yaradÕcÕ fԥaliyyԥtindԥki çԥtinliklԥ- ri, sԥhvlԥri vԥ çatÕúmazlÕqlarÕ tԥhlil etmԥyԥ imkan verԥn ciddi sԥbԥbdir. Dünya sivilizasiyasÕ tarixi, insanÕn kreativ inkiúaf mԥnbԥyi olan, yalnÕz yüksԥk ruhi mԥdԥniyyԥtin dünyanÕ xilas edԥ bilԥcԥyi hԥqiqԥtini inandÕrÕcÕ surԥtdԥ tԥsdiq edir. YalnÕz yüksԥk ruhi mԥdԥniyyԥt vԥ ona ԥsaslanan yaradÕ- cÕ fԥaliyyԥt cԥmiyyԥti yeni inkiúaf vԥ rifah üfüqlԥrinԥ çÕxarma÷a, bԥúԥriyyԥ- tin layiqli hԥyatÕnÕ vԥ daha yaxúÕ gԥlԥcԥyini tԥmin etmԥyԥ qadirdir. Planetin xalqlarÕ vԥ dövlԥtlԥri üçün ruhi mԥdԥniyyԥtin inkiúafÕndan daha vacib bir mԥsԥlԥ ola bilԥrmi? Yüksԥk ruhi mԥdԥniyyԥt – düzgün hԥyat müԥllimidir, davamlÕ ictimai tԥrԥqqinin ԥsasÕ, millԥtin iqtisadi vԥ sosial rifah mԥnbԥyi, cԥmiyyԥtin vԥ dövlԥtin rԥqabԥt qabiliyyԥti vԥ tԥhlükԥsizlik mԥnbԥyidir, in- sanlarÕn mԥhԥbbԥti, dostlu÷u vԥ ԥmԥkdaúlÕ÷Õna açardÕr, sülhԥ vԥ bԥúԥriyyԥtin xilasÕna aparan yoldur. Cahillik – úԥr vԥ yoxsulluq (maddi vԥ ruhi anlamda), mԥdԥniyyԥt isԥ - bilik, inkiúaf vԥ rifahdÕr. Sosial tԥzahür olan, ilk növbԥdԥ, insanlarÕn cahilli- yi ilԥ úԥrtlԥnԥn úԥri dԥf etmԥk vԥ azaltmaq, hԥdsiz eqoizmi, qԥzԥbi, tamah-
10 karlÕ÷Õ vԥ rüúvԥtxorlu÷u aradan qaldÕrmaq, - yalnÕz insanÕn xarakteri vԥ dav- ranÕúÕna müsbԥt tԥsir göstԥrԥn yüksԥk ruhi mԥdԥniyyԥtin inkiúaf etdirilmԥsi vԥ yayÕlmasÕ yolu ilԥ mümkündür. Mԥdԥniyyԥt – insanÕn hԥqiqi dԥyԥr meya- rÕdÕr. Nԥ milliyyԥti, nԥ dini, nԥ anadan oldu÷u yer, nԥ yaúayÕú mԥskԥni, nԥ peúԥsidir. Mԥdԥniyyԥt – insanlarÕn rifahÕ naminԥ xeyirxahlÕq, yüksԥk etika vԥ yaradÕcÕlÕq seçimidir, hԥyatÕn, insanÕn inkiúafÕ vԥ xoúbԥxtliyinin tükԥn- mԥz mԥnbԥyi, biliklԥrin, xeyrin, mԥhԥbbԥt vԥ yaradÕcÕlÕ÷Õn sԥmԥrԥli enerjisi- dir. Alicԥnab, yaxúÕ tԥhsilli vԥ tԥrbiyԥli insan ictimai tanÕnmada tԥlԥbatÕnÕ baúqalarÕnÕn zԥifliyi, onlarÕn alçaldÕlmasÕ yaxud sÕxÕúdÕrÕlmasÕ hesabÕna de- yil, özünün a÷lÕ, qabiliyyԥtlԥri, biliklԥri, humanizmi vԥ nailiyyԥtlԥrini gös- tԥrmԥklԥ tԥmin edir. Mԥdԥni insanÕn formalaúmasÕ daha çox uúaqlarÕn vԥ gԥnclԥrin düzgün tԥrbiyԥ edilmԥsindԥn, elmin vԥ praktikanÕn nailiyyԥtlԥrinԥ ԥsaslanan mԥntiqi dԥlillԥr ԥsasÕnda böyüklԥri inandÕrmaq bacarÕ÷Õndan, insa- na elm vԥ tԥhsilin verdiyi yüksԥk mԥdԥniyyԥt dԥyԥrlԥri vԥ standartlarÕ üzԥ- rindԥ qurulmuú hԥyat üstünlüklԥrinin izah edilmԥsindԥn asÕlÕdÕr. Lakin mԥdԥniyyԥtin dünyanÕ xilas etmԥsi üçün onu yalnÕz dԥstԥklԥmԥk vԥ inkiúaf etdirmԥk deyil, hԥm dԥ onun humanist ideyalarÕnÕ tԥnԥzzül vԥ da- ÷Õlmadan, cahillik, vԥhúilik vԥ barbarlÕq qalÕqlarÕndan müdafiԥ etmԥk lazÕm- dÕr. XalqÕnÕ sevԥn hԥr bir ziyalÕ insan, siyasԥtçi vԥ mԥmurun borcu - tԥhsilin, maarifin vԥ informasiyanÕn imkanlarÕndan istifadԥ edԥrԥk, mԥdԥniyyԥti destruktiv proseslԥrdԥn qorumaqdan, úԥxsiyyԥtin, cԥmiyyԥtin vԥ dövlԥtin ru- hi mԥdԥniyyԥtinin daimi tԥkmillԥúdirilmԥsinԥ yardÕm etmԥkdԥn ibarԥtdir. Mԥdԥniyyԥt sosial fenomendir, tԥbiԥtdԥn (insandan) baúlayan, lakin tԥ- biԥtԥ vԥ özünԥ münasibԥtdԥ insanÕn ԥqli vԥ onun yaradÕcÕ fԥaliyyԥti ilԥ ba÷lÕ olan üstbioloji kateqoriya olan ekstrasomatik sistemdir. Mԥdԥniyyԥtin inki- úafÕ beú obyektiv-tarixi amildԥn asÕlÕdÕr. Bu – tarixi-co÷rafi úԥrait, mԥdԥniy- yԥtin genetik kodu, sosial mühit, tarixi úԥrait vԥ mԥdԥni mübadilԥdir. Bԥra- bԥr úԥrtlԥrlԥ, milli mԥdԥniyyԥtin strukturu, prioritetlԥri vԥ imkanlarÕnÕ for- malaúdÕran sosial mühit, mԥdԥniyyԥtin hԥyat qabiliyyԥti vԥ effektivliyi üçün tԥyinedici ԥhԥmiyyԥtԥ malikdir. Bütöv sosial sistem olan mԥdԥniyyԥti, obrazlÕ úԥkildԥ, birlikdԥ müasir cԥmiyyԥtin sosial strukturunu tԥúkil edԥn sosial institutlar vԥ mԥdԥniyyԥt ha- disԥlԥrinin öz aralarÕnda üzvi surԥtdԥ qarúÕlÕqlÕ ԥlaqԥli inkiúaf etdiyi úar for- masÕnda tԥsԥvvür etmԥk olar. Bunlara: tԥhsil, maarif vԥ tԥrbiyԥ; elm vԥ texnologiya; iqtisadiyyat vԥ maliyyԥ; ideologiya; tԥúkiletmԥ vԥ idarԥetmԥ; hüquq vԥ qanunvericilik; etika; bԥdii mԥdԥniyyԥt (incԥsԥnԥt) vԥ mԥdԥni irs; hԥyat tԥrzi; hԥyat tԥminatÕ sistemlԥri; informasiya vԥ mԥtbuat; daxili vԥ xari- ci siyasԥt; beynԥlxalq münasibԥtlԥr vԥ din aiddir. Bu istiqamԥtlԥrin hԥr biri
11 öz mԥqsԥdi, strukturu, funksiyalarÕ, texnologiyalarÕ, enerjisi, hԥrԥkԥt vekto- runa, dԥyiúdirici imkanlarÕna malikdir. Sԥmԥrԥli idarԥetmԥ bütöv mԥdԥniy- yԥt sisteminin harmonik inkiúafÕnÕ, cԥmiyyԥtin dinamik tԥrԥqqisini tԥmin edԥn ԥsas istiqamԥtlԥr vԥ prioritetlԥrin düzgün seçimini nԥzԥrdԥ tutur. Milli inkiúaf vektoru yüksԥk biliklԥr mԥdԥniyyԥti vԥ ԥmԥk mԥdԥniyyԥ- tini, idarԥçilik nԥticԥlԥrinԥ görԥ mԥsuliyyԥt mԥdԥniyyԥtini, dԥyԥrlԥr harmo- niyasÕ vԥ cԥmiyyԥtin maraqlarÕnÕn uzlaúmasÕna ԥsaslanan yüksԥk mԥnԥvi prinsiplԥri özündԥ birlԥúdirԥn ruhi mԥdԥniyyԥtlԥ müԥyyԥn olunur. Bunun üçünsԥ, millԥtin hԥyat qabiliyyԥtini tԥmin edԥn, elmi biliklԥr, humanist etika vԥ yaradÕcÕlÕq, qarúÕlÕqlÕ anlaúma, mԥdԥniyyԥtlԥrin harmoniyasÕna vԥ vԥtԥn- daúlarÕn maraqlarÕna, davamlÕ inkiúaf mԥqsԥdilԥ onlarÕn hԥmrԥyliyi vԥ qarúÕ- lÕqlÕ faydalÕ ԥmԥkdaúlÕ÷Õna ԥsaslanan sosial-mԥdԥni mühitin daim tԥkmillԥú- dirilmԥsi lazÕmdÕr. Bu hԥqiqԥtlԥrin dԥrk edilmԥsi, çoxlu sayda ölçülԥrԥ ma- lik sosial fenomen olan mԥdԥniyyԥtin - “insanÕn a÷lÕ, hisslԥri vԥ fiziki ԥmԥyi ilԥ yaradÕlan bütün pozitivin “ikinci, süni tԥbiԥti” kimi düzgün baúa düúül- mԥsini tԥlԥb edir. Mԥdԥniyyԥtin bir cox tԥriflԥri vardÕr ki, onlarÕn arasÕnda ԥn çox yayÕlanÕ onun kontekstual vԥ dar nöqteyi-nԥzԥrdԥn izahÕdÕr. Kontekstual mԥnada mԥdԥ- niyyԥt – hԥr hansÕ bir hadisԥnin, fԥaliyyԥt sahԥsinin, fԥrdi vԥ sosial münasibԥtlԥ- rin, yaxud insanÕn özünün inkiúaf sԥviyyԥsinin keyfiyyԥt xarakteristikasÕdÕr. Bu anlayÕú insanÕn, millԥtin, cԥmiyyԥtin, yaxud ümumilikdԥ, bԥúԥriyyԥtin müxtԥlif hԥyat fԥaliyyԥti sahԥlԥri üzrԥ tԥtbiq edilԥ bilԥr. Dar vԥ adi anlamda mԥdԥniyyԥt, baúlÕca olaraq, incԥsԥnԥt, folklor, ԥnԥnԥlԥr, mԥdԥni irs, etik normalardÕr. Bir çox mԥdԥniyyԥt konsepsiyalarÕ onunla úԥrtlԥnmiúdir ki, mԥdԥniyyԥt - dinamik, daim dԥyiúԥn yaradÕcÕ prosesdir vԥ onun ԥsas motivi insan hԥyatÕnÕn qorunmasÕ vԥ yaxúÕlaúdÕrÕlmasÕ haqqÕnda qay÷ÕdÕr. Mԥdԥniyyԥtin bir çox tԥriflԥrini sistemlԥúdirmԥyԥ vԥ birlԥúdirmԥyԥ ça- lÕúaraq, biz ona ԥsaslanÕrÕq ki, qԥdim zamanlardan insanÕn fikri, ideyalarÕ vԥ biliklԥri maddilԥúԥrԥk, bizi ԥhatԥ edԥn alԥmi kökündԥn dԥyiúԥn, vԥ insan üçün zԥruri olan texnologiyalara vԥ istehsala çevrilirlԥr. Bu gerçԥk reallÕqÕ nԥzԥrԥ alaraq, mԥdԥniyyԥti yaradÕcÕ proses, insanÕn hԥyat fԥaliyyԥti dԥyԥrlԥri vԥ texnologiyalarÕnÕn mԥcmusu kimi mԥntiqi cԥhԥtdԥn ifadԥ etmԥyԥ imkan verԥn sistemli elmi anlayÕú tԥrԥfimizdԥn formulԥ edilmiúdir. Belԥ anlayÕúa uy÷un olaraq, mԥdԥniyyԥt – üçlükdür: tԥbiԥtin, insanÕn özünün vԥ cԥmiyyԥ- tin dԥrk edilmԥsi vԥ dԥyiúdirilmԥsi, nԥticԥdԥ yaranan ruhi vԥ maddi dԥyԥrlԥr vԥ normalar, hԥmçinin onlarÕn istehsal, mühafizԥ, istifadԥ vԥ ötürülmԥ texnologiyalarÕ. Mԥdԥniyyԥt anlayÕúÕna belԥ yanaúma onun tarixi, kreativ fԥ- aliyyԥtlԥri, qanunauy÷unluqlarÕ, texnologiyalarÕ vԥ innovativ imkanlarÕnÕn
12 sistemli tԥhlilinԥ imkan verir. O, mԥdԥniyyԥtin mahiyyԥt vԥ xüsusiyyԥtlԥri- nin yalnÕz dԥyԥrlԥr kimi deyil, hԥm dԥ insanlarÕn ruhi vԥ maddi tԥlԥbatlarÕ- nÕn tԥmin edilmԥsi üçün zԥruri olan effektiv hԥyat texnologiyalarÕ vԥ mԥhsul istehsalÕna yönԥldilmiú tarixi proses kimi dԥrk edilmԥsinԥ yardÕm edir. Bütöv u÷urlu milli mԥdԥniyyԥt sistemindԥ aparÕcÕ hԥlqԥ intellektual mԥdԥniyyԥtdir. øntellekt insanÕn, cԥmiyyԥtin vԥ dövlԥtin bԥrpaedici strateji inkiúaf resursudur, ona ԥsaslanan elm isԥ tԥhlükԥsiz vԥ firavan hԥyat üçün zԥruri olan müdrikliyԥ aparÕb çÕxarÕr. Humanist mԥnԥviyyatla úԥrtlԥnԥn yük- sԥk intellekt insanÕn baúlÕca inkiúaf mԥnbԥyi, dünya sivilizasiyasÕnÕn aparÕcÕ qüvvԥsidir. Kԥúflԥr vԥ ixtiralarÕn düzgün anlamÕ, qiymԥtlԥndirilmԥsi vԥ vax- tÕnda istifadԥsi úԥrtilԥ, intellektual mԥdԥniyyԥtin nailiyyԥtlԥri planetin mil- yonlarla insanlarÕnÕn hԥyatÕ üçün ԥlveriúli imkanlar yaradÕr. øntellektual mԥdԥniyyԥtin tԥyinedici ԥhԥmiyyԥtini qiymԥtlԥndirmԥk üçün “insan ԥmԥyi” anlayÕúÕna müraciԥt etmԥk kifayԥtdir. Ԥmԥk mԥdԥniyyԥ- ti – insanÕn hԥyati tԥlԥbatlarÕnÕn tԥmin edilmԥsi, qorunmasÕ vԥ yaxúÕlaúdÕrÕl- masÕ üçün zԥruri olan dԥyԥrlԥrin istehsalÕna yönԥldilmiú biliklԥr, bacarÕqlar, mütԥúԥkkillik, etika vԥ yaradÕcÕ fԥaliyyԥtdir. Ԥmԥk – mԥdԥniyyԥtin funda- mental sosial institutlarÕndan biridir, insanÕn hԥyatÕ, ԥqli vԥ mԥnԥvi inkiúafÕ- nÕn zԥruri úԥrtidir ki, onsuz bԥúԥriyyԥtin mövcudlu÷unu tԥsԥvvür etmԥk çԥ- tindir. Bu zaman fiziki ԥmԥyin dԥyԥri “ruhi istehsalÕn”, yԥni tԥhsil, elm, incԥsԥnԥt, vԥ yalnÕz insan potensialÕnÕn formalaúmasÕ üçün deyil, eyni za- manda iqtisadi istehsalÕn inkiúafÕ üçün mühüm ԥhԥmiyyԥt kԥsb edԥn digԥr qeyri-iqtisadi kateqoriyalar sahԥsindԥ inkiúaf üçün fԥaliyyԥtin ԥsasÕnÕ tԥúkil edԥn ԥqli ԥmԥk payÕndan asÕlÕ olaraq artÕr. Hiss etmԥk çԥtin deyil ki, cԥmiyyԥtin sosial-mԥdԥni tԥrԥqqisi in- tellektual mԥdԥniyyԥtin sԥviyyԥsi ilԥ düz mütԥnasib, insanlarÕn cahillik sԥviyyԥsi ilԥ tԥrs mütԥnasibdir. Surԥtin kԥmiyyԥtinin artmasÕ vԥ mԥxrԥcin azalmasÕ ölkԥdԥ elm vԥ tԥhsilin inkiúaf sԥviyyԥsindԥn asÕlÕdÕr. Hԥlԥ XXI ԥsrdԥ dahi Nizami özünün “øqbalnamԥ” ԥsԥrindԥ elmin vԥ alimlԥrin cԥmiy- yԥtdԥki gücü vԥ üstünlüyü haqqÕnda yazÕrdÕ. Bԥúԥriyyԥtin yaddaúÕnda fövqԥ- ladԥ a÷Õl vԥ intuisiya, misilsiz iradԥ vԥ cԥsarԥt rԥmzi kimi qalan Cordano Bruno insan cԥmiyyԥti üçün elmin inkiúafÕnÕn ԥhԥmiyyԥtini qeyd edԥrԥk deyirdi ki, elmin zirvԥsini fԥth etmԥk mütlԥq deyil, hamÕnÕn bilmԥyԥ, dԥrk etmԥyԥ can atmasÕ kifayԥtdir. ønsanlarÕn elmi tԥhsilinin aparÕcÕ rolunu göstԥ- rԥn bu hԥqiqԥt, bugün dԥ öz ԥhԥmiyyԥtini itirmԥmiúdir. HamÕnÕn alim olma- sÕ vacib deyil, lakin úԥxsiyyԥtin, xüsusԥn dünyanÕn müasir inkiúaf mԥrhԥlԥ- sindԥ, intellektual inkiúaf prosesinin özü Azԥrbaycan cԥmiyyԥti üçün dԥ praktik ԥhԥmiyyԥtԥ malikdir.
13 Bu qanunauy÷unluqlarÕn dԥrk edilmԥsi, dövlԥtimizin strateji mԥdԥni sԥrvԥti kimi, Azԥrbaycan xalqÕnÕn intellektual potensialÕnÕn ԥhԥmiyyԥtini baúa düúmԥyԥ bizԥ ԥsas verir ki, onu qiymԥtlԥndirmԥk, hԥrtԥrԥfli dԥstԥklԥ- mԥk, sԥmԥrԥli istifadԥ etmԥk vԥ daim inkiúaf etdirmԥk lazÕmdÕr. øntellektual mԥdԥniyyԥt elmi-texniki vԥ sosial tԥrԥqqinin yalnÕz ԥsa- sÕ deyil, hԥm dԥ hakimiyyԥtԥ, cԥmiyyԥti a÷Õlla idarԥ etmԥyԥ vԥsiqԥdir. Ԥmԥk mԥhsuldarlÕ÷Õ, bunun ardÕnca isԥ dövlԥtin beynԥlxalq reytinqini müԥyyԥn edԥn, cԥmiyyԥtin maddi rifahÕ, hԥyat keyfiyyԥti, ölkԥnin rԥqa- bԥt qabiliyyԥti elmi vԥ texnoloji nailiyyԥtlԥrdԥn, tԥhsilin keyfiyyԥtindԥn asÕlÕdÕr. Ruhi mԥdԥniyyԥtdԥ yüksԥk intellektԥ ԥsaslanan üstünlük - yaúa- manÕn vԥ inkiúafÕn, hakimiyyԥtin vԥ qԥlԥbԥnin, mԥhsuldar istehsal vԥ úü- urlu istehlakÕn, mütԥrԥqqi ideologiya vԥ düúünülmüú siyasԥtin mütlԥq úԥrti olub, úԥrtidir vԥ olacaqdÕr. Biz özümüzԥ, ruhi mԥdԥniyyԥtin mahiyyԥti vԥ onun inkiúafÕnÕn yüksԥk ԥhԥmiyyԥtini kulturoloji baxÕmdan baúa düúmԥyԥ oxucunun diqqԥtini yö- nԥlttmԥk ixtiyarÕnÕ verdik, çünki mԥhz bu mülahizԥlԥr bir çox illԥr bundan ԥvvԥl, “Simurq” AMA-nÕn yaradÕlmasÕ vԥ fԥaliyyԥtinin mԥqsԥdi, bizim sosi- al hԥyat yolumuz kimi tԥrԥfimizdԥn ruhi mԥdԥniyyԥtin seçim motivlԥrinin ԥsasÕnÕ tԥúkil edirdi. AssosiasiyanÕn Azԥrbaycan cԥmiyyԥtinin ruhi mԥdԥniy- yԥt dԥyԥrlԥri, hԥmçinin onun tԥrԥfindԥn mԥnimsԥnilԥn müasir elmi-nԥzԥri biliklԥrlԥ úԥrtlԥnԥn ԥsas missiyasÕ, demokratiya mԥdԥniyyԥtinin formalaúma- sÕnda, intellektual, etik, hüquq vԥ idarԥetmԥ mԥdԥniyyԥtinin inkiúafÕnda dövlԥtԥ yardÕm kimi müԥyyԥn edilmiúdir. O baúlan÷Õcdan Azԥrbaycan xalqÕ- nÕn mԥdԥni irsinin qorunmasÕ vԥ yayÕlmasÕna, insanlarÕn akkulturasiyasÕ vԥ inkulturasiyasÕna, úԥxsiyyԥt mԥdԥniyyԥti vԥ ԥmԥk mԥdԥniyyԥtinin, fԥrdi vԥ beynԥlxalq münasibԥtlԥr mԥdԥniyyԥtinin inkiúafÕna, hԥmçinin respublikanÕn tԥrԥqqisi naminԥ dünyanÕn müxtԥlif xalqlarÕnÕn sosial-mԥdԥni inkiúaf tԥcrü- bԥsinin öyrԥnilmԥsi vԥ yaradÕcÕ istifadԥsinԥ yardÕmÕ nԥzԥrdԥ tuturdu. ødeoloji münasibԥtdԥ Assosiasiya ehkamçÕlÕqdan vԥ insanlarÕn úüur vԥ davranÕúÕnÕn neqativ stereotiplԥrindԥn qԥtiyyԥtlԥ imtina etmԥk u÷runda, AzԥrbaycanÕn bütün vԥtԥndaúlarÕnÕn milli hԥmrԥylik, sülh, vԥhdԥt, mԥdԥni dirçԥliú vԥ tԥrԥqqi ideyalarÕ ԥtrafÕnda birlԥúmԥsi vԥ möhkԥmlԥnmԥsi u÷runda çÕxÕú edirdi. AssosiasiyanÕn konseptual ԥsasÕnÕ - dünya birliyinin inkiúaf strategiyasÕna uy÷un olan, elmin vԥ mԥdԥniyyԥtin inkiúaf etdirilmԥsi vasitԥ- silԥ gԥlԥcԥyԥ yol açan humanist sivilizasiyanÕn formalaúmasÕna istiqamԥt- lԥnmiú könüllülük, mԥdԥni dirçԥliú vԥ yaradÕcÕlÕq tԥúkil edirdi. Bunu nԥzԥrԥ alaraq, “Simurq” AMA öz iúini úԥxsiyyԥtlԥrarasÕ münasi- bԥtlԥrdԥ humanizm, inam vԥ könüllülük, iqtisadi azadlÕq vԥ cԥmiyyԥtin inki-
14 úafÕ naminԥ insanlarÕn yaradÕcÕ vԥ mԥnԥvi potensialÕnÕ daha tam úԥkildԥ aç- ma÷a imkan verԥn sosial ԥdalԥt prinsiplԥrinԥ ba÷lÕlÕq ԥsasÕnda qurma÷a baú- ladÕ. Bu zaman Assosiasiya demokratik cԥmiyyԥtin ali mԥqsԥdinin - güclü dövlԥtin ԥsasÕnÕ tԥúkil edԥn insanÕn azad, mütԥrԥqqi inkiúafÕ vԥ rifahÕ, elmi ԥsaslanmÕú siyasԥtinin isԥ bu mԥqsԥdԥ nail olma vasitԥsi oldu÷una ԥsaslanÕrdÕ. Ümummilli tԥlԥbatlara vԥ maraqlara istiqamԥtlԥnԥrԥk, Assosiasiya bu- raya üzvlԥrinin maraqlarÕnÕ da daxil edirdi, öz fԥaliyyԥtindԥ onlarÕn sԥriútԥli- liyi, müstԥqilliyi, tԥúԥbbüskarlÕ÷Õ vԥ mԥsuliyyԥtinԥ istinad edirdi. Assosiasi- ya vԥtԥnpԥrvԥr ideyalarÕ vԥ prinsiplԥri ԥldԥ rԥhbԥr tutaraq, milliyyԥti, dini etiqadÕ, cinsi, siyasi meylindԥn yaxud kommersiya maraqlarÕndan asÕlÕ ol- mayaraq, bütün respublika vԥtԥndaúlarÕnÕ AzԥrbaycanÕn sosial-mԥdԥni inki- úafÕnda dövlԥtԥ yardÕm etmԥyԥ sԥslԥyirdi. O hԥmçinin, könüllü üzvlԥrini öz biliyi vԥ nüfuzu, intellektual vԥ istehsal nailiyyԥtlԥri, qabiliyyԥt vԥ bacarÕq- larÕ ilԥ AssosiasiyanÕn nԥcib mԥqsԥdlԥri, proqramlarÕ vԥ layihԥlԥrinin hԥyata keçirilmԥsinԥ mümkün olan kömԥkliyi göstԥrmԥyԥ ça÷ÕrÕrdÕ. ønsanÕn vԥ cԥmiyyԥtin inkiúafÕ üçün mԥdԥni dԥyԥrlԥrin daimi ԥhԥmiy- yԥtini nԥzԥrԥ alaraq, sivil ölkԥlԥrin sosial-mԥdԥni inkiúaf tԥcrübԥsinԥ ԥsasla- naraq, Assosiasiya ictimai úüurda vԥ AzԥrbaycanÕn inkiúafÕnda mԥdԥniyyԥ- tin üstünlüyünün, milli mԥdԥniyyԥtlԥrin qarúÕlÕqlÕ ԥlaqԥsi vԥ qarúÕlÕqlÕ zԥn- ginlԥúmԥsinin bԥrqԥrar olmasÕna, respublikanÕn xarici ölkԥlԥrlԥ dostluq vԥ ԥmԥkdaúlÕ÷ÕnÕn möhkԥmlԥndirilmԥsi vԥ geniúlԥndirilmԥsinԥ sԥy göstԥrirdi. O öz fԥaliyyԥti ilԥ ölkԥnin baúlÕca sԥrvԥtinin – insan kapitalÕnÕn ԥsasÕnÕ tԥúkil edԥn, universal elmi biliklԥrԥ vԥ professional vԥrdiúlԥrԥ, mütԥúԥkkillik vԥ mԥnԥviyyata, humanizm vԥ vԥtԥnpԥrvԥrliyԥ malik yüksԥk mԥdԥniyyԥtli in- sanÕn formalaúmasÕna; insanlarda Azԥrbaycan mԥdԥni irsi ilԥ demokratiya mԥdԥniyyԥti dԥyԥrlԥrinin sintezinԥ ԥsaslanan mԥdԥni dünyagörüúünün tԥk- millԥúdirilmԥsinԥ yardÕm edirdi. “Simurq” AMA hԥmçinin, mԥdԥniyyԥt sahԥsindԥ struktur dԥyiúikliklԥ- rԥ, milli inkiúaf tԥlԥblԥrinԥ cavab verԥn yeni mԥdԥniyyԥt siyasԥtinin forma- laúmasÕna vԥtԥndaú yardÕmÕnÕ qarúÕsÕna mԥqsԥd qoymuúdur. Belԥ siyasԥtin hԥyata keçirilmԥsi müxtԥlif sosial qruplara, milli vԥ dünya mԥdԥniyyԥti dԥ- yԥrlԥrinԥ geniú çÕxÕú açmalÕ, yaradÕcÕlÕq üçün onlarÕn imkanlarÕnÕ geniúlԥn- dirmԥli, sԥrbԥst tԥcrübԥ mübadilԥsi vԥ mԥdԥni vԥrdiúlԥrin inkiúafÕ üçün úԥ- rait yaratmalÕ idi. Fԥaliyyԥtinin elmi-nԥzԥri ԥsasÕ qismindԥ Assosiasiya kulturologiyanÕ – mԥdԥniyyԥtin tarixi vԥ nԥzԥriyyԥsi haqqÕnda elmi seçmiúdir. Ԥgԥr ԥlkimya- da oksidlԥúԥn (paslanan) metallarÕ qÕzÕla çevirmԥk üçün nԥzԥrdԥ tutulan “ik- sir” (orta ԥsr kimyagԥrlԥrinin tԥsԥvvürüncԥ, guya bütün metallarÕ qÕzÕla çevi-
15 rԥ bilԥn, hԥmçinin bütün xԥstԥliklԥri sa÷alda bilԥn ecazkar maddԥ, daú) arzu- nu reallÕ÷a çevirԥ bilmԥdisԥ dԥ, “mԥdԥniyyԥt iksiri” mümkün vԥ zԥruri sosi- al tԥzahürdür. Bu “iksir” – xüsusi tԥdqiqatlar, tԥhsil texnologiyalarÕ vԥ müx- tԥlif yaú, millԥt, din, sosial mԥnúԥ vԥ ԥqidԥ insanlarÕnÕn maariflԥndirilmԥsi vasitԥsilԥ yüksԥk mԥdԥniyyԥt “istehsalÕnÕ” tԥmin etmԥk iqtidarÕnda olan kul- turologiyadÕr. Azԥrbaycan mԥdԥniyyԥti tarixinin tԥhlilinԥ dünya mԥdԥniyyԥti vԥ sivi- lizasiyasÕ kontekstindԥ sistemli kulturoloji yanaúma, AzԥrbaycanÕn inkiúafÕ üçün onlarÕn yaradÕcÕ istifadԥsinin faydalÕlÕ÷Õ nöqteyi-nԥzԥrindԥn, dünyanÕn mütԥrԥqqi ölkԥlԥrinin texnologiyalarÕ vԥ real nailiyyԥtlԥrinin çoxölçülü komparativ tԥhlilini aparmaqda bizԥ yardÕm etmiúdir. Bu seçim mԥdԥniyyԥ- tin mahiyyԥti vԥ xüsusiyyԥtlԥrini dԥrk etmԥk, onun hԥrԥkԥtverici qüvvԥsi vԥ obyektiv qanunauy÷unluqlarÕnÕ, mütԥrԥqqi texnologiyalarÕ vԥ dԥyiúdirici im- kanlarÕnÕ aúkar etmԥk üçün kulturologiya elminin danÕlmaz üstünlüklԥrinԥ ԥsaslanmÕúdÕr. RespublikanÕn dinamik sosial-mԥdԥni inkiúaf maraqlarÕ tԥlԥb edirdi ki, sosial inkiúafa böyük dԥyiúdirici tԥsir göstԥrԥn, ԥnԥnԥlԥrin vԥ inno- vasiyalarÕn balanslaúdÕrÕlmÕú qarúÕlÕqlÕ ԥlaqԥsini nԥzԥrdԥ tutan, kulturoloji yanaúma vasitԥsilԥ tԥnzimlԥnԥn mԥdԥni siyasԥt kulturogenez qanunlarÕ ԥsa- sÕnda qurulsun. Belԥ yanaúma cԥmiyyԥtin davamlÕ inkiúafÕna sԥbԥb olur, za- manÕn ça÷ÕrÕúlarÕna uy÷un úԥkildԥ cavab vermԥyԥ, dünya sivilizasiyasÕndakÕ daimi dԥyiúikliklԥr úԥraitindԥ ölkԥnin rԥqabԥt qabiliyyԥti vԥ tԥhlükԥsizliyini tԥmin etmԥyԥ yardÕm edir. Atom da daxil olmaqla, kainat külli miqdarda mürԥkkԥb sistemlԥrdԥn ibarԥtdir. Bunu nԥzԥrԥ alaraq, tarixin göstԥrdiyi kimi, tԥbiԥt vԥ cԥmiyyԥt tԥ- zahürlԥri vԥ hadisԥlԥrinin tԥdqiqatÕna, ictimai inkiúafÕn mühüm qanunauy- ÷unluqlarÕnÕ dԥrk etmԥyԥ mԥhz sistemli yanaúma ԥn sԥmԥrԥli hԥqiqԥt axtarÕ- úÕ metodudur. O, úԥraiti, zamanÕ, xalqÕn milli-mԥdԥni xüsusiyyԥtlԥrini, mentaliteti, ԥnԥnԥlԥri vԥ kreativ imkanlarÕnÕ nԥzԥrԥ alan, zamanÕn sÕna÷Õn- dan çÕxmÕú nailiyyԥtlԥr, metodlar vԥ texnologiyalarÕn selektiv surԥtdԥ seçi- mini hԥyata keçirmԥyԥ imkan verir. Milli mԥdԥniyyԥtlԥrdԥ digԥr xalqlarÕn pozitiv nailiyyԥtlԥri vԥ yeniliklԥrinԥ adaptasiya, - tԥfԥkkür, dünyagörüúü, hԥ- yat tԥrzindԥ elmi inkiúaf sԥviyyԥsinԥ, müasir dövrün mԥntiqԥ uy÷un tԥlԥbat- larÕ vԥ tendensiyalarÕna uy÷un mütԥrԥqqi dԥyiúikliklԥri tԥmin edir. Belԥ bir seçimin aktuallÕ÷Õ, elmi vԥ praktik dԥyԥri hԥm dԥ XX ԥsrin ikinci yarÕsÕndan baúlayaraq, kulturologiyanÕn - dinamik, daim dԥyiúԥn yara- dÕcÕ proseslԥri ifadԥ edԥn, mԥdԥniyyԥtin tarixi, nailiyyԥtlԥri, inkiúaf qanunla- rÕ, texnologiyalarÕ vԥ yeni imkanlarÕ haqqÕnda keyfiyyԥtcԥ yeni, interaktiv elm kimi, insanÕn hԥyat fԥaliyyԥti problemlԥrinin tԥdqiqi vԥ müvԥffԥqiyyԥtli
16 hԥlli üçün ԥvԥzsiz ԥhԥmiyyԥt qazanmasÕ ilԥ ԥlaqԥdar idi. Onun strateji ԥhԥ- miyyԥti - müasir dövrün mürԥkkԥb problemlԥrinin sistemli tԥhlili, ictimai proseslԥrin obyektiv dԥrk edilmԥsi, professional ekspertiza vԥ siyasi qԥrarla- rÕn qԥbul edilmԥsi, gԥnclԥrin tԥhsili vԥ tԥrbiyԥsi, kütlԥlԥrin elmi maariflԥndi- rilmԥsi, milli inkiúafÕn innovativ imkanlarÕnÕn yaradÕlmasÕ vԥ etibarlÕ gԥlԥ- cԥk mԥnzԥrԥsini görmԥkdԥ bu elmin ԥvԥzedilmԥz rolu ilԥ izah olunurdu. Kulturologiya dünyanÕn çoxölçülü görünüúünü verir, insanÕn yaradÕcÕ hԥ- yat fԥaliyyԥtinin bütün sahԥlԥrindԥ ԥsas qanunauy÷unluqlarÕ vԥ texnologiyalarÕ aúkar edir, milli inkiúaf üçün keyfiyyԥtcԥ yeni imkanlar açÕr. XXI ԥsrin aparÕcÕ elmi paradiqmasÕ olmaqla o, hԥm mövcud siyasi vԥ sosial sistemlԥr vԥ struktur- larÕn tԥkmillԥúdirilmԥsi vԥ effektivliyinin yüksԥldilmԥsi üçün, hԥm dԥ dövlԥt quruculu÷u vԥ idarԥçiliyinin yeni strateji, rԥqabԥt qabiliyyԥtli strukturlarÕnÕn vԥ idarԥçilik modellԥrinin qurulmasÕ üçün böyük perspektivlԥr yaradÕr. 1
formasÕ vԥ bütöv sosial sistem olan mԥdԥniyyԥtin hԥr bir mütԥrԥqqi xalqÕn inkiúafÕnÕn hԥm göstԥricisi, hԥm vasitԥsi, hԥm mԥqsԥdi oldu÷unu dԥrk etmԥ- yԥ imkan verir. Bu yanaúma bizi inandÕrÕr ki, milli inkiúafÕn u÷urlarÕ vԥ po- zitiv sosial dԥyiúikliklԥrin innovativ imkanlarÕ xalqÕn tԥbii-co÷rafi, tarixi, sosial hԥyat úԥraitindԥn, onun mԥdԥni kodundan, hԥmçinin daxili vԥ xarici mԥdԥni mübadilԥdԥn asÕlÕdÕr. Kulturologiya elminin üstün cԥhԥtlԥri onunla úԥrtlԥnir ki, o, effektiv tԥhlili yalnÕz tarix, antropologiya, fԥlsԥfԥ, psixologiya, sosiologiya, filologi- ya, pedaqogika, iqtisadiyyat, hüquq elmi kimi ayr-ayrÕ elmlԥrin metodlarÕ ilԥ mümkün olmayan mürԥkkԥb sistemli mԥsԥlԥlԥri hԥll etmԥyԥ imkan verir.
1 Kulturologiya – spesifik normalar, qanunlar vԥ onlarÕn fԥaliyyԥt xüsusiyyԥtlԥrindԥ tԥcԥssüm olunan, qiymԥtli oriyentirlԥr vԥ ideallar, elmi ԥsԥrlԥr úԥklindԥ nԥsildԥn nԥsilԥ ötürülԥn, tarix, fԥlsԥfԥ, psixologiya, iqtisadiyyat, din, incԥsԥnԥt, hüququn “mԥdԥni mԥtnlԥr”indԥ úԥrh edilԥn, insanlarÕn tarixi-sosial tԥcrübԥsi olan mԥdԥniyyԥt fenomeninin tԥdqiqini ifadԥ edir. Mԥqsԥdlԥri vԥ predmet sahԥlԥrindԥn, bilik sԥviyyԥsi vԥ ümumi nԥticԥlԥrdԥn asÕlÕ olaraq, fundamental vԥ tԥtbiqi kulturologiya ayrÕlÕr. Fundamental kulturologiya bu fenomenin tarixi-nԥzԥri dԥrk edilmԥsi mԥqsԥdilԥ mԥdԥniyyԥti tԥdqiq edir, anlayÕú-kateqoriya aparatÕnÕ, sistemli vԥ situasiyalÕ innovativ yanaúma metodlarÕnÕ, sosial, humanitar, qismԥn isԥ dԥqiq elmlԥrin nailyyԥtlԥri vԥ metodlarÕnÕn tԥhlili vԥ yekunlarÕna ԥsaslanan xüsusi metodologiya vԥ tԥdqiqat prinsiplԥri vasitԥsilԥ fԥrdi vԥ sosial inkiúaf modellԥrini vԥ proqnozlarÕnÕ iúlԥyib hazÕrlayÕr. Tԥtbiqi kulturologiya, mԥdԥniyyԥt vԥ sivilizasiyanÕn tarixi vԥ nԥzԥriyyԥsi haqqÕnda fundamental biliklԥrԥ istinad edԥrԥk, insanÕn hԥyat fԥaliyyԥti haqqÕnda universal kulturoloji biliklԥrin formalaúdÕrÕlmasÕ, yeni inkiúaf imkanlarÕ, modellԥri, paradiqmalarÕ, texnologiyalarÕ vԥ proqnozlarÕ yaratmaq, insan münasibԥtlԥrinin tԥnzimlԥnmԥsi mԥqsԥdilԥ, mԥdԥniyyԥtin – elmi, maariflԥndirici, iqtisadi, siyasi, hüquqi, etik, ekoloji, idarԥçilik, dini, bԥdii kimi ayrÕ-ayrÕ altsistemlԥrini öyrԥnir.
17 YalnÕz sistemli kulturoloji yanaúma insanÕn hԥyat fԥaliyyԥtinin tԥkamül vԥ inqilabi hԥyat tԥcrübԥsindԥn götürülmüú, özündԥ “külü” deyil, “odu” tԥcԥs- süm etdirԥn daha hԥyat qabiliyyԥtli ictimai inkiúaf texnologiyalarÕnÕ iúlԥyib hazÕrlamaq imkanÕnÕ verir. Bu tԥcrübԥnin yalnÕz sistemli tԥhlili, düzgün qiy- mԥtlԥndirilmԥsi vԥ yaradÕcÕ istifadԥsi ԥsasÕnda dövlԥtin mütԥrԥqqi inkiúafÕnÕ daha yaxúÕ tԥrzdԥ tԥmin etmԥk, dünyԥvi ölçüdԥ rԥqabԥt qabiliyyԥtli milli mԥqsԥdlԥrԥ nail olma yolunda zamana üstün gԥlmԥk olar. Bu kulturoloji proseslԥri vԥ qanunauy÷unluqlarÕ görmԥyԥn yaxud nԥzԥrԥ almayan, “yenilԥ- nԥn milli resursun – insan kapitalÕnÕn” effektiv istehsal metodu olan kulturo- logiyanÕn elmi vԥ praktik rolunu qiymԥtlԥndirmԥyԥn ölkԥlԥr, dünya inkiúafÕ- nÕn qloballaúma vԥ çox sürԥtli tempi ԥsrindԥ uzunmüddԥtli effektiv vԥ rԥqa- bԥt qabiliyyԥtli inkiúafa arxalana bilmԥzlԥr. Baxmayaraq ki, elm kimi kulturologiya yalnÕz XX ԥsrin ortalarÕnda formalaúmÕúdÕr, sistemli kulturoloji tԥfԥkkür ԥnԥnԥlԥri antik dünya vԥ orta ԥsrlԥrin daha görkԥmli alimlԥri vԥ mütԥfԥkkirlԥrinԥ, o cümlԥdԥn tanÕnmÕú azԥrbaycanlÕlara mԥxsusdur. Orta ԥsr filosoflarÕ, alim-ensiklopediyaçÕlarÕ vԥ úairlԥri, adԥtԥn, universal kulturoloji biliklԥrin daúÕyÕcÕlarÕ olmuúlar. Mԥsԥ- lԥn, ensiklopedik biliyԥ malik Nizami Gԥncԥvi ԥrԥb vԥ fars ԥdԥbiyyatÕnÕ, úi- fahi vԥ yazÕlÕ ԥnԥnԥlԥri nԥinki çox gözԥl bilirdi, mütԥfԥkkirin elmi biliklԥri arsenalÕnda riyaziyyat, astronomiya, astrologiya, ԥlkimya, tibb, botanika da var idi. Buraya – tarix, etika, fԥlsԥfԥ, ezoterika, musiqi, tԥsviri incԥsԥnԥt, ila- hiyyԥt, QuranÕn, islam hüququnun, xristianlÕ÷Õn, yԥhudu dininin úԥrhini dԥ ԥlavԥ etmԥk lazÕmdÕr. Dünya mԥdԥniyyԥti vԥ sivilizasiyasÕnÕn inkiúaf tԥcrübԥsini nԥzԥrԥ alaraq, AssosiasiyanÕn yüksԥk intellektual potensialÕ Azԥrbaycanda davamlÕ insan inki- úafÕna yardÕm edԥn tԥhsil, tԥdqiqatlar vԥ informasiyalarla ba÷lÕ proqram vԥ layi- hԥlԥrin iúlԥnib hazÕrlanmasÕna vԥ reallaúdÕrÕlmasÕna yönԥldilmiúdir. Bu proqram vԥ layihԥlԥr vԥtԥndaú cԥmiyyԥti vԥ beynԥlxalq münasibԥtlԥrin qurulmasÕ sahԥ- sindԥ düúünülmüú siyasi qԥrarlarÕn qԥbul edilmԥsi üçün ekspert-analitik materi- allarÕn hazÕrlanmasÕnÕ, ictimai inkiúaf modellԥri vԥ texnologiyalarÕnÕn, proqnoz- lar vԥ tövsiyԥlԥrin iúlԥnib hazÕrlanmasÕnÕ nԥzԥrdԥ tuturdu. Dünya mԥdԥniyyԥti inkiúafÕnÕn tarixi vԥ qanunauy÷unluqlarÕ üzrԥ elmi tԥdqiqatlarÕn nԥticԥlԥri ԥsasÕnda, Assosiasiya fԥaliyyԥtinin lap baúlan÷ÕcÕn- dan Azԥrbaycan cԥmiyyԥtindԥ prinsip etibarilԥ yeni, dünya inkiúaf tԥcrübԥ- sini ԥks etdirԥn universal kulturoloji biliklԥri hazÕrlama÷a vԥ yayma÷a, elmi- maarifçilik fԥaliyyԥtini hԥyata keçirmԥyԥ, xüsusi tԥhsil müԥssisԥlԥri tԥúkil etmԥyԥ baúladÕ. Bu fԥaliyyԥtin motivasiyasÕ - universal kulturoloji biliklԥrlԥ vԥ insanlarÕn hԥyat fԥaliyyԥtinin pozitiv tarixi tԥcrübԥsi ilԥ silahlanmÕú nԥza-
18 kԥtli, ԥdԥbli, tԥrbiyԥli insanÕn - insan kapitalÕnÕn hԥrԥkԥtverici qüvvԥsini tԥú- kil etdiyini, düzgün mԥqsԥdlԥr qoyma÷Õ, prioritetlԥri müԥyyԥn etmԥyi, rԥqa- bԥt qabiliyyԥtli inkiúaf texnologiyalarÕnÕ seçmԥyi vԥ milli maraqlara cavab verԥn zԥruri dԥyiúdirici nԥticԥlԥrԥ nail olma÷Õ bacardÕ÷ÕnÕ dԥrk etmԥk idi. Yüksԥk mԥdԥniyyԥtli insan öz úüurunu, insan kütlԥlԥrinԥ mԥnԥvi cԥhԥt- dԥn pozucu vԥ da÷ÕdÕcÕ tԥsir göstԥrԥn, cԥmiyyԥtin vԥ dövlԥtin sosial-siyasi tԥhlükԥsizliyi üçün risk do÷uran vicdansÕz manipulyasiyalardan, sosial-siya- si miflԥrdԥn, yalançÕ úüarlar vԥ qara piyardan müdafiԥ etmԥyԥ qadirdir. Bu qanunauy÷unlu÷u nԥzԥrԥ alaraq, “Simurq” AMA-nÕn tԥdqiqatçÕlÕq vԥ ma- arifçilik fԥaliyyԥti - Azԥrbaycan cԥmiyyԥtinin ümumi mԥdԥni sԥviyyԥsinin yüksԥldilmԥsinԥ, úԥxsiyyԥt vԥ liderlԥrin, yüksԥk ԥmԥk mԥdԥniyyԥti vԥ insan münasibԥtlԥrinin formalaúdÕrÕlmasÕna xidmԥt edir. Bu fԥaliyyԥt ԥhalinin müxtԥlif tԥbԥqԥlԥrini fԥal surԥtdԥ bu prosesԥ cԥlb etmԥ ԥsasÕnda intellektual, etik, hüquqi, idarԥetmԥ, istehsal, mԥiúԥt, millԥtlԥrarasÕ, siyasi vԥ sosial mԥ- dԥniyyԥt standartlarÕnÕn müԥyyԥn edilmԥsinԥ yardÕm etmԥyԥ yönԥldilmiúdir. Bu mԥqsԥdlԥ Assosiasiya respublikanÕn elmi vԥ pedaqoji, hökumԥt vԥ qeyri- hökumԥt tԥúkilatlarÕ, iúgüzar vԥ diplomatik dairԥlԥri ilԥ ԥmԥkdaúlÕq edirdi. “Simurq” AMA-nÕn hԥyat fԥlsԥfԥsinin aparÕcÕ konseptual istiqamԥtlԥrin- dԥn biri – düzgün ԥmԥllԥrin ԥsasÕnda düzgün tԥfԥkkürün dayandÕ÷ÕnÕ tԥsdiq etmԥk oldu, o isԥ düzgün dԥrketmԥni, do÷ru informasiyanÕ, qarúÕ tԥrԥfin mԥdԥ- niyyԥti vԥ psixologiyasÕ haqqÕnda biliklԥri, sistemli humanitar tԥhsilԥ ԥsaslanan kifayԥt qԥdԥr erudisiyanÕ tԥlԥb edir. Bunu nԥzԥrԥ almaqla, uúaq ba÷çasÕndan baúlayaraq, dövlԥt tԥúkilatlarÕ vԥ müԥssisԥlԥrinԥdԥk, bütün Azԥrbaycan ԥhalisini kulturoloji tԥhsil vԥ maariflԥ ԥhatԥ etmԥk Assosiasiya üzvlԥri üçün çox vacib idi. Azԥrbaycanda xüsusi proqram üzrԥ milli vԥ dünya mԥdԥniyyԥti tarixi, nԥzԥ- riyyԥsi vԥ praktikasÕnÕn geniú surԥtdԥ vԥ hԥr yerdԥ öyrԥnilmԥsi, – biliklԥr, baca- rÕqlar, tԥúkilatçÕlÕq, mԥnԥviyyat vԥ yaradÕcÕ fԥaliyyԥtin yüksԥk sԥviyyԥsinԥ ma- lik insanlarÕn keyfiyyԥtcԥ vԥ kԥmiyyԥtcԥ artmasÕna aparan düzgün yol kimi nԥ- zԥrdԥn keçirilirdi. Assosiasiya ԥmin idi ki, mԥhz bu cür yüksԥk mԥdԥniyyԥtli in- sanlar baúlÕca milli sԥrvԥti - AzԥrbaycanÕn sosial kapitalÕnÕ tԥúkil edir, vԥ respublika vԥtԥndaúlarÕnÕn intellektual vԥ etik mԥdԥniyyԥtinin qabaqlayÕcÕ inki- úafÕ olmadan, ölkԥnin hԥyat keyfiyyԥti vԥ rifahÕnÕn yüksԥldilmԥsi mümkün deyil. Mԥdԥni inkiúaf vԥ kulturologiya metodologiyasÕ problemlԥrini elmi cԥ- hԥtdԥn görmԥni nԥzԥrԥ alaraq, “Simurq” AMA-nÕn bütün departamentlԥri üzrԥ praktik fԥaliyyԥt qurulma÷a baúlandÕ. Assosiasiya öz mԥdԥniyyԥt siyasԥtini bir tԥrԥfdԥn akkulturasiyaya, yԥni xalqÕn ümumi mԥdԥni sԥviyyԥsinin yüksԥldilmԥsinԥ, digԥr tԥrԥfdԥn fԥrdlԥrin inkulturasiyasÕna, yԥni úԥxsiyyԥt mԥdԥniyyԥti sԥviyyԥsinin yüksԥldilmԥsinԥ
19 yönԥltmiúdir. Yüksԥk ruhi mԥdԥniyyԥtli cԥmiyyԥt olmasa, mԥdԥniyyԥt tԥlԥ- batÕ vԥ vԥtԥndaúlar tԥrԥfindԥn onun yüksԥk dԥrԥcԥdԥ mԥnimsԥnilmԥsinin yer aldÕ÷Õ sosial mühitdԥn xalqÕn mԥhrum ola bilԥcԥyi sԥbԥbindԥn, belԥ sistemli yanaúma düzgün vԥ sԥmԥrԥli görünürdü. Eyni zamanda úԥxsiyyԥtin yüksԥk elitar mԥdԥniyyԥti olmadan, xalq “mԥdԥni qԥhrԥmanlarsÕz”, liderlԥrsiz qalÕr vԥ yaradÕcÕlÕ÷Õn deyil, seyretmԥnin, uy÷unlaúmanÕn vԥ passiv uy÷unlaúmanÕn xarakterik oldu÷u kütlԥvi mԥdԥniyyԥtin tԥsiri altÕnda yaúayÕr. Cԥmiyyԥtdԥ kütlԥvi mԥdԥniyyԥtin üstünlüyü isԥ milli inkiúafÕn keyfiyyԥt vԥ templԥrinin aúa÷Õ enmԥsinԥ aparÕb çÕxarÕr. SonrakÕ illԥrdԥ mԥdԥniyyԥt siyasԥtinin iúlԥnib hazÕrlanmasÕna bizim ya- naúmamÕzÕn düzgünlüyü Avropa øttifaqÕ mütԥxԥssislԥri tԥrԥfindԥn tԥsdiqlԥn- di. 1999-cu ilin noyabrÕnda Norveçdԥ beynԥlxalq kulturoloji konfransda sԥs- lԥnԥn “Simurq” AMA-nÕn “Mԥdԥniyyԥt siyasԥti mԥsԥlԥsinԥ dair” konsepsi- yasÕnÕn Avropa øttifaqÕ ekspertlԥri tԥrԥfindԥn yüksԥk qiymԥtlԥndirmԥsi sa- yԥsindԥ, 2000-ci ilin fevralÕnda Assosiasiya Avropa ùurasÕnÕn mԥdԥniyyԥt siyasԥti sahԥsindԥ mԥlumat bazasÕna 2
daxil edilmiúdir. Dövlԥtin mԥdԥniyyԥt siyasԥtinin formalaúdÕrÕlmasÕ üzrԥ “Simurq” AMA-nÕn tövsiyԥlԥri sonradan Azԥrbaycan RespublikasÕnÕn Mԥdԥniyyԥt vԥ Turizm Nazirliyi tԥrԥfindԥn mԥdԥniyyԥt siyasԥti konsepsiyasÕnÕn iúlԥnib hazÕrlanmasÕnda istifadԥ edil- miúdir. 3
Özünün nailiyyԥtlԥrinԥ görԥ “Simurq” AMA dԥyԥrli insanlara – alimlԥ- rԥ vԥ müԥllimlԥrԥ, hԥkimlԥrԥ vԥ diplomatlara, dövlԥt qulluqçularÕ vԥ jurna- listlԥrԥ, gԥnclԥrԥ vԥ tԥlԥbԥlԥrԥ, öz a÷lÕ, qԥlbi vԥ ԥmԥyi ilԥ AssosiasiyanÕn ya- radÕcÕ fԥallÕ÷ÕnÕ tԥmin edԥn mԥdԥniyyԥt fԥdakarlarÕna borcludur. Assosiasi- yanÕn mövcud oldu÷u illԥr ԥrzindԥ, haqqÕnda oxucunun kitabÕn ԥsas mԥzmu- nundan bilԥcԥyi bir çox insanlar özlԥrinin iútirakÕ ilԥ kitablar vԥ jurnallarÕn, elektron materiallar vԥ qԥzetlԥrin hazÕrlanmasÕ vԥ nԥúrindԥ, seminarlar vԥ konfranslarÕn, mühazirԥlԥr vԥ treninqlԥrin tԥúkilindԥ, televiziya veriliúlԥrinin aparÕlmasÕ vԥ digԥr mԥdԥni layihԥlԥrin hԥyata keçirilmԥsindԥ onun inkiúafÕ- na vԥ yaradÕcÕ fԥaliyyԥtinԥ yardÕm etmiúlԥr. Bu insanlarÕn, respublika vԥ xa- rici dövlԥtlԥrin nümayԥndԥlԥrinin Azԥrbaycan mԥdԥniyyԥtinin inkiúafÕna tԥ- mԥnnasÕz xidmԥti sayԥsindԥ ölkԥmizin minlԥrlԥ vԥtԥndaúÕ öz hafizԥsini milli
2 International conference on cultural policy research. November, 10-12, Bergen, Norway. Volume 1, 351-358. 3 Mԥdԥniyyԥt vԥ Turizm Nazirliyinin Mԥdԥni siyasԥt úöbԥsinin rԥhbԥri Yaúar Hüseynlinin Avropa øttifaqÕnÕn Mԥdԥniyyԥt siyasԥti üzrԥ Beynԥlxalq BakÕ seminarÕndakÕ mԥruzԥsindԥn. BakÕ, 21 iyul 2014-cü il.
20 insan kapitalÕnÕn formalaúmasÕ vԥ inkiúafÕ üçün zԥruri olan universal kultu- roloji biliklԥrlԥ zԥnginlԥúdirmiúdir. Bununla bԥrabԥr, tԥԥssüf ki, lazÕmÕ maddi-texniki úԥraitin olmamasÕ üzündԥn, Assosiasiya öz potensial imkanlarÕnÕn tam gücü ilԥ iúlԥmԥmiú vԥ özünün bir çox iddialÕ planlarÕ vԥ yaradÕcÕ proqramlarÕnÕ hԥyata keçirԥ bil- mԥmiúdir. Buna hԥm ayrÕ-ayrÕ siyasԥtçilԥr vԥ mԥmurlar tԥrԥfindԥn milli inki- úaf üçün kulturologiyanÕn strateji ԥhԥmiyyԥtinin baúa düúülmԥmԥsi, hԥm dԥ hԥtta ԥnԥnԥvi demokratik ölkԥlԥrdԥ belԥ yer alan yeniliyԥ müqavimԥt sin- dromu mane olmuúdur. Assosiasiya tԥrԥfindԥn ԥldԥ edilԥn, Azԥrbaycanda ruhi mԥdԥniyyԥt vԥ insan kapitalÕnÕn inkiúafÕnda müԥyyԥn pozitiv rol oyna- yan “ruhi istehsal”Õn nԥticԥlԥri, yaradÕcÕ ԥmԥyimizԥ görԥ bizdԥ fԥxarԥt hissi yaratmaya bilmԥz. Ԥminik ki, bu ԥmԥyimiz gԥlԥcԥk nԥsillԥr tԥrԥfindԥn layi- qincԥ qiymԥtlԥndirilԥcԥkdir. AssosiasiyanÕn fԥaliyyԥtinin konkret materiallarÕ, onun nailiyyԥtlԥri vԥ nöqsanlarÕ ilԥ oxucu kitabÕn aúa÷Õda úԥrh edilmiú baúlÕqlarÕnda tanÕú ola bi- lԥr. Kitab üzԥrindԥ iú prosesi zamanÕ müԥllif kollektivi AssosiasiyanÕn mis- siyasÕnÕ, ԥsas mԥqsԥdlԥri vԥ vԥzifԥlԥrini daha dԥrindԥn aúkar etmԥyԥ, onun yaranma vԥ fԥaliyyԥt motivlԥrini, tԥúԥkkülü vԥ inkiúafÕnÕn tarixi úԥraiti vԥ xüsusiyyԥtlԥrini ԥks etdirmԥyԥ çalÕúmÕúdÕr. “Simurq” AMA-nÕn yaradÕcÕ fԥa- liyyԥtinin ԥsas nԥticԥlԥrini ԥks etdirmԥyԥ, Azԥrbaycanda ruhi mԥdԥniyyԥtin inkiúafÕ vԥ insan kapitalÕnÕn tԥkmillԥúdirilmԥsinԥ onun üzvlԥrinin verdiyi töhfԥni aúkar etmԥyԥ vԥ qiymԥtlԥndirmԥyԥ cԥhd edilmiúdir. Mԥdԥni dԥyiúik- liklԥr prosesinin özünü, kollektiv üzvlԥrinin tԥfԥkkür mԥdԥniyyԥti vԥ ԥmԥk mԥdԥniyyԥtini, iúin texnologiyalarÕ vԥ çԥtinliklԥrini, buraxÕlmÕú imkanlarÕ göstԥrmԥk dԥ o qԥdԥr mühüm idi. Kitab üzԥrindԥ iúlԥyԥrkԥn müԥllif kol- lektivi: mΩdΩniyyΩt üçün nΩ vaxt, necΩ, kim tΩrΩfindΩn, hansÕ úΩraitdΩ, yeni
kimi suallara cavab vermԥyԥ çalÕúmÕúdÕr. Biz hԥm mԥdԥniyyԥt haqqÕnda elm tԥrԥfindԥn yaradÕlmÕú universal kul- turoloji biliklԥri sistemlԥúdirmԥyԥ, hԥm dԥ insanÕn hԥyat fԥaliyyԥti qanuna- uy÷unluqlarÕ vԥ xüsusiyyԥtlԥrinin xüsusi tԥdqiqatlarÕnÕn nԥticԥlԥrinԥ ԥsasla- nan yeni kulturoloji biliklԥrin, tԥriflԥr, kateqoriyalar vԥ formullarÕn iúlԥnib hazÕrlanmasÕna xüsusi diqqԥt ayÕrmÕúÕq. AssosiasiyanÕn orijinal kulturoloji ideyalarÕnÕn yaranma vԥ maddilԥúdirilmԥ tarixinin, Azԥrbaycan Respublika- sÕnÕn milyonlarla vԥtԥndaúÕnÕn tԥfԥkkür vԥ davranÕú mԥdԥniyyԥtinԥ, Azԥr- baycan xalqÕnÕn zԥngin mԥdԥniyyԥtinin xaricdԥ tԥbli÷ edilmԥsinԥ pozitiv tԥ- sir göstԥrԥn tԥúԥbbüs vԥ layihԥlԥrinin öyrԥnilmԥsi ciddi elmi vԥzifԥ idi.
21 Bununla bԥrabԥr, bizim çoxillik fԥaliyyԥtimizin ԥsasÕnda, insanÕn inkiúafÕ- nÕn baúlÕca hԥrԥkԥtverici qüvvԥsi olan elmin ԥvԥzolunmaz ԥhԥmiyyԥti vԥ hü- dudsuz imkanlarÕna ԥminlik, Azԥrbaycanda mԥdԥni tԥrԥqqi ideyalarÕnÕn tԥntԥ- nԥsinԥ sarsÕlmaz inam hԥr zaman olmuúdur. Buna görԥ kitab yalnÕz Assosiasi- yanÕn obyektiv tarixi iú tԥcrübԥsini ümumilԥúdirmԥk, hԥyat fԥlsԥfԥsini, ideoloji vԥ psixoloji istiqamԥtlԥri, idarԥçilik texnologiyalarÕnÕ aúkar etmԥk cԥhdindԥn ibarԥt deyil. O hԥmçinin, gԥlԥcԥkdԥ milli inkiúaf imkanlarÕnÕ geniúlԥndirԥn yeni ideyalar vԥ effektiv modellԥrin yaranmasÕnda açar rolunu oynaya bilԥcԥk milli vԥ dünya tԥcrübԥsinin çoxillik sistemli tԥhlilinԥ ԥsaslanan sistemli innovativ kulturoloji ideyalarÕ, biliklԥri, tԥúԥbbüslԥri vԥ ekspert tövsiyԥlԥrini oxucuya ötürmԥk mԥqsԥdini qarúÕsÕna mԥqsԥd qoymuúdur. “Simurq” AMA-nÕn hԥyat fԥaliyyԥtindԥ, onun tarixinin müxtԥlif illԥrin- dԥ müxtԥlif insanlar iútirak etmiúlԥr. Bu, Azԥrbaycanda vԥ xaricdԥ tanÕnmÕú, yüksԥk, elitar Azԥrbaycan mԥdԥniyyԥtini tԥmsil edԥn úԥxsiyyԥtlԥr, ԥsasԥn, elmi, pedaqoji, bԥdii vԥ musiqi sahԥsi üzrԥ ziyalÕ nümayԥndԥlԥr, siyasԥtçilԥr, jurnalistlԥr vԥ tԥcrübԥli mütԥxԥssislԥrdir. Sԥmimi vԥ nԥcib xarakterlԥri ilԥ fԥrqlԥnԥrԥk, onlar Assosiasiyaya, xalqÕn ruhi mԥdԥniyyԥtinin inkiúafÕna xid- mԥtdԥ vԥtԥnpԥrvԥrlik, tԥúԥbbüskarlÕq vԥ hԥmrԥyliklԥ hԥrԥkԥtԥ gԥtirilԥn ԥqi- dԥyԥ görԥ gԥlmiúdilԥr. Müvԥqqԥti “yol yoldaúlarÕ” rolunda olan insanlar da vardÕ. Tԥԥssüf ki, belԥ insanlarÕn iútirakÕ, heç dԥ Azԥrbaycan mԥdԥniyyԥtinin fԥdakarlarÕna xas olan Vԥtԥnin rifahÕ naminԥ yaradÕcÕ fԥaliyyԥtԥ sԥmimi cԥhdlԥ ԥsaslanmÕrdÕ. OnlarÕn arxasÕnda cԥmiyyԥtdԥ tanÕnma qazanmaq vԥ faydalÕ ԥlaqԥlԥrin qurulmasÕ yaxud tanÕnmÕú Azԥrbaycan ziyalÕlarÕ vԥ xarici diplomatlarla zahiri ünsiyyԥt görünüúü hesabÕna öz nüfuz plankasÕnÕ yük- sԥltmԥk arzusu gizlԥnirdi. Ümid etmԥk istԥrdik ki, kitab oxucu üçün maraqlÕ vԥ dԥrkedici olacaq, ruhi mԥdԥniyyԥtin mahiyyԥtini vԥ böyük missiyasÕnÕ düzgün anlamaqda vԥ obyektiv qiymԥtlԥndirmԥkdԥ, dünyaya, hԥyatÕn mԥnasÕna vԥ yüksԥk mԥdԥ- niyyԥtli insanÕn dԥyiúdirici imkanlarÕna yeni nԥzԥrlԥ baxmaqda ona yardÕm edԥcԥkdir. Kitabda olan biliklԥr özünüidarԥ mԥdԥniyyԥtinin inkiúafÕ, cԥmiy- yԥtdԥ tԥfԥkkür, mԥsuliyyԥt vԥ qarúÕlÕqlÕ anlaúma mԥdԥniyyԥtinin tԥkmillԥúdi- rilmԥsi, vԥtԥndaúlarÕmÕzÕn ԥmԥk vԥ kommunikasiya mԥdԥniyyԥtinin inkiúafÕ üçün praktik cԥhԥtdԥn faydalÕ olsaydÕ, ԥgԥr onlar insanlarÕn hԥyat keyfiyyԥti, rifahÕ vԥ hԥyat qabiliyyԥtinin yüksԥlmԥsinԥ, müdrikliyԥ, sosial harmoniyaya vԥ xoúbԥxtliyԥ nail olma÷a yardÕm etsԥydi, çox úad olardÕq. Biz hԥmçinin ümid edirik ki, kitab, “Simurq” AMA-nÕn vԥ Azԥrbaycan Kulturoloqlar Cԥmiyyԥtinin çoxsaylÕ üzvlԥrinin çoxillik yaradÕcÕ fԥaliyyԥtini vԥ AzԥrbaycanÕn milli inkiúafÕna, ölkԥmizdԥ kulturologiya elmi, tԥhsili vԥ
22 maarifinin yaranmasÕna verdiyi ԥlindԥn gԥlԥn töhfԥni obyektiv, layiqincԥ qiymԥtlԥndirmԥkdԥ oxucuya yardÕm edԥcԥkdir. “Simurq” AMA-nÕn rԥyasԥt heyԥti adÕndan kitabÕn müԥllif kollektivi- nԥ, elmi redaktor, ak. Tofiq Na÷Õyeva, rԥyçi, ak. Ömԥr Eldarova sԥmimi minnԥtdarlÕ÷ÕmÕ bildirirԥm. Hԥmçinin kitabÕn nԥúr olunmasÕnda maliyyԥ yardÕmÕna görԥ Nazim Abdullayevԥ sԥmimi tԥúԥkkürümü ifadԥ edirԥm. Müԥllif kollektivi adÕndan kitabÕn Azԥrbaycan dilinԥ tԥrcümԥsi vԥ redaktԥ olunmasÕnda çox sԥbr vԥ diqqԥt tԥlԥb edԥn, mԥsuliyyԥtli vԥ tԥmԥn- nasÕz ԥmԥyinԥ görԥ “Simurq” Beynԥlxalq kulturoloji jurnalÕn redaktoru ùԥlalԥ Kԥsԥmԥnliyԥ xüsusi minnԥtdarlÕ÷ÕmÕ bildirmԥk istԥyirԥm. Eyni zamanda AssosiasiyanÕn yaranmasÕ vԥ inkiúafÕnda müxtԥlif illԥr- dԥ tԥmԥnnasÕz olaraq iútirak edԥn, Azԥrbaycan xalqÕnÕn sosial-mԥdԥni tԥ- rԥqqisinԥ, Azԥrbaycan RespublikasÕnÕn davamlÕ, rԥqabԥt qabiliyyԥtli vԥ tԥhlükԥsiz inkiúafÕna yönԥldilmiú yaradÕcÕ fԥaliyyԥt proqramlarÕ vԥ layihԥ- lԥrinin iúlԥnib hazÕrlanmasÕ vԥ hԥyata keçirilmԥsinԥ mԥnԥvi dԥstԥk vԥ praktik yardÕm göstԥrԥn bütün rԥhbԥrlԥrԥ vԥ fԥdakarlara, AssosiasiyanÕn milli vԥ ԥcnԥbi fԥxri üzvlԥrinԥ, alimlԥr, müԥllimlԥr, incԥsԥnԥt vԥ dövlԥt xa- dimlԥrinԥ, rԥssamlar, fotoqtaflar, dizaynerlԥrԥ, diplomatlara vԥ gԥnclԥrԥ öz tԥúԥkkürümü bildirmԥk itԥyirԥm. Professor Fuad MΩmmΩdov 23 Yüklə 8,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|