proporcional` da’rejede o’sedi, sebebi ortasha da’ramat (baha) turaqli shama boladi.
ko’beyedi.
Grafikte bul process 3- suwrette berilgen.
42
3- su’wret
Uliwma da’ramattin’ (TR) mu’yesh koefficenti da’ramattin’ o’zgerisinin’
o’nimnin ko’leminin’ o’zgerisine qatnasin, yag’niy shekli da’ramatti (MR), al
uliwma shig’inlardin’ (TC) mu’yesh koefficenti o’ndiris shig’inlarinin’ o’zgerisinin’
nimnin’ ko’le-minin’ o’zgerisine qatnasip, yag’niy shekli shig’inlardi (MC)
an’latadi.
Payda maksimumg’a TR ha’m TC siziqlarinin’ qashiqlig’i u’lken ma’nislerde
erisedi (S
1
, S
2
tochkalarinin’ arasindag’i kesindi). Bul tochkalarda da’ramat
sizig’inin mu’yesh koefficenti (shekli
da’ramat) shig’inlar sizig’inin’ mu’yesh koefficentine (shekli shig’in) ten’. Solay
etip, barliq firmalar ushin shekli da’ramat shekli shig’ing’a ten’ bolsa, payda
maksimum boladi. Sonin’ ushin egerde MR> MC bolsa, o’nim o’ndiriwdi
ko’beytiw, al MR< MC bolsa, azaytiw kerek. O’niminin’ mug’darin MR=MC
jag’dayin-dag’iday da’rejede islep shig’ariw firma ushin maksimum payda aliwg’a
mu’mkinshilik beredi. Atap o’tilgen qag’iydani algebraliq jol menen keltirip
shig’arsaq to’mendegishe boladi:
Payda: P= TR- TC,
Konkurenciya jag’dayinda bul funkciya Q-g’a baylanisli (sebebi R= const ),
yag’niy P ( Q ) = TR( Q ) - TC( Q )
Bul funkciyanin’ maksimum ma’niske erisiwinin’ za’rurli sha’rti:
d
d
dTR
d
dTC
d
MR
MC
P(
(
(
Q)
Q
Q)
Q
Q)
Q
= Þ
-
= Þ
=
0
0
Yamasa MR=P bolg’anlig’i sebepli qag’iyda to’mendegishe boladi:
P=MC(Q)
Monopoliya jag’dainda baha o’zgeriwshi xarakterge iye bolg’anlig’i sebepli
MR
dTR
d
d P
d
P
dP
d
MR
MC
P
dP
d
=
=
×
= +
=
Þ +
Q
Q)
Q
Q
Q
Q
Q
(
;
Yag’niy bul ten’lik orinlaniwi ushin monopolist bahani ha’mme waqitta shekli
shig’innan joqari da’rejede belgileydi.
P
MC P MC
N E AC
1
AC
P
1
AC
B c K D= P*
P* A
AC
11
D
P
11
M AVC
MR
43
Q Q
Q
o
Q
11
Q* Q
1
Q
o
Q*
a) konkurenciya jag’dayinda b) monopoliya jag’dayinda
4-cu’wret 5-cu’wret
D = MR = AR - talap sizig’i
Konkurenciya jag’dayinda (4 – su’uret) firma maksimum paydag’a S tochkasinda
erisedi (Q
*
- mug’dardagi o’nimdi R
*
bahada satiw na’tiyjesinde). Bunnan to’men
mug’dardag’i ko’lemde (ma’selen Q
a’a’
) shekli da’ramat shekli shig’innan joqari, sol
sebepli qosimsha o’nim islep shig’ariw na’tiyjesinde (Q
*
-Q
11
) payda ko’beyiwi
mu’mkin. (A figurasinin’ maydani). Egerde o’nimnin’ mug’darin Q
1
ke ko’beytsek
shekli shig’innin’ mug’dari shekli da’ramatdan ziyat bolip ziyannin’ ko’lemi K
figurasinin’ maydanina ten’. Sonin’ ushin firma o’nim islep shig’ariw mug’darin Q
*
ga ten’ bolg’ansha azaytiwi kerek. MR ha’m MS siziqlari o’nim ko’lemleri Q
o
ha’m
Q
k
bolg’an jag’daylarda da kesilisedi. Biraq birinshi jag’dayda payda maksimum
ma’niske iye bolmaydi. O’nim mug’darinin Q
o
den ko’p boliwi paydanin’
mug’darinin’ ko’beyiwine alip keledi, sebebi Q
o
dan on’ ta’repte MC
ushin firmanin’ maksimum payda aliw sha’rti: shekli shig’inlar sizig’inin’ o’siwi
barisinda shekli da’ramat penen shekli shig’inlardin’ ten’lesken tochkasi boladi.
Dostları ilə paylaş: