№ара№алпа№ М!Млекетлик университети
Bazar strukturasinin’ klassifikaciyasi
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
6.1.Bazar strukturasinin’ klassifikaciyasi
Bazar ko’p jobali strukturag’a iye quramali bolip esapla-nadi. Sonin’ ushin bazar strukturasin bo’leklewdin’ tiykarina ko’p sandag’i belgilerdi paydalaniw mu’mkin. Ma’selen, tovarlar ha’m tovarlar gruppasi boyinsha, almastiriw sub`ektleri, ken’islik belgileri h.t.b. belgileri boyinsha klassifikaciyalaw. Biz bazarlardi olardin’ qatnasiqlarinin’ jetilisiw da’wirine qaray toparlarg’a bo’lemiz. Bazardin’ bul tu’rleri biri-birinen talap ha’m usinis ta’replerinde qatnasatug’in ekonomikaliq agent-lerinin’ (qariydarlar ha’m satiwshilar) sani boyinsha ajirala-di. Eki ta’repten de qatnasiwshilardin’ sani bir, bir neshe ha’m ko’p sanda boliwi mu’mkin. G’Ko’pG’ tu’sinigi uliwma bazardag’i jag’dayg’a ayrim satiwshi ha’m qariydarlardin’ ta’sir jasay almay-tug’in mug’dardag’i ekonomikaliq agentlerdin’ sanin an’latadi, yag’niy agentler o’z-ara kelisip baha yamasa o’ndiris ko’lemin o’zger-te almaydi. G’Bir neshsheG’ termini ha’r bir ekonomikaliq agent egerde o’zi-nin’ sheshimi arqali basqa agentlerdin’ sheshimine ta’sir jasay alsa yamasa bir ta’reptegi agentler o’z-ara kelisip bazar jag’dayin (baha, talap yamasa usinis ko’lemin) o’zgertiw mu’mkinshiligine iye bolsa qollaniladi. To’mendegi 1-tablicada bazardag’i haqiyqiy jag’daylarg’a sa’ykes keletug’in sxema yamasa modeller formasinda berilgen bazar strukturasinin’ tu’rleri ko’rsetilgen. Biraq olar taza tu’rde a’meliy ushiraspaydi ha’m ilimiy xarakterge iye abstrakciyaliq bazar strukturasinin’ tu’rleri bolip esaplanadi.
Bazardin’ haqiyqiy bar bolgan formalari jetilisken kon-kurenciya yamasa monopoliya u’stemlik etetug’in aralaspalardan turadi. 1-Tablica. Talap QARIYDARLAR Usinis Bir Bir neshe Ko’p Eki ta’repleme monopoliya Shegaralan-g’an monopoliya Jetilisken monopoliya S A T I W Sh Sheklengen monopsoniya Eki
ta’repleme oligopoliya Usinis oligopoliyasi |