№ара№алпа№ М!Млекетлик университети

                                 7.3. Payda mug’darin aniqlaw

       Qisqa mu’ddetli da’wirde firmanin’ alg’an paydasinin’ mug’darin aniqlaw ushin

ortasha shig’inlardin’ ta’sirin esapqa aliw kerek. Bul siziq u’sh jag’dayda boliwi

mu’mkin (o’nimnin Q

*

mug’dari ushin):

 a)MR= MC=AC;

b) MR = MC > AC

11

(M tochkasi);

v) MR = MC < AC

1

 (E tochkasi).

a) Birinshi jag’dayda SM aralig’i Q

*

 mug’dardag’i o’nimdi islep shig’arg’anda baha

menen ortasha shig’in ortasindag’i ayirmashiliq bolip, ol ha’rbir birlik o’nimdi islep

shig’ariwdan kelip tu’se-tug’in paydanin’, P

11

M aralig’i o’nim mug’darin an’latip, al

SMR

11

P to’rt mu’yeshliginin’ maydani uliwma paydanin’ ko’lemin sa’wlelen-diredi.

b) Biraq firma qisqa mu’ddetli da’uirde Q

*

 mug’dardag’i o’nimdi islep

shig’arg’anda ortasha o’nim shekli o’nim ha’m shekli shig’in-lardin’ mug’darina

ten’ boliwi mu’mkin. Bunday jag’dayda konku-rent firmalar ushin AS=R

bolg’anlig’i sebepli ha’r bir o’nimnen tu’setug’in payda nol`ge, demek uliwma

payda da nol`ge ten’ boladi.

v) Egerde qisqa mu’ddetli da’wirde o’ndiristin’ turaqli shig’inlari ko’p mug’darda

bolsa, firmalar payda almawi mumkin. Sebebi turaqli shig’inlar ortasha toliq

shig’inlardin’ mug’darin ko’bey-tedi, biraq ortasha o’zgermeli ha’m shekli

shig’inlardin’ sizig’in o’zgertpeydi. Paydani maksimumlastiratug’in Q

*

 ko’lemde

baha

---

44

P

*

1

, yag’niy NC kesindisi o’ndiristin’ ortasha ziyannin’, al NCP

*

P

11

 to’rt

mu’yeshligi uliwma ziyandi ko’rsetedi. Bunday jag’-dayda firmalar, egerde

keleshekte o’nimnin’ bahasi o’setug’in bolsa, yamasa o’ndiris shig’inlari

azayatug’in bolsa, islep shig’ariwdi toqtatpastan az mug’dardag’i o’nim islep

shig’ariwi, bolmasa o’ndi-risti waqitsha toqtatip, turiwi kerek (egerde o’zgermeli

ortasha shig’in bahadan to’men bolsa, az mug’darda bolsa da o’nim o’ndiriw,

egerde AVC>P

*

 bolsa, o’ndiristi toqtatiwi tiyis).

      Biraq uzak muddetli da’wirde firma ziyan menen islemewi kerek. Sonin’ menen

birge o’ndirislik faktorlardin’ bahasinin’ qimbatlawi shekli shig’in sizig’inin’ (MS)

shepke qaray jili-siwina alip keledi. Na’tiyjede firmag’a maksimum payda alip

keletug’in o’ndiris ko’lemi to’menleydi, yag’niy firmani az mug’dar-dag’i o’nim

islep shig’ariwg’a ma’jburleydi

             ( MC

1

Þ  MC

2

 => q

1

Þ q

2

 ) ha’m kerisinshe.

Shtrixlang’an maydan o’nimnin’ mug’darinin’ azayiwi na’tiyjesinde tejelgen qarjini

(yamasa paydanin’ qisqarg’an bo’legin) ko’rsetedi. (6-su’wret).

P                                                 MC

1

                                                              MC

2

P

#

                                                             P

*

 = MR

                             q

2

              q

1

                          Q

 6- su’wret .

Uzaq mu’ddetli da’wirde firma barliq o’ndirislik faktorlardi o’zgerte aliw

mu’mkinshiligine iye boladi, ha’tte o’ndiris bag’dar-in, ko’lemin de o’zgertiwi

mumkin.

     Bunday jag’dayda konkurent firmalar paydasin maksimumlas-tiriw ushin o’ndiris

ko’lemin (Q

H

) - uzaq muddetli shekli shig’inlar (LMC) bahag’a (R) ten’ bolg’an

jag’dayda tan’lap aliwi kerek. (7-su’wret). Uzaq mu’ddetli da’wirde paydanin’

mug’darin aniqlaw qisqa mu’ddetlige uqsas.

                                                  MC                             L M C

                                                                                                           L A C

    P                                                             E                                         P=MR

                                                                                               Q

---

45

                                                                  Q

*

7-suwpet.